ღმრთივგანათლებულნი თხრობანი სულისა ნაყოფიერმყოფელნი რომელსა ეწოდების

სამოთხის ყუავილი

თავი 1

სიმდაბლისათვის და სიმშვიდისა ქრისტეს მსგავსისა

თხრობა სულიერი ა [1]
სიმდაბლით განათლებულისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო აღმოსავლეთისა ეკკლესიისანო, ღმერთმან სთქუა: „იქმენინ ნათელი და იქმნა ნათელი“(დაბ. 1,3). კვალად სთქუა მამამან ძისა და სულისა წმიდისა მიმართ: „ვჰქმნეთ კაცი ხატად და მსგავსად ჩვენდა“[დაბ. 1,26].
საყვარელნო ღმრთისანო, ხატება ღმრთისა მოგვიღებიეს თავისუფლებითა, ხოლო მსგავსება ღმრთისა სათნოებით არს. იხილეთ და გულისჴმა ჰყავთ, თუ რაოდენნი სათნოებანი არიან მსგავს ღმრთისა მყოფელნი ჩვენდა, რომელთაგანი ერთი არს ღმრთივსანატრელი ქრისტეს მსგავსი სიმდაბლე, ვითარცა ბრძანებს მზე სიმართლისა, უფალი და ღმერთი, მაცხოვარი ჩვენი იესო ქრისტე: „ისწავეთ ჩემგან, რამეთუ მშვიდ ვარ და მდაბალ გულითა“(მთ. 11,29). არა ანგელოსთაგან, არცა მთავარანგელოსთაგან და არცა წინასწარმეტყველთაგან, არამედ ჩემგან, რომელი ესე სიყვარულითა თქვენითა, ჵ, კაცნო, გარდამოვხედ ზეცით, სიმდაბლე შევიმოსე თქვენთვის და ფერჴნი დაგბანენ, რამეთუ სახე მიგეც ჭეშმარიტისა სიმდაბლისა და აწ თქვენ გამცნებ სიყვარულით: „ისწავეთ ჩემგან, რამეთუ მშვიდ ვარ და მდაბალ გულითა, რათა ჰპოვოთ საუკუნო განსვენება სულთა თქვენთა“[მთ. 11,29].
აწ უკუჱ საყვარელნო, ვისმინოთ შემოქმედისა ჩვენისა, მორჩილ ვექმნეთ დამბადებელსა ჩვენსა და შეუდგეთ წინამძღვარსა ცხოვრებისა ჩვენისასა იესოს. შევიმოსოთ ქრისტეს მსგავსი სიმდაბლე, ძმანო! რამეთუ სიმდაბლე ღმრთისა სათნო არს, ანგელოსთაგან პატივცემულ და კაცთაგან ბრძენთა სანატრელ, აქაცა დიდებულ და მუნ უბრწყინვალეს მზისა საჩინო.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა და ღმერთშემოსილი, განშორებული ქალაქთაგან, ფრიად მდაბალი გონებითა და ყოვლითა სათნოებითა შემკობილი და მარადის მლოცველი ღმრთისა მიმართ. ამას ღირსსა მამასა გამოუცხადა ანგელოსმან, ვითარმედ ქალაქსა შინა წმიდათაგანი ვინმე მიიცვალების უფლისა მიმართ, მივედ და იხილე იგი, რათა გესმას სანატრელი ჴმაჲ უფლისა, ვითარმედ: „უძლურ ვიყავ და მიხილე მე“[მთ. 25,36].
ხოლო წმიდა იგი ბერი არა წარვიდა დღისით, რათა არა იდიდებოდეს კაცთაგან, არამედ ღამით გამოვიდა ქვაბისა მისგან და წარვიდა სიმდაბლით. ხოლო ყოველთა გულთა მეცნიერმან ღმერთმან სათნო იყო სიმდაბლე გონებისა მისისა და მოუვლინა ორნი ანგელოსნი, რომელთა ეპყრათ ლამპარნი, წინაუძღოდეს ღირსსა მას ბერსა და უნათობდეს. რამეთუ კაცთამიერსა დიდებასა ევლტოდა, ხოლო ღმრთისა მიერ დიდებულ იქმნა სანატრელი იგი. და მის ზედა საქმით აღესრულა ბრძანება იგი მაცხოვრისა, ვითარმედ: „რომელმან დაიმდაბლოს თავი თვისი, იგი ამაღლდეს“(ლკ. 18,14).
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო ძმანო, მოვიგოთ ჩვენცა სანატრელი სიმდაბლე და დავნერგოთ გულთა შინა ჩვენთა, რათა ღმერთსა სათნო ვეყვნეთ. შევიმოსოთ პატიოსანი სიმდაბლე, რათა ქრისტე შევიმოსოთ! რამეთუ სიმდაბლე საფუძველი არს და მშობელი ყოველთა სათნოებათა, – ვითარ იგი უფალმან ამისგან იწყო ქადაგებად და სწავლად, ვითარმედ: „ნეტარ იყვნენ გლახაკნი სულითა, რამეთუ მათი არს სასუფეველი ცათა“(მთ. 5,3).
შევიტკბოთ, ძმანო, ქრისტეს ტკბილი უღელი სიმდაბლისა და შემუ­სრვილის გულით, მსგავსად მეზვერისა ვიტყოდეთ: „ღმერთო, მილხინე ცოდვილსა ამას“(ლკ. 18,13). და მივემსგავსნეთ ამით სათნოებითა ქრისტესა მეუფესა ჩვენსა.
და განვაგდოთ ჩვენგან საძაგელი უღელი ამპარტავანებისა, რომელი ეშმაკთა თანა დაგვსჯის ბოროტად, რამეთუ კაცთა შორის მაღალი, საძაგელ არს წინაშე ღმრთისა. და ნუცა ვიქადით ორისა დღისა მარხვასა ზედა მსგავსად ჶარისეველისა, რამეთუ „უფალი ამპარტავანთა შემუსრავს, ხოლო მდაბალთა მოსცის მადლი“(იგ. 3,34; 1 პეტ. 5,5).
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, დავიმდაბლოთ თავნი ჩვენნი, რათა აღვიმაღლოთ სულნი ჩვენნი. და სიმდაბლითა გულისათა ვილოცვიდეთ, რათა შეისმინოს ღმერთმან ლოცვა ჩვენი, ვითარცა საკმეველი, და ავმაღლდეთ სასუფეველსა ცათასა და ქრისტეს თანა ვსუფევდეთ მადლითა და კაცთ­მოყვარებითა მისითა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ბ [2]
სათნოებით განათლებულისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, ბრწყინვალება მამისა, მზე სიმართლისა, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „მე ნათელი სოფლად მოვივლინე, რათა ყოველსა, რომელსა ჰრწმენეს ჩემი, ბნელსა შინა არა დაადგრეს“(იო. 12,46). და ჩვენცა გვამცნებს მეტყველი: „ეგრეთ ჰბრწყინევდინ ნათელი თქვენი წინაშე კაცთა, რათა იხილნენ საქმენი თქვენნი კეთილნი და ადიდებდენ მამასა თქვენსა ზეცათასა“(მთ. 5,16).
საყვარელნო, ნათელმყოფელნი სულთა ჩვენთანი არიან საქმენი კეთილნი სათნოებისანი. ესე იგი არს: სიმდაბლე, სიმშვიდე, სიტკბოება, სახიერება, სარწმუნოება, სიმართლე და მოწყალება. რომელნი ამათ ესევითართა ღმრთივშვენიერთა სათნოებათა მოიგებენ, აქაცა განათლებულ იქმნებიან და მას საუკუნესა უფროს მზისა განბრწყინდებიან.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა და ღმერთშემოსილი: მშვიდი, მდაბალი, წრფელი, უმანკო, მმარხველი, მლოცველი და მოწყალე, რომელიცა დღე და ღამე სამარადისოდ ილოცვიდა და ხელითა თვისითა მოქმედებდა და მით მოწყალებასა იქმოდა. და ყოვლადსახიერმან ღმერთმან ესე მადლი მოანიჭა ღირსსა მას და წმიდასა ბერსა, რომელ სენაკი მისი ყოვლადვე განათლებულ იყო. და ვითარცა დღისით იკითხვიდა წმიდათა წიგნთა და იქმოდა ჴელთსაქმარსა, ეგრეთვე ღამით განათლებულ იყო სენაკი მის ნეტარისა და უფროსღა გული და გონება მისი სამღთოს ბრწყინვალებითა. უგალობდა და აქებდა ფსალმუნითა და გალობითა და შესხმითა სულიერითა განმანათლებელსა თვისსა უფალსა, ვითარცა იტყვის: „იყო ნათელი ჭეშმარიტი, რომელი განანათლებს ყოველსა კაცსა“(იო. 1,9).
იხილეთ, საყვარელნო, თუ ვითარ სათნოებისა მოქმედნი აქავე პატივცემულ არიან და განათლებულ ღმრთისა მიერ, მომასწავებელად მერმისა მის დიდებულისა ბრწყინვალებისა. ვითარ იგი მზე სიმართლისა, უფალი და ღმერთი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „მაშინ მართალნი გამობრწყინდენ, ვითარცა მზე, სასუფეველსა მამისა მათისა ზეცათასა“(მთ. 13,43).
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო ძმანო, მოვიგოთ ჩვენცა სათნოება ნათელ­მყოფელი სულთა ჩვენთა: სიმდაბლე და სიმშვიდე გულისა, სიწმიდე სულისა და ჴორცთა, სიბრძნე და მეცნიერება გონებისა, სიმართლე და ჭეშმარიტება სიტყვისა, სრული სიყვარული ღმრთისა და მოყვსისა, მოწყალება და სიტკბოება ძმათა მიმართ.
ხოლო ესენი რა ვჰქმნეთ კეთილითა გონებითა, საყვარელნო, აქაცა კეთილითა ცხოვრებითა წარვლოთ დღენი ჩვენნი და მუნ საუკუნოსა ბრწყინვალებასა და ნათელსა დაუღამებელსა შინა წმიდათა თანა ვიშვებდეთ, ანგელოსთა თანა ვიხარებდეთ, ღირსთა თანა გვირგვინოსან ვიქმნეთ და მართალთა თანა სავანეობით ღმრთისა ბრწყინვალებითა განვნათლდეთ.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, მოვიგოთ სიწმიდე გულისა და მოვიღოთ ღმრთისა მიერ ნეტარებაჲ, ვითარცა ბრძანებს: „ნეტარ იყვნენ წმიდანი გულითა, რამეთუ მათ ღმერთი იხილონ“(მთ. 5,8). და გულის წმიდით ვილოცვიდეთ, ძმანო, რათა ღმერთი ჩვენ შორის გამობრწყინდეს მცხინვარებითა ელვარებისა თვისისათა და ჩვენცა გამოვბრწყინდეთ სასუფეველსა მისსა. და განათლებულის გულით, ანგელოსთა და ყოველთა წმიდათა თანა უგალობდეთ, ვაქებდეთ და ვაკურთხევდეთ ჭეშმარიტსა ნათელსა თუალთშეუდგამსა, ელვარებასა განუცდელსა და ბრწყინვალებასა გამოუთქმელსა, მზესა მას სიმართლისასა, უფალსა და მაცხოვარსა ჩვენსა იესო ქრისტესა, რომელსა ჰშვენის ყოველი დიდება, პატივი და თაყვანისცემა თანა მამით და სულით წმიდითურთ საუკუნითგან აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი გ [3]
სიმშვიდით წარმატებულისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „მზე მამისა აღმოვალს ბოროტთა ზედა და კეთილთა“[მთ. 5,45].
საყვარელნო, ვითარცა ხილული ესე მზე აღმოვალს რა, განანათლებს ყოველთავე შარავანდედითა თვისითა კეთილთაცა და ბოროტთაცა, ეგრეთვე მზე იგი სიმართლისა, ბრწყინვალება მამისა, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე, გამობრწყინდა რა, ყოველნივე განგვანათლნა და ყოველთავე ზოგად გვიწოდს მეტყველი: „მოვედით ჩემდა ყოველნი მაშვრალნი და მე განგისვენო თქვენ“[მთ. 11,28]. განუმარტებიეს წიაღი თვისი სახიერებითა და გვიწოდს სიტკბოებითა, ვითარმედ: „რომელი მოვიდეს ჩემდა სიმდაბლით და სიმშვიდით, არა განვაძო გარე“[იო. 6,37], არამედ შევი­ტკბობ სიყვარულით და განუსვენებ წიაღთა ჩემთა სიხარულით, ტკბილისა უღლისა ჩემისა მტვირთელთა.
აწ უკუჱ, საყვარელნო, ქრისტეს ტკბილი უღელი სიმშვიდე არს, რამეთუ, ვითარცა „კრავმან უმანკომან და ტარიგმან ცოდვათა ამღებელმან“[იო. 1,29] იესო, სიმშვიდე ამცნო მოწაფეთა მეტყველმან: „აჰა, ვითარცა კრავთა მიგავლინებ შორის მგელთა“[მთ. 10,16]. და ვითარცა თვითცა ტკბილი და მშვიდი უფალი იგინებოდა და იგი არავის აგინებდა, ევნებოდა და არავის უთქმიდა, ეგრეთვე ჰშვენის ჩვენდა ქრისტიანეთა, მსგავსად ქრისტესა სიმშვიდით თავსდება და სიტკბოებით სულთა სარგებელ ყოფა.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა, ფრიად მშვიდი, მდაბალი და ძვირუხსენებელი, რომელიცა დღესა ერთსა ვიდოდა იგი მოწაფითურთ თვისით. და შესცთენ გზასა და უნებლიეთ გარდალახეს ყანაჲ. გამოვიდა მუშაკი იგი ყანისა მის, აგინებდა მათ და ეტყოდა: „ვითარ თქვენ მონაზონნი ხართ და ვითარ გეშინისთ ღმრთისა? უკეთუმცა გაქუნდათ წინაშე თუალთა თქვენთა შიში ღმრთისა, არამცა იქმოდით დათრგუნვასა ამის ყანისასა“. მიუგო ბერმან ფრიადითა სიმშვიდითა და სიტკბოებითა: „კეთილად იტყვი, შვილო, გაკურთხოს შენ ღმერთმან! გარნა მცნებისათვის უფლისა შეგვინდევ ჩვენ, ძმაო საყვარელო, რამეთუ შევსცეთით უნებლიეთ“. ხოლო იგი კვალად განრისხებული აგინებდა. და წმიდა იგი ბერი კვალადცა ჰლოცვიდა და ეტყოდა: „მართლიად იტყვი მაგას, შვილო საყვარელო, უკეთუმცა ვიყვენით ჩვენ მონაზონ, არამცა ამას ვიქმოდით; გარნა შემინდევ ჩვენ უფლისათვის, რამეთუ ვსცოდეთ“.
ამას ზედა განჰკვირდა და ლმობიერ იქმნა კაცი იგი – მოვიდა და დააგდო თავი თვისი ფერჴთა ქვეშე მის წმიდისა ბერისათა და ჰსთქუა: „ნამდვილვე ღმრთისა კაცნი ხართ და შემინდევით თქვენ შორის დამკვიდრებულისა ღმრთისა სიყვარულისათვის და წარმიყვანეთ მეცა თქვენ თანა“. მეყსეულად დაუტევა ყანა იგი და ყოველი მონაგები თვისი და შეუდგა მათ ნეტართა და იქმნა მონაზონ პატიოსან და წარჩინებულ.
იხილეთ, საყვარელნო, აჰა, ესერა სიმშვიდემან და სიტკბოებამან, ვითარცა კრავისამან, ვითარ მოამდოვრა განძვინებული მგელი და აცხოვნა სული კაცისა – ხატად ღმრთისა დაბადებულისა, რამეთუ: „უფროს სათნო უჩნს ღმერთსა ცხოვნება ერთისა სულისა, ვიდრე ბევრეულნი ცანი და ქვეყანა“.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, მოვიგოთ ჩვენცა ტკბილი იგი და სანატრელი სიმშვიდე და დავიმკვიდროთ ქვეყანა მშვიდთა, ვითარ იგი უფალი ბრძანებს: „ნეტარ იყვნენ მშვიდნი, რამეთუ მათ დაიმკვიდრონ ქვეყანა“(მთ. 5,5).
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, შევიმოსოთ იესოს მსგავსი, ძვირ­უხსენებელი სიმშვიდე, და ყოველთავე შემაწუხებელთა ჩვენთა მიუტეოთ თანანადები მათი, რათა ჩვენცა მოგვიტევნეს შეცოდებანი ჩვენნი და გვრქუას ტკბილმან მან მეუფემან სახიერმან და კაცთმოყვარემან: „ვინათგან თქვენ შეიწყნარეთ ტკბილი იგი უღელი ჩემი სიმშვიდისა, მეცა შეგიწყნარებ თქვენ სასუფეველსა, რომელი განგიმზადე თქვენ პირველ სოფლის დაბადებისა, რათა მობაძავნი ჩემნი ჩემთანა იხარებდეთ დაუსრულებელად“.
ჩვენცა გევედრებით, მეუფეო სახიერო და მოწყალეო, ტკბილო მაცხოვარო ჩვენო იესო! ამას საწადელსა ნეტარებასა ღირსყოფა ჩვენი სათნო იჩინე, რომელი დიდებულ ხარ წმიდათა შორის შენთა თანა მამით და სულით წმიდითურთ საუკუნითგან აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი დ [4]
ძვირუხსენებელისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „ვიდრე ნათელი გაქვს, გრწმენინ ნათელი, რათა ძე ნათლისა იყვნეთ“(იო. 12,36).
საყვარელნო, ჭეშმარიტი ნათელი და ბწრყინვალება ქრისტე არს. და უკეთუ ჩვენცა იესოს მსგავსითა სათნოებითა ვიქცეოდეთ, ძე ნათლისა ვიქმნებით: სიმშვიდითა, სიმდაბლითა, სიტკბოებითა, სახიერებითა და ძვირუხსენებლობითა, ვითარცა ქრისტემან მეუფემან არავის აყვედრა, არცა ამხილა, არამედ ყოველივე თავს იდვა სიტკბოებით, ცხოვნებისათვის ჩვენისა.
და აწ ჩვენცა, საყვარელნო, თანაგვაძს მსგავსად ქრისტესა, მოთმინება სულთა ჩვენთა ცხოვნებისათვის. და რომელმან დაჰფაროს შეცოდება ძმისა და არა განაცხადოს, დიდსა მადლსა და სასყიდელსა მიიღებს ღმრთისაგან და ქებასა კაცთა მიერ წმიდათა, და პატივსა ანგელოსთაგან, და იქმნების შვილ ნათლისა და მკვიდრ სასუფეველისა.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი ღირსი და პატიოსანი, მშვიდი, მდაბალი, წრფელი და ძვირუხსენებელი ყოვლადვე, ყოველთა მიმართ ტკბილი და მოყვარე ძმათა სულიერთა.
დღესა ერთსა კაცმან ვინმე ცთომილმან ეშმაკისაგან, იპარა ვისგანმე ჭურჭლები და ბერსა მას მიაბარა ნამარხევად და თვით წარვიდა, რომელიცა არარაჲ უწყოდა ბერმან მან მართალმან. და შემდგომად გამოსჩნდა ჭურჭლები იგი ბერსა მას თანა და ეტყოდეს: „ბერო, შენ მოგიპარავს ჭურჭლები ესე!“ ხოლო მან თავს იდვა სიმშვიდით და მიუგის სიტკბოებით: „შემინდევით ღმრთისათვის, რამეთუ შევსცეთ“. და ოდეს მოვიდა, რომელმანცა იპარა ჭურჭლები, იგიცა აყვედრებდა ბერსა მას და ეტყოდა: „ბერო, შენ მოგიპარავს ჭურჭლები!“ ხოლო სანატრელმან ბერმან ქრისტეს მსგავსი სიმშვიდე და ძვირუხსენებლობა შეიმოსა – შეუვრდა მასცა და ჰრქუა: „შემინდევ, ძმაო საყვარელო, რამეთუ შევსცეთ“.
ესე სათნოება რა იხილა კაცმან მან, ლმობიერ იქმნა და მოეგო თავსა თვისსა. შესტირა ღმერთსა და შეუვრდა წმიდასა მას ბერსა და შეინანა ჯეროვნად. და ჰმადლობდა სულგრძელებასა მის ბერისასა და ადიდებდა სახიერებასა ღმრთისასა.
ისმინეთ, საყვარელნო, და გულისჴმა ჰყავთ სათნოებათა ძალი, თუ ვითარ სიმშვიდითა და სიტკბოებითა ულმობელთა და უგუნურთა მოაქცევენ წმიდანი ღმრთისა კაცნი და კეთილითა სძლევენ ბოროტსა მას და უკეთურებასა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, მოვიგოთ ჩვენცა სიმშვიდე, სიმდაბლე, ძვირუხსენებლობა და სიტკბოება, რათა სათნოებითა ვერეოდეთ სიბოროტესა და მარადის კეთილსა ვიქმოდეთ. და ნუ ვსცემთ ბოროტსა ადგილ ჩვენ შორის, და რამეთუ ცეცხლი ზეთითა არა დაივსების, არამედ ცეცხლი წყლითა დაშრტების. და მრისხანება შურითა და ხდომითა არა განიკურნების, არამედ ამპარტავანება სიმდაბლითა განიდევნების და სინანულითა განთავისუფლდების სული მდაბალი.
ჰე, გევედრები, საყვარელნო ძმანო, ვიქმოდეთ სათნოებასა და ვიყვნეთ შვილ ნათლისა! ვიქმნეთ მდაბალ გულითა წინაშე კაცთა, რათა გამოვბრწყინდეთ ღმრთივშვენიერად წინაშე ანგელოსთა ღმრთისათა. და ჩვენცა, ყოველთა სათნოებითა შემოსილთა, წმიდათა თანა ვადიდებდეთ ანგელოსთა მეუფესა, კაცთმოყვარესა ღმერთსა ჩვენსა, ყოვლადტკბილსა იესოს, მზესა მას სიმართლისასა, ბრწყინვალებასა დიდებისასა და ნათელსა ჭეშმარიტსა, ღმრთივშვენიერსა, რომლისა არს დიდება და სიმ­ტკიცე, თანა დაუსაბამოთ მამით და ყოვლადწმიდით სულითურთ, პირველ საუკუნეთა აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ე [5]
ძვირუხსენებლობისათვისვე

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „კეთილსა უყოფდით მოძულეთა თქვენთა, რათა იყვნეთ შვილ მამისა თქვენისა ზეცათასა“[მთ. 5,44-45].
საყვარელნო, ძვირუხსენებლობა ქრისტეს მსგავსება არს და შვილ ღმრთისა ჰყოფს მადლითა მომგებელთა მისთა, ანგელოსთა წინაშე პატიოსან არს და კაცთა შორის ბრძენთა ფრიად სათნო და ჩინებულ.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა, სახიერი სულითა, წრფელი გულითა და ყოვლადვე ძვირუხსენებელი სიტყვითა.
დღესა ერთსა წარვიდა რა ეკკლესიად ჩვეულებისაებრ, მეზობელი ვინმე მისი ძლეულ იქმნა ეშმაკისაგან და შევიდა სახლსა მის ბერისასა და წარიპარა წიგნები მისი. ხოლო მორავიდა ბერი ეკკლესიით, იხილა სახლი თვისი განკრეხული. და შევიდა მეზობლისა მიმართ თვისისა, რათამცა ჰრქუას განსაცდელი თვისი. და იხილა ყოველი იგი წიგნები თვისი მას შინა, რამეთუ მას წარეპარა და ჯერეთ არა დაეკრძალა. ხოლო ბერმან ტკბილმან და სახიერმან არა ამხილა, არამედ მიზეზ ჰყო გარე განსლვაჲ საქმისა რაჲსათვისმე, ვიდრე აკრიბოს ნაპარევი იგი. და მერმე შევიდა და იწყო სხუასა სიტყვასა თხრობად.
და შემდგომად შეაჩნდა მპარაობა კაცსა მას და მისცეს იგი საპყრობილესა. და ძვირუხსენებელსა მას ბერსა ესმა ოდენ, ვითარმედ იგი ვინმე საპყრობილესა არს და სთხოვა წინამძღვარსა წმიდა პური და კვერცხი და წარვიდა ხილვად მისა, მცნებისაებრ უფლისა, ვითარცა ბრძანებს: „საპყრობილესა ვიყავ და მოხვედით ჩემდა“(მთ. 25,36). მივიდა და მიართუა ნუგეშინისცემად მისა, ხოლო მპარავმან იწყო ტირილად და აღსარებად, ვითარმედ: „მე ვარ, მამაო პატიოსანო, რომელმან წარვიპარე წიგნები შენი და მისთვის ვზი აქა შეყენებული“. და მან, სანატრელმან, მიუგო: „გრწმენინ ჩემი, ძმაო საყვარელო, მე არა უწყოდი ეგე, გარნა აწ წარვიდე და გიხსნა შენ მადლითა ღმრთისათა. რამეთუ წიგნთა ამისთვის მოვიგებთ, რათა მათ მიერ ვისწაოთ: სიმშვიდე, სიმდაბლე, ძვირუხსენებლობა, მოწყალება და კეთილისყოფა ყოველთა მიმართ“.
ესერა ჰრქუა კაცმან მან ღმრთისამან, წარვიდა და ევედრა დიდებულთა და განათავისუფლა პყრობილი იგი სათნოყოფად ღმრთისა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, მოვიგოთ ჩვენცა ძვირუხსენებლობაჲ და მოძულეთა მიმართ ვაჩვენოთ სიყვარული: ბოროტისმყოფელთა ჩვენთა კეთილსა უყოფდეთ და მწყევართა ჩვენთა ვაკურთხევდეთ; და ყოველთა თანა მშვიდობასა ვჰყოფდეთ, რათა შვილ ღმრთისა ვიწოდნეთ მადლითა და სახიერებითა მისითა, რომელი ბრძანებს: „ნეტარ იყვნენ მშვიდობისმყოფელნი, რამეთუ იგინი ძედ ღმრთისა იწოდნენ“(მთ. 5,9).
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, შევიყვარნეთ ესევითარნი სათნოებანი, რომელნიცა შვილ ღმრთისა გვყოფენ და ქრისტეს მობაძავ მადლითავე მისითა, და წინაშე კაცთა ბრძენთა – სათნო და პატიოსან. აქაცა მშვიდობით წარვლით ცხოვრებასა ჩვენსა და ვიქმნებით ყოველთა მიერ საყვარელ და მას საუკუნესა ანგელოსთა თანა ვიხარებთ, წმიდათა თანა ვიდიდებით და მართალთა თანა გვირგვინოსან ვიქმნებით.
ხოლო მპარავნი და ბოროტისმოქმედნი – აქაცა შიშსა და ტანჯვასა შინა არიან და მას საუკუნესა დიდებისაგან ღმრთისა განვარდებიან, ვითარცა იტყვის: „მოისპენ უღმრთო, რათა არა იხილოს დიდება ღმრთისა“(ეს. 26,10).
არამედ ჩვენ, საყვარელნო, ვიქმოდეთ სიმართლესა და მშვიდობასა, რათა ღმერთი მშვიდობისა იყოს ჩვენთანა და ღირს ვიქმნეთ დამკვიდრებად ქვეყანასა მას მშვიდთასა, მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ვ [6]
სიმდაბლით ამაღლებულისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს დიდებით მოსლვისათვის თვისისა, ვითარმედ: „მზე დაბნელდეს და მთუარემან არა გამოსცეს ნათელი თვისი“(მთ. 24,29).
საყვარელნო, არათუ ხილულსა ამას მზესა ნათელი თვისი მოაკლდების, არამედ ესოდენ გარდაემატების მზისა მის სიმართლისა იესოს ნათელი და ბრწყინვალება, რომელ ამას მზესა ბნელად აღმოაჩენს; და ნეტარ ვინმე ღირს იქმნების მის დიდებულისა ნათლისა ხილვად. და ვის მიხედავს ყოვლადბრწყინვალე ქრისტეს ღმრთივშვენიერი პირი მაკურთხეველად, გარნა მშვიდსა და მდაბალსა და რომელნი სძრწიან სიტყვათაგან ღმრთისათა და კეთილად აღასრულებენ მცნებათა მისთა.
რამეთუ ესევითარი იყო მზე იგი დაყუდებისა, ღმერთშემოსილი მამა ჩვენი დიდი არსენი: მშვიდი, მდაბალი, მყუდრო, მარადის მლოცველი და საკვირველებათა მხილველი, რომელიცა დღესა ერთსა ილოცვიდა რა, განკვირვებასა მიეცა.
1. და იხილა შავი ვინმე, რომელი სჭრიდა შეშასა და შეჰკრვიდა ტვირთად. ენების აღკიდება და ვერ შეუძლის სიმძიმისაგან. და არა მოაკლის, არამედ უფროსად სჭრის და დამატის მასვე.
2. და იხილა სხუა კაცი, რომელი ჯურღმულისაგან წყალსა აღმოივსებდა და შთაასხმიდა ჭურსა განხვრეტილსა და მყრალსა.
3. და კვალად იხილა ტაძარი დიდი და შვენიერი. და ორთა კაცთა ეტვირთად ძელი, და ენებათ შესლვად ტაძარსა მას. და მივიდიან ორნივე სწორად და არა დაუმდაბლდეს ერთი მეორესა, რათამცა პირველ ერთი შევიდეს და მერმე მეორე და ორნივე გარეგან ტაძრისა დაშთეს.
ესე საკვირველება იხილა მამამან არსენი და ევედრა ღმერთსა, რათა გამოუცხადოს, თუ რაჲ არს ხილვა იგი; და, აჰა, მოვიდა მისა ანგელოსი უფლისა და ჰრქუა:
1. „კაცი იგი შეშის მჭრელი არს ცოდვილი, რომელსა არა ჰნებავს სინანული, არამედ უფროსღა დამატის ცოდვასა ზედა ბოროტი.
2. ხოლო რომელი აღმოივსებდა წყალსა, იგი არს, რომელსა აქუნდის კეთილნი საქმენი და შეურივის ბოროტიცა საქმე და მით წარსწყმიდის კეთილიცა თვისი.
3. და რომელთა ძელი ეტვირთად, იგინი არიან, რომელთა უტვირთავს უღელი სიმართლისა ამპარტავანებით და არა დაიმდაბლებენ თავთა მათთა, რათამცა შეუდგენ ჭეშმარიტსა მას გზასა, ქრისტეს სიმდაბლისასა და ამისთვისცა დაშთებიან გარეგან სასუფეველისა ღმრთისა.
გულისჴმა ვჰყოთ, საყვარელნო, თუ ვითარ ბოროტ არს ამპარტავანება და განგდებულ სასუფეველისაგან და საძაგელ წინაშე ღმრთისა ყოველი მაღალი გულითა; და ვითარ შვენიერ არს ღმრთივსანატრელი სიმდაბლე მსგავს ქრისტესა მყოფელი ჩვენდა და საქებელ ანგელოსთაგან.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, მოვიძულოთ ამპარტავანება, რომელმან ეშმაკნი ზეცით გარდმოჰყარნა და ჯოჯოხეთსა შინა დასაჯნა, რომლისათვის იტყვის დავით: „მიაგოს მათ უფალმან, რომელნი მეტად ჰყოფენ ამპარტავანებასა“[ფს. 30,24]. არამედ შევიყვაროთ, ძმანო, და შევიტკბოთ ქრისტეს მსგავსი სიმდაბლე, რომლისათვის იტყვის: „დავმდაბლდი, და მაცხოვნა მე“(ფს. 114,6). რამეთუ სიმდაბლისა მიერ ავმაღლდებით ზეცისა სასუფეველსა და ქრისტეს მიერ საყვარელ ვიქმნებით და გვიბრძანებს ტკბილითა და ყოვლადსაწადელითა ჴმითა: „მოვედ, სულო მდაბალო, და დაიმკვიდრე მაღალი საყდარი დიდებისა და გვირგვინითა ბრწყინვალითა იხარებდ საუკუნოდ!“
ჰე, გევედრები, საყვარელნო ძმანო, შევიმოსოთ სიმდაბლე ქვეყანასა ზედა, რათა გვირგვინშემოსილთა განვისვენოთ ცათა შინა და სასუფეველსა ღმრთისასა, ვითარცა მზე, გამოვბრწყინდეთ სავანესა მართალთასა. და ღმრთივშვენიერად განვნათლდეთ მწყობრსა წმიდათასა და სიხარულით ვჰგალობდეთ გუნდსა თანა ანგელოსთასა, ქრისტე იესოს მიერ უფლისა ჩვენისა, რომლისა არს დიდება, პატივი და სუფევა თანა მამით და სულით წმიდითურთ საუკუნითგან, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ზ [7]
სიმდაბლისათვის შვენიერისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „სახელითა ჩემითა ეშმაკთა განასხემდეთ“[მრკ. 16,17].
საყვარელნო, ყოვლადძლიერი და ღმრთივშვენიერი სახელი ქრისტესი ძალსა მრავალსა იქმს სარწმუნოებით მოსავთა მიერ. სახელი ქრისტესი ეშმაკთა განასხამს, სიმდაბლე იესოსი ძალსა მათსა მოაუძლურებს და სრულიად უჩინო ჰყოფს.
რემეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა, ფრიად მდაბალი გონებითა და მაღალი სათნოებითა, მლოცველი მარხვითა, გულისჴმისმყოფელი სიბრძნითა და განშორებული სოფლისაგან. და მარტოებით მხოლოჲ მხოლოსა ღმერთსა ზრახვიდა სამარადისოჲთა ლოცვითა და ადიდებდა ყოვლად­წმიდასა სახელსა მისსა. და მოეცა ღმრთისა მიერ ძალი და ჴელმწიფება განსხმად ეშმაკთა.
მადლითა ღმრთისათა შეჭურვილმან ამან ბერმან, დღესა ერთსა ჰკითხა ეშმაკსა და ჰრქუა: „გეტყვი შენ, ბოროტო სულო! ვიცი, რომელ მტყუარ ხარ დასაბამითგან და რამეთუ მამაცა შენი მტყუარი არს, გარნა აწ ჭეშმარიტი სთქუ, თუ რომლითა საქმითა შეხვალთ თქვენ კაცთა შორის?“ მიუგო ეშმაკმან: „ჩვენ კაცთა შორის შესლვისა ჴელმწიფება არა გვაქვს, არცაღათუ ღორთა. არამედ, რაჟამს კაცნი იქმან ცოდვასა – ამპარტავნებასა, არაწმიდებასა, კაცის კულასა, გმობასა და სხუასა რომელსამე უკეთურებასა, მაშინ ჩვენცა შევალთ მათ შინა“. ჰრქუა მას ბერმან: „და რომელი სათნოება გძლევს თქვენ – მარხვაა?“ მიუგო ეშმაკმან: „ჩვენ ყოვლადვე არცა ვსჭამთ და არცა ვსუამთ“. ჰრქუა მას ბერმან: „მღვიძარებაა?“ მიუგო ეშმაკმან: „ჩვენ ყოვლადვე არა დავიძინებთ“. ჰრქუა მას ბერმან: „განშორებაა?“ მიუგო ეშმაკმან: „ჩვენ ყოვლადვე უდაბნოთა შინა ვიქცევით“. ჰრქუა მას ბერმან: „თვით შენ სთქუ: რომელი სათნოება განგასხამს თქვენ?“ მაშინ მიუგო ეშმაკმან: „ჩვენ გვძლევს და განგვასხამს სიმდაბლე ჭეშმარიტი. გარნა შენცა მომითხარ, ბერო, თუ ვინ არიან ცხოვარნი, ანუ ვინ თიკანნი?“ მიუგო კეთილგონიერმან ბერმან და ჰრქუა: „ესე უწყი, რომელ თიკანი მე ვარ, ხოლო ცხოვარი ქრისტემან უწყის“.
ესმა რა ეშმაკსა სახელი ქრისტესი და სიმდაბლე ბერისა, ვითარმედ თიკანი მე ვარო, უჩინო იქმნა ეშმაკი იგი ძალითა ქრისტესითა. ხოლო ბერმან უმეტესად შესძინა სიმდაბლესა თვისსა და ადიდებდა ყოვლად­წმიდასა სახელსა ღმრთისასა.
იხილეთ, საყვარელნო, თუ ვითარ ეშმაკნიცა სძრწიან სიმდაბლისაგან და აღიარებენ პატიოსნებასა მისსა. და ანგელოსნიცა ჴმითა მაღლითა და ბრწყინვალითა ჰქადაგებენ ყოვლადშვენიერებასა სიმდაბლისასა. და ყოველნი წმიდანი მოგვითხრობენ კეთილობასა სანატრელისა სიმდაბლისათვის. და თვით თავადი ღმერთი სიმდაბლესა გვამცნებს საცხოვნებელად სულთა ჩვენთა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, მოვიგოთ ჩვენცა ღმრთივშვენიერი და სულთა ჩვენთა გვირგვინით და პატივით აღმამაღლებელი სიმდაბლე. და ქრისტეს თანა მეინახე ვიქმნეთ და სულისა წმიდისა სავანე. სათნოებითა და შემუსრვილის გულით ვილოცვიდეთ მამისა მიმართ სახიერისა. და რაჲცა ვითხოოთ სახელითა მისითა, უეჭველად მოგვეცემის, ვითარცა ბრძანებს: „ითხოვდით და მოგეცეს თქვენ“(მთ. 7,7). ვითხოოთ სარწმუნოებით, საყვარელნო, სასუფეველი ცათა, რომლისათვის ჰგალობს დავით: „ერთი ვითხოვე უფლისაგან და ესევე ვითხოვო: დამკვიდრებად ჩემდა სახლსა უფლისასა“(ფს. 26,4), რომელ არს სასუფეველი ღმრთისა.
ჰე, გევედრები, ძმანო ჩემნო საყვარელნო, ვითხოოთ სასუფეველი სიმდაბლით და არა უგულებელს გუყოფს ღმერთი სახიერებით, არამედ წყალობით და კაცთმოყვარებით მოგვანიჭებს ყოვლადდიდებულსა, ფრიად ბრწყინვალესა და ღმრთივშვენიერსა ნათლისა სავანესა, რომლისათვის ბრძანებს ქრისტე: „სახლსა მამისა ჩემისასა სავანე მრავალ არიან“(იო. 14,2). რომელი განუმზადებიეს იესო ტკბილსა მსგავსად თვისისა სიმდაბლისა შემტკბობელთათვის და მოყვარეთა სახელისა მისისათა, ვითარ იგი აღგვითქვა მეტყველმან: „მე წარვიდე და განგიმზადო თქვენ ადგილი… რათა, სადაცა მე ვიყო, მუნცა თქვენ იყვნეთ“(იო. 14.2-3) და ჰხედვიდეთ დიდებასა ჩემსა და ადიდებდეთ მამასა სულით წმიდითურთ, რომელი არს კურთხეულ უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ჱ [8]
სიმშვიდით მოთმინებისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „ნეტარ იყვნენ მშვიდნი, რამეთუ მათ დაიმკვიდრონ ქვეყანა“(მთ. 5,5).
საყვარელნო, სიმშვიდით მოთმინება ღმრთისა სათნო არს, ანგელოსთაგან საქებელ, კაცთაგან ბრძენთა სანატრელ, ძმათა შორის საყვარელ და წმიდათა წერილთა შინა პატივცემულ, ხოლო ეშმაკთა შემაძრწუნებელ და უჩინომყოფელ.
რამეთუ ორნი ძმანი იყვნეს ჴორციელნი, ურთიერთას მოყვარენი, სათნოებათა მუშაკნი და მრავალთა კეთილთა მოქმედნი: მარხვისა, ლოცვისა, ჴელთსაქმარისა, მოწყალებისა, შეწყნარებისა და ყოველსავე სათნოებასა მოსწრაფე იყვნეს აღსრულებად გულსმოდგინებითა კეთილითა.
შეშურდა უკეთურსა ეშმაკსა კეთილი მათი და სიყვარული. და ივერაგა რათამცა განჰყარნეს იგინი სიძულილით. ღამესა ერთსა ვითარცა აღსდგეს იგინი ლოცვად და ჴელსაქმედ, აღანთო უმრწემესმან ძმამან ბაზმაკი. ხოლო კეთილის მოძულემან ეშმაკმან გარდააქცივა და შემუსრა საბაზმაკე იგი. განრისხნა უხუცესი იგი ძმა და ჰგვემა უმრწემესი ძმა თვისი. ხოლო მან სიმშვიდით მოითმინა და გონებითა მადლობდა ღმერთსა. და სიმდაბლით მუხლნი მოუდრიკნა მეტყველმან: „სულგრძელ იქმენ, ძმაო საყვარელო, და კვალად აღვანთო ეგე მადლითა ქრისტესითა“.
ხოლო კაცთმოყვარემან ღმერთმან, სიმშვიდისათვის მისისა და მოთმინებისა, მოავლინა ანგელოსი თვისი ძლიერი ძალითა და სტანჯა ეშმაკი იგი ვიდრე განთენებადმდე. და ვითარცა განთენა, წარვიდა ეშმაკი იგი ბომონსა კერპთასა და მიუთხრა მთავარსა მათსა სატანას საქმე ესე. და ესმოდა თხრობა იგი ეშმაკისა ქურუმსა მას, მღუდელსა კერპთასა. გამოვიდა მასვე ჟამსა ქურუმი იგი და იქმნა ქრისტეანე. და ფრიად შეიტკბო სიმშვიდე და სიმდაბლე, ვითარცა ჰშვენის ქრისტეანეთა, მობაძავ ყოფად ქრისტესა. და იგი იტყოდა ვითარმედ: „სიმდაბლე დაჰხსნის ძალსა მტერისა სულთა ჩვენთასა, ვითარცა თვით მესმა მე პირისაგან ეშმაკთასა; იტყოდეს რა იგინი, ვითარმედ: „ჩვენ მივალთ ვერაგობითა და აღვაშფოთებთ ქრისტეანეთა და ჩვენ ვაქმნევთ ცოდვასაცა. და იგინი წარვლენ და მოუდრეკენ მუხლსა ერთი მეორესა სიმდაბლით და შემუსრვენ ყოველსავე ძალსა ჩვენსა და უჩინო-ჰყოფენ მანქანებასა. და ცოდვასა თუ შთავაგდოთ იგინი, მივლენ და აღუარებენ მოძღვარსა და მიიღებენ სინანულსა. ხოლო მეუფე მათი სახიერი არს, მიუტევებს მათ და ჩვენ უღონო ვიქმნებით“.
ისმინეთ, ქრისტეს მოყვარენო, თუ ვითარ თვით ეშმაკნი აღიარებენ სათნოებათა კეთილობასა და სანატრელისა სიმდაბლისა პატიოსნებასა?!
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ძმანო ჩემნო საყვარელნო, შევიტკბოთ სიმდაბლე სანატრელი, რომელი დიდებულთა ექმნების გვირგვინ და დიდებითი დიდებად აღმამაღლებელ და ცათა შინა განმსვენებელ. ხოლო მდაბალთა გლახაკთა ექმნების პატიოსნისა სამკაულისა შემმოსელ და თანამეინახე ქრისტესა ყოველთა მეუფისა. და ფრიად კეთილ არს ყოველსავე შინა სანატრელი სიმდაბლე, რამეთუ მით განვიოტებთ ეშმაკისა საცთურსა და სიბოროტესა მათსა. და სიმდაბლისათვის ჩვენისა მოვლენ მცველნი ჩვენნი ანგელოსნი და დაიბანაკებენ ჩვენ თანა და ფრთოვან ჰყოფენ ლოცვასა ჩვენსა წმიდასა, სიმდაბლით ღმრთისა მიმართ აღვლენილსა.
ჰე, გევედრები, საყვარელნო, შევიჭურნეთ სიმდაბლითა და სიმშვიდითა, და სულგრძელებით მოთმინებითა. და თუ სადამე ეშმაკი გვებრძოლოს, სიმდაბლესა შინა ჩვენსა მომიხსენოს ჩვენ უფალმან. და ჩვენ წილ იგი ყოვლადძლიერი ჰბრძოდეს და სძლევდეს და სტანჯოს იგი. და წმიდათა ანგელოსთა აღსწერონ ღვაწლნი ჩვენნი და ქველისსაქმენი, რომელნიცა წარმოგვიდგინონ ბრწყინვალედ და საჩინოდ დღესა მას სასჯელისასა. და ჩვენ განმართლებულნი გამოვბრწყინდეთ ძლევისა გვირგვინითა სასუფეველსა ღმრთისასა. და ანგელოსთა და ყოველთა წმიდათა თანა, ვიშვებდეთ დაუსრულებელად, მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომელსა ჰშვენის ყოველი დიდება, პატივი და თაყვანისცემა თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი თ [9]
მშვიდობის მყოფელისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „ნეტარ იყვნენ მშვიდობისმყოფელნი, რამეთუ იგინი ძედ ღმრთისა იწოდნენ“(მთ. 5,9).
ეჰა, საყვარელნო ძმანო, რაჲმცა იყო უპატიოსნეს ამის ნეტარებისა, რომელ კაცი ძედ ღმრთისა იწოდებოდეს მადლითა, ნამდვილვე სანატრელ არს და სასურველ, ესევითარი სათნოება და საქებელ ანგელოსთაგან და პატიოსან წინაშე ღმრთისა და კაცთა.
რამეთუ ძმა ვინმე შურითა ეშმაკისათა შეწუხებულ იყო ძმისა ვისთვისმე. და ვითარცა ესმა მეორესა მას ძმასა, ვითარმედ იგი ვინმე ძმაჲ გულკლებულ არს ჩემდა, წარვიდა, რათამცა ჰყოს მშვიდობა მისთანა. ხოლო მან არა განუღო კარი და უკმოიქცა მიერ ძმა იგი. და მივიდა მოძღვრისა თვისისა მიმართ და ჰრქუა: „პატიოსანო მამაო, იგი ვინმე ძმაჲ გულძვირ რაჲმე არს ჩემდა. მე მივედ დაგებად მისა, თხოვად შენდობისა მცნებისაებრ უფლისა და მან არა განმიღო კარი, და მაუწყე გზა ცხოვრებისა თუ რაჲ ვჰყო?“
ხოლო ღმერთმან განუცხადა მოძღვარსა მას და მან მიუგო ძმასა: „იხილე, შვილო! ნუუკუჱ ზუაობდე გულსა შინა შენსა, ვითარმედ მან სცოდა შენდა მომართ და განიმართლებდე თავსა შენსა და მას ბრალეულ ჰყოფდე, და მისთვის არა გულსავსე ჰყო იგი ღმერთმან შენდობად შენდა“. ხოლო მან აღიარა ვითარმედ: „ჰე, ეგრეთ არს, მამაო“.
მაშინ ჰრქუა კეთილად, გულისჴმიერმან მოძღვარმან: „წარვედ, შვილო, და დაიმდაბლე გული შენი და დააჯერე გონებასა შენსა, ვითარმედ შენ სცოდე მისა მიმართ და მას ულოცე, და დააგდე თავი შენი წინაშე ღმრთისა და შეინანე გულისსიტყვა შენი ზუაობისა. და ღმერთმან გულსავსე ჰყოს იგი სიყვარულად და მშვიდობად შენდა“.
წარვიდა ძმაჲ იგი და ჰყო მცნებისაებრ მოძღვრისა თვისისა. და მერმე მივიდა ძმისა მიმართ მშვიდობის ყოფად და ჰრეკა კარსა. ხოლო მან ვითარცა აგრძნა შინათ კერძო, მეყსეულად სიხარულით მიეგება და განუღო კარი, და პირველად მან მოუდრიკნა მუხლნი და ითხოვდა შენდობასა. და განიდევნა ეშმაკი იგი შურისა და ღმერთი მშვიდობისა დაემკვიდრა მათ შორის. და იქმნა დიდი მშვიდობა და სიყვარული სულიერი და მადლობით ადიდებდეს ყოვლისა კეთილისა მიზეზსა ღმერთსა.
გულისჴმა ვჰყოთ, საყვარელნო! თუ ვითარ კეთილ არს მშვიდობის ყოფა ძმათა თანა. და რაოდენ პატიოსან არს მოძღვართა მიმართ სულიერთა განცხადება გულისსიტყვათა და მათთა სწავლათა სარწმუნოდ შეწყნარება.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, მოვიგოთ ჩვენცა მშვიდობისმყოფელობა კაცთა მიმართ და მოვიღოთ ნეტარება ღმრთისა მიერ. პირველად განვეკრძალნეთ, ძმანო, რათა არავის ვსცეთ მიზეზი ბოროტისა და არცა ვინ კაცთაგანი შევაწუხოთ, რომლისათვის ქრისტე მოკუდა. და უკეთუ შურითა ბოროტისა ეშმაკისათა იქმნას ლალვა რაჲმე ჩვენ შორის, განვიწმიდოთ გული ჩვენი ძვირისხსენებისაგან. და სიმდაბლით შეუვრდეთ ძმასა მას და ვითხოვოთ შენდობა, რათა მოვიღოთ გვირგვინი ღმრთისა მიერ და შევიძინოთ ძმა იგი. ხოლო უკეთუ არა ისმინოს ჩვენი, უთხრათ მოძღვარსა მისსა და ჩვენსა და მათ მიერ ვჰყოთ მშვიდობა. და უკეთუ მათიცა არა ისმინოს, განუცხადოთ ეკკლესიისა სავსებასა და ესრეთ ყოვლითა ღონისძიებითა ვჰყოთ ქრისტესმიერი მშვიდობა ჩვენ შორის. და ღმერთი მშვიდობისა და მამა მოწყალებისა დაემკვიდროს ჩვენ თანა.
ჰე, გევედრები, საყვარელნო ძმანო, ვიქმნეთ მშვიდ, მდაბალ და შემუსრვილ გულითა, რათა იქმნას ლოცვა ჩვენი მსხვერპლ ღმრთისა, ვითარცა ჰგალობს მეფსალმუნე, ვითარმედ: „მსხვერპლი ღმრთისა არს სული და გული შემუსრვილი და დამდაბლებული, ღმერთმან არა შეურაცხ ჰყოს“(ფს. 50,19), არამედ შეიწიროს წმიდასა შინა წმიდათასა, ზეცისა საკურთხეველსა, ლოცვა ჩვენი, ვითარცა საკმეველი წინაშე მისა და იყნოსოს სუნად სუნნელებისად, ვითარ იგი ნოეს მსხვერპლი. და ესრეთ სიმდაბლით ავმაღლდეთ ზეცად და ანგელოსთა თანა უგალობდეთ მამასა და ძესა და წმიდასა სულსა, რომელი დიდებულ არს საუკუნითგან და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ი [10]
სიმდაბლისათვის, სიმშვიდისა და სიწრფოებისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი და ღმერთი იტყვის: „ვის მივხედნე, გარნა მშვიდსა და მდაბალსა, და რომელნი სძრწიან სიტყვათაგან ჩემთა“[ეს. 66,2].
საყვარელნო ღმრთისანო, კაცი მშვიდი, მდაბალი და წრფელი ფრიად კეთილ არს. მამისა სათნო არს, ძისა მიერ საყვარელ და სულისა წმიდისა სადგურ. და მიხედვითა ყოვლადბრწყინვალებითა და ღმრთივშვენიერებითა ღმრთისათა განათლდების: ანგელოსნი შეასხმენ, წმიდანი აქებენ და ბრძენნი ჰნატრიან, და რაჲმცა იყო უპატიოსნეს ამისსა. და რომელმან მოიგოს სამნი ესე სათნოებანი, სამებისა სათნონი, იქმნების ყოველთა სათნოებათა საუნჯე.
რამეთუ იყო ვინმე მწიგნობარი ალექსანდრიისა ეკკლესიისა, სახელით კოზმან. კაცი ღმრთისა ყოვლადსაკვირველი და შემკული ყოვლითა სათნოებითა, რამეთუ შეეტკბო მას ნეტარსა პირველითგანვე სიმდაბლე, დედა იგი სათნოებათა, სიმშვიდე და სიწრფოება და აღმოცენებულ იყო მის შორის ყვავილი სათნოებისა და აღორძინებულ ნაყოფი სულისა: მარხვა, ლოცვა, მოთმინება, მოწყალება, შეწყნარება, სიმართლე, სიწმიდე, სარწმუნოება და სიყვარული.
და ჰყვანდა ვინმე მეგობარი სარწმუნო და გულითადი, რომელმანცა ჰკითხა მას მეტყველმან: „გევედრები, საყვარელო, უფალო და ძმაო ჩემო, მარქუ მე, თუ რაოდენი წელი გაქუს ამას ესევითარსა სიმდაბლესა და სათნოებასა შინა?“ ხოლო იგი მცირედ სდუმნა და მერმე ჰრქუა: „ოცდაათი წელი არს, საყვარელო ძმაო, ვინათგან მიცნობიეს თავისა ჩემისა უნდოებაჲ და ვჰმონებ ქრისტესა, მეუფესა ჩემსა“.
კვალად ჰკითხა მეტყველმან: „ჰყავ სრული სიყვარული, უფალო ჩემო და მომითხარ, თუ რომელი სათნოება წარგიმართებიეს სიმდაბლისა მიერ შენისა ესოდენთა წელთა შინა?“ ხოლო მან სულთ ითქუნა სიღრმით გულისათ და სთქუა სიმდაბლით: „რაჲ ძალმიძს წარმართებად, ძმაო საყვარელო, მე გლახაკსა ამას კაცსა ერისაგანსა და უფროსღა სოფელსა შინა მყოფსა?“ ხოლო იგი შეუვრდა და ეტყოდა: „უწყის პატიოსნებამან შენმან, უფალო ჩემო, რომელ სარგებელისათვის სულისა გკითხავ და ნუ დაჰფარავ ჩემგან, გევედრები“.
და ვითარცა ფრიად იძულებულ იქმნა, მაშინ ჰრქუა მას: „შემინდევ, ძმაო საყვარელო, რამეთუ სამი ესე ვიცი, რომელ წარმიმართებიეს მადლითა ქრისტესითა: არავისი განკითხვა ყოვლადვე, არცა ფიცი და არცა ტყუილი გამოსრულ არს პირით ჩემით“. ხოლო მსმენელი ამისი ადიდებდა ღმერთსა და იტყოდა: „ეჰა, სახიერო და კაცთმოყვარეო ღმერთო, რაოდენნი საიდუმლო მონანი გყვანან დიდებად შენდა, კურთხეულო“.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო და სათნოებათა მოსურნენო! მოვიგოთ ჩვენცა სამნი ესე დიდნი და პატიოსანნი სათნოებანი: სიმდაბლე, სიმშვიდე და სიწრფოება. და სათნო ვეყვნეთ ყოვლად­წმიდასა სამებასა, რათა მან ყოვლადსახიერმან, ტკბილმან და მოწყალემან გან­გვისვენოს ყოვლადნეტარსა სავანესა მართალთასა.
ჰე, გევედრები, საყვარელნო ძმანო! შევიტკბოთ ღმრთისა სათნო სიმდაბლე, მორჩილებისა მშობელი და ყოველთა სათნოებათა საფუძველი. და შევიყვაროთ ქრისტეს მსგავსი ტკბილი სიმშვიდე. და დავიმკვიდროთ ესეცა ქვეყანა მშვიდობით და ქვეყანაცა იგი მშვიდთა და მართალთა. და შევიმოსოთ სანატრელი სიწრფოება, და სათნო ვეყვნეთ სულსა წმიდასა. და იგი სახიერი მიგვიძღვეს ქვეყანასა მას წრფელსა. და ვითარცა მზე, გამოვბრწყინდეთ სასუფეველსა ცათასა, ანგელოსთა თანა უგალობდეთ, წმიდათა თანა ვაქებდეთ და მართალთა თანა ვადიდებდეთ ყოვლად­ბრწყინვალესა ნათელსა მამასა, ყოვლადშვენიერსა სიმართლისა მზესა, იესო ქრისტესა და ყოვლად­წმიდასა სულსა ცხოველსმყოფელსა, რომელსა ჰშვენის ყოველი დიდება, პატივი და თაყვანისცემა საუკუნითგან, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

დასასრuლი პირველისა თავისა

თავი 2

მორჩილებისათვის იესოს ტკბილის უღლისა

თხრობა სულიერი ია [11]
მორჩილებისათვის გვირგვინოსანისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „გარდამოვხედ ზეცით არა რათა ვჰყო ნება ჩემი, არამედ ნება მამისა ჩემისა“[იო. 6,38]. და სამღთო მოციქული იტყვის ქრისტესთვის: „დაიმდაბლა თავი თვისი და იქმნა იგი მორჩილ, ვიდრე სიკუდილადმდე და სიკუდილითა მით ჯვარისათა“[ფილ. 2,8].
საყვარელნო, ჭეშმარიტი მორჩილება მამისა სულიერისა, ქრისტეს მსგავსება არს, ვითარცა წერილ არს იესოსთვის, ვითარმედ: „და იყო დამორჩილებულ მათდა“(ლკ. 2,51). ამისთვის მორჩილება კეთილი ღმრთისა მიერ პატივცემულ არს, ანგელოსთაგან საქებელ და კაცთა მიერ სანატრელ და წმიდათა მოწამეთა თანა აქვს გვირგვინი.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა და ღმერთშემოსილი და მრავალგზის საკვირველებათა მხილველი. დღესა ერთსა ილოცვიდა რა სანატრელი იგი, აღიტაცა გონებითა და იხილა ოთხი მწყობრი წმიდათა კაცთა ცათა შინა დიდითა დიდებითა და ბრწყინვალებითა განათლებულნი. და ჰკითხა ანგელოსსა, რომელი სდგა მახლობელ მისსა მეტყველმან: „ვინ არიან წმიდანი ესე? მომითხარ, გევედრები ღმრთისათვის“. და ჰრქუა ანგელოსმან:
a. „ერთი მწყობრი არს, რომელნი უძლურებასა შინა არიან, და მადლობითა ღმრთისათა ითმენენ, და რომელნი უძლურთა მსახურებენ, ვითარცა იტყვის უფალი: „უძლურ ვიყავ და მიხილეთ მე“[მთ. 25,36].
b. მეორე მწყობრი არს მათი, რომელნი უცხოთა და გლახაკთა შეიწყნარებენ, ვითარცა იტყვის: „უცხო ვიყავ და შემიწყნარეთ მე“(მთ. 25,35).
g. მესამე მწყობრი არს, რომელნი მარადის ილოცვენ ღმრთისა მიმართ, ვითარცა იტყვის მოციქული: „მოუკლებელად ილოცევდით“(1 თესალ. 5,17).
d. ხოლო მეოთხე მწყობრი არს მათი, რომელნი ჭეშმარიტნი მორჩილნი არიან მამისა მათისა სულიერისა, ვითარცა იტყვის: „დაემორჩილენით წინამძღვართა თქვენთა“(ებრ. 13,17).
მიუგო ღირსმან მან ბერმან ანგელოსსა და ჰრქუა: „რაჲსათვის მეოთხე ესე მწყობრი უმეტეს არს სხუათა მათ დიდებითა და ბრწყინვალებითა? რამეთუ ჰმოსიეს მანიაკი ოქროჲსა და ზოსტერი ოქროჲსა და გვირგვინი შვენიერი“. ჰრქუა მას ანგელოსმან: „ამისთვის, რამეთუ სხუანი იგი თვისითა ნებითა ჰყოფენ სათნოებასა და სათნო არს წინაშე უფლისა, გარნა მორჩილება სხვისა ნებისა არს მყოფელი და მოწამეთა თანა აქვს გვირგვინი ღმრთისა მიერ“.
ესერა ესმა წმიდასა მას ბერსა, მოეგო თავსა თვისსა და ადიდებდა ღმერთსა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო! მოვიგოთ უცილობელი და უდრტვინველი მორჩილება მოძღვრისა და მამისა ჩვენისა სულიერისა, რამეთუ მათი მორჩილება ჭეშმარიტებით ღმრთისა მორჩილება არს და მოწამეთა თანა აქვს გვირგვინი უოხჭნო. რამეთუ ქრისტეს მცნებისათვის და იესოს სიყვარულისათვის დაემორჩილება მოწაფე მოძღვარსა, სწავლასა ზედა სულიერსა და კეთილსა და არა ვნებასა. მორჩილებასა არა მას ვიტყვი, რომელი ცოდვისათვის იყოს წარსაწყმედელად სულისა, ნუ იყოფინ! რამეთუ წერილ არს: „მორჩილება ჯერ არს ღმრთისა, ვიდრეღა რა კაცთა ამაოთა“[საქ. 5,29]. არამედ მორჩილებასა ვაქებ ჭეშმარიტსა, კაცთა მიმართ სულიერთა და მოძღვართა სახიერთა მასწავლელთა კეთილისათა, საცხოვნებელად სულისა ჩვენისა და გვირგვინისა მინიჭებად სულთა მათთასა.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, ესევითარი მორჩილება მოვიგოთ: მეუფესა ჩვენსა ვმსახურებდეთ და წმიდათა მოწამეთა შორის გვირგვინითა ბრწყინვალითა შემკობილნი ვზატიკობდეთ განათლებულნი, და ყოველთა წმიდათა თანა ვდღესასწაულობდეთ, რომელთა მორჩილებითა დაიმკვიდრეს ზეცისა სასუფეველი. ჩვენცა, ძმანო, კუალსა მათსა შეუდგეთ და სრბა ჩვენი კეთილად აღვასრულოთ. და მათ თანა სავანეობასა ღირს ვიქმნეთ და საუკუნოდ ვიხარებდეთ, მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომლისა არს დიდება, თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი იბ [12]
სიყვარულით მორჩილებისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „რომელმან ჰყოს და ასწავოს, ამას დიდ ერქუას სასუფეველსა ცათასა“(მთ. 5,19). და წმიდა მოციქული იტყვის: „ძმანო, მოიხსენენით წინამძღვარნი თქვენი და ერჩდით მათ, რომელნი გეტყოდენ თქვენ სიტყვათა მათ ღმრთისათა“[ებრ. 13,7].
აწ უკუჱ საყვარელნო, მოძღვართაგან ჯერ არს სიყვარულით სწავლა მოწაფეთა და მოწაფეთა მიერ სიყვარულითავე მორჩილება მოძღვრისა, ვითარცა ანგელოსნი მორჩილ არიან ღმრთისადა და რათა მადლი მისცეს მსმენელთა მათ.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა და კეთილგონიერი და სწავლის მოყვარე, სიტყვამადლიან. და ესვა მოწაფე მორჩილი, რომელსაცა ყოველსა მიმწუხრსა ასწავებდა სიტყვათა სულიერთა სიყვარულით და ლოცვითა წარგზავნიდა და იგიცა მორჩილებით და სიყვარულით ჰყოფდა სწავლასა მისსა.
დღესა ერთსა მოვიდა ვინმე მთავარი ქრისტეს მოყვარე და მიიღო სწავლა სულიერი მამისა მის მიერ პატიოსნისა. და მივიდა მოწაფეცა იგი მორჩილი ჩვეულებისაებრ. და ვითარცა წარვიდა მთავარი იგი, ენება მამასა მას სულიერსა სწავლა ძმისა, გარნა მიეძინა. ხოლო მოწაფე იგი სდგა და ელოდა განღვიძებად და ლოცვისა მიღებად. და შუაღამესა, ოდენ განიღვიძა, იხილა რა მოწაფე მუნვე მდგომარე, ჰრქუა მას: „რად არა განმაღვიძე, შვილო საყვარელო?“ ხოლო მან მიუგო: „რამეთუ ვეკრძალებოდი სიწმიდესა შენსა, პატიოსანო მამაო“. ლოცვა ჰყო და განუტევა ძმა იგი და თვით დასდგა ლოცვად. და, აჰა, მიეცა განკვირვებასა და იხილა პალატი დიდად შვენიერი და საყდარი შემკობილი კეთილად, და საყდარსა მას ზედა შვიდნი გვირგვინნი ბრწყინვალენი. და იკითხვიდა, თუ: „ვისნი არიან ესე ნეტარისანი?“ და აუწყა მას ანგელოსმან, ვითარმედ: „ესე პალატი შენ მოგანიჭა ღმერთმან, ვინათგან სიყვარულით ჰმოძღვრი მოწაფესა შენსა. და ეგე საყდარი მოწაფესა შენსა მიმადლა, რამეთუ მორჩილებით ისმენს სწავლასა შენსა. ხოლო შვიდნი ესე გვირგვინნი ამას ღამესა მოიგნა მოწაფემან შენმან მოთმინებითა“.
ესერა იხილა ღირსმან ბერმან, მოეგო თავსა თვისსა და მოუწოდა მოწაფესა და ენება ცნობად თუ რაჲ ჰქმნა, რომელ შვიდნი გვირგვინნი მოიგნა. და ჰრქუა: „ღმრთივსულიერო შვილო ჩემო საყვარელო, რაჲსა ჰყოფდი ამას ღამესა საქმით, ანუ სიტყვით, გინა გონებით?“ ხოლო მან მიუგო: „სხუასა არარას, ღმერთშემოსილო მამაო პატიოსანო, გარნა ესე რომელ შვიდ­გზის ვიიძულე წარსლვად თვინიერ ლოცვისა შენისა და შვიდგზის წინააღუდეგ გონებასა ჩემსა და არა წარვედ“.
ესერა ესმა კაცსა მას ღმრთისასა, გულისჴმა ჰყო ვითარმედ შვიდგზის იბრძოლა ეშმაკისაგან და არა იძლია. ხოლო მოთმინებისათვის და მორჩილებისა მიანიჭა ღმერთმან შვიდნი გვირგვინნი, და ადიდებდა კაცთმოყვარებასა მეუფისასა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, სიყვარულით ვმორჩილებდეთ მამათა სულიერთა და ვისმენდეთ სწავლათა მოძღვრისათა და აღვასრულებდეთ გონებითა კეთილითა, რათა ავმაღლდეთ ზეცისა სასუფეველსა და გვირგვინითა ბრწყინვალითა ვიხარებდეთ, დიდებითა და ელვარებითა განათლებულნი ვიშვებდეთ.
განვეკრძალნეთ, ძმანო და ნუ ვერჩით მანქანებათა ეშმაკისათა, რათა არა ცოდვითა შევი­ბღალნეთ და შეკრულნი ჴელით და ფერჴით, მივეცნეთ „ბნელსა მას გარესკნელსა, სადაცა არს ტირილი თუალთა და ღრჭენა კბილთა და სატანჯველი საუკუნო“[მთ. 8,12; 22,13].
არამედ გევედრები, საყვარელნო, მორჩილ ვექმნეთ ქრისტესა მეუფესა ჩვენსა და მისისა სიყვარულითა დავემორჩილნეთ კაცთაცა სულიერთა. და აღვასრულებდეთ სამღთოთა მცნებათა ღმრთივშვენიერთა, რათა ბრწყინვალებითა შემოსილნი, ანგელოსთა თანა ვიხარებდეთ, და ყოველთა წმიდათა თანა უგალობდეთ, ვაკურთხევდეთ და თაყვანისვსცემდეთ ქრისტესა მეუფესა ჩვენსა, თანა მამით და სულით წმიდითურთ, უკუნითი უკუნისამდე, დაუსრულებელად. ამინ.

თხრობა სულიერი იგ [13]
მორჩილებისათვის კეთილისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „რომელი წარგიქცევდეს შენ მილიონ ერთ, მივლე მის თანა ორიცა“(მთ. 5,41).
ესე არს საყვარელნო, უდვრტვინელი მორჩილება, ვითარცა მოციქული იტყვის: „დაემორჩილენით წინამძღვართა თქვენთა… რამეთუ იგინი იღვიძებენ სულთა თქვენთათვის“(ებრ. 13,17).
მორჩილება მამისა სულიერისა ყოველსა კეთილსა ზედა, ანგელოსთა მსგავსება არს, ძმანო! რამეთუ ვითარცა ანგელოსნი მსწრაფლ მორჩილ არიან წამისყოფასა ღმრთისასა, ეგრეთვე მოწაფეთა ჯერ არს მორჩილება მოძღვრისა მათისა ჭეშმარიტებასა ზედა. და ჭეშმარიტნი მორჩილნი საყვარელ არიან ღმრთისა, საქებელ ანგელოსთა და სანატრელ კაცთა მიერ ბრძენთა და მეცნიერთა.
რამეთუ იყო ვინმე წინამძღვარი ღმერთშემოსილი, რომელსა ჰყვანდა ათნი ოდენ მოწაფენი და ერთი მათგანი ფრიად მორჩილ იყო ყოველთავე. და იყო იგი ჴელოვნებით მწერალი, სახელით მარკოზ და მორჩილებისათვის მისისა ყოველთავე საყვარელ იყო და უმეტესად წინამძღვრისადა.
დღესა ერთსა მოვიდნენ სხვისა მონასტრისა ბერნი და ჰრქუჱს წინამძღვარსა: „ღმერთშემოსილო მამაო, ვითარ კეთილად მორჩილ არს სიწმიდისა შენისა ძმა იგი მარკოზ?“ ხოლო მან ჰრქუა: „მოვედით, ღმრთივსულიერნო შვილნო, და იხილეთ მორჩილება მისი“. და ვითარცა მივიდენ კარსა მარკოზ მორჩილისასა, ჴმა უყო წინამძღვარმან ნელიად: „მარკე“.მუნთქვესვე მსწრაფლ გამოვიდა და თაყვანი სცა წინამძღვარსა, ხოლო მან წარგზავნა იგი საქმისა რაჲსათვისმე და თვით შევიდენ სენაკად მისსა და იხილეს ჴელთსაქმარი მისი, რამეთუ „ონი“ დაეწყო დასმად და ესმა რა ხმაჲ წინამძღვრისა, არღარა განასრულა „ონი“ იგი, არამედ მსწრაფლ დაუტევა კალამი და მორჩილ ექმნა მამასა თვისსა სულიერსა.
ესერა იხილეს ძმათა მათ, განკვირვებულნი იტყოდეს: „ნამდვილვე სამართლად გიყვარს, მამაო წმიდაო, ძმა ეგე მარკოზ. და ჩვენცა გვიყვარს ჭეშმარიტად, რამეთუ ღმრთისაცა საყვარელი არს ეგევითარი მორჩილება, და ანგელოსნი გვირგვინსა შეუმზადებენ. და ნეტარ ხარ, მამაო პატიოსანო, რამეთუ ახარებს სულსა შენსა“.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო ძმანო, მოვიგოთ ჩვენცა უცილობელი მორჩილება მამისა მიმართ სულიერისა და მოძღვრისა ჩვენისა სახიერისა. რამეთუ იგინი გვეტყვიან სიტყვათა მათ ცხოვრებისათა და მღვიძარებით ევედრებიან ზესთა სახიერსა ღმერთსა სულთა ჩვენთა ცხოვნებისათვის.
და მორჩილ ვექმნეთ წმიდათა წერილთა, რამეთუ მათ მიერ აღმოეცენების ჭეშმარიტი მცნება, წყარო ცხოვრებისა და ყოველივე სამღთო მოძღვრება მაუწყებელი სასუფეველისა სიტკბოებისა და განმაკრძალებელი ჯოჯოხეთისა სიმწარისაგან. ვევლტოდეთ, ძმანო, ურჩებასა სამღთოთა წერილთა და კაცთა სულიერთასა, რათა არა ვიქმნეთ შვილ გეენიისა, რომელთათვის მოიწევის რისხვა ღმრთისა ნაშობთა მათ ზედა ურჩებისათა.
არამედ მორჩილ ვექმნეთ ყოველთავე, საყვარელნო, კეთილთა საქმეთა ზედა; და ვისმენდეთ სიმდაბლით, რათა უფალმანცა ტკბილმან და სახიერმან შეისმინოს ლოცვა ჩვენი და იყვნენ ყურნი მისნი მორჩილ ჴმასა ვედრებისა ჩვენისასა.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, მონანი ვერჩდეთ უფალთა ჩვენთა და უფალნი მორჩილ იყვნენ წმიდათა წერილთა. და ყოველნივე ურთიერთას ვმორჩილებდეთ შიშითა ღმრთისათა და ქრისტეს მიერ სიყვარულითა, რათა ყოველნივე ერთობით ვიხარებდეთ ზეცისა სასუფეველსა, მოციქულთა თანა ვიშვებდეთ, მოწამეთა თანა გვირგვინოსან ვიქმნეთ და მართალთა თანა ვსუფევდეთ, მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი იდ [14]
მორჩილებისათვის ჩინებულისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „უკეთუ გიყვარ მე, მცნებანი ჩემნი დაიმარხენით“(იო. 14,15).
საყვარელნო, მცნებანი მაცხოვრისანი არიან: სიმდაბლე, სიმშვიდე, მორჩილება, მოთმინება, მოწყალება და სხვანი, რომელთა წმიდანი წერილნი მოგვითხრობენ.
აწ, უკუჱ, ძმანო, ჯერ არს ჩვენდა, ქრისტეანეთა, მორჩილება წმიდათა წერილთა, რომელთაგან აღმოეცენებიან ყოველნი კეთილნი და ცხოვნება სულისა.
უკეთუ ღმერთმან რაჲდგან დაჰბადა დიდი ესე მნათობი, მზე, მფლობელად დღისა, მიერითგან მორჩილებს ბრძანებასა მისსა და უცთომელად წესისაებრ და განწესებისა ღმრთისა აღმობრწყინდების განთიად და დავალს მიმწუხრი, ვითარცა ჰგალობს დავით: „მზემან სცნა ჟამი დასლვისა თვისისა“(ფს. 103,19). რაოდენ უფროსად ჩვენ, ხატად ღმრთისა დაბადებულთა სიტყვიერთა სულთა და გონიერთა, თანაგვაძს მორჩილება შემოქმედისა ჩვენისა და აღსრულება მცნებათა მისთა.
ხოლო მორჩილება არა ნებისაებრ ჩვენისა ჯერ არს, ძმანო, არამედ ნებისაებრ მოძღვართა ჩვენთასა. დაღაცათუ მცირე იყოს ბრძანებაჲ, განუკითხველად ვმორჩილებდეთ, ვითარცა უფალი ბრძანებს: „მცირესა ზედა სარწმუნო, მრავალსა ზედაცა სარწმუნო არს“[ლკ. 16,10].
რამეთუ წმიდა და ღმერთშემოსილი მამა ჩვენი, დიდი ვასილი, მზე იგი კესარიისა და მნათობი ეკკლესიისა, აღვიდა ოდესმე მონასტრად, საღმრთოთა სურვილითა, და განანათლნა მონაზონნი სწავლითა და მოძღვრებითა ღმრთივშვენიერითა. მერმე ჰრქუა წინამძღვარსა: „მამაო პატიოსანო, გყავსაა მოწაფე, რომელსა აქუნდეს ჭეშმარიტი მორჩილება?“ ხოლო მან მიუგო: „ჰე, ყოველნივე მონანი არიან სიწმიდისა შენისანი, მეუფეო წმიდაო“. და მოიყვანა ძმა ერთი და დაადგინა წინაშე მისა და ინება წმიდამან ვასილი გამოცდა ძმისა მის.
ხოლო შემდგომად სერობისა უსხა წყალი ძმამან მან წმიდასა ვასილის და დააბანინა ჴელნი. მერმე ჰრქუა წმიდამან ვასილი ძმასა მას: „მომეც აწ, შვილო, წყალი ეგე, რათა მე გისხა და შენ დაიბანე ჴელნი“. ხოლო მან, ყოველსა შინა ჭეშმარიტმან მორჩილმან, მისცა წყალი უცილობელად და ვასილი უსხმიდა და ძმა იგი იბანდა ჴელთა.
მაშინ ჰრქუა, წმიდამან ვასილი ძმასა მას: „ოდეს აღვიდე, საკურთხეველად მსხვერპლისა შეწირვად, მოვედ შენცა, შვილო, რათა გაკურთხო, რამეთუ სული ღმრთისა განისვენებს შენ ზედა, მორჩილებისათვის შენისა“. და აკურთხა იგი ქრისტეს მიერ დიაკონად მორჩილებისათვის და პატიოსნად მღუდლადცა, ღმრთივშვენიერად სადიდებელად ღმრთისა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, მოვიგოთ ჭეშმარიტი მორჩილება წმიდათა მღუდელთ­­მთავართა და ეკკლესიისა წინამძღვართა და მამისა ჩვენისა სულიერისა მოძღვრისა, რამეთუ ღმერთი მათ მიერ გვამცნებს ჭეშმარიტებასა ყოველსა საცხოვნებელად სულთა ჩვენთა, და ღირს ვიქმნებით სამღთოსა კურთხევასა, ვითარმედ: „მოვედით კურთხეულნო მამისა ჩემისანო“(მთ. 25,34).
და სარწმუნოებით დავემორჩილნეთ წმიდათა წერილთა, რამეთუ წერილნი გვაუწყებენ ნებასა ღმრთისასა და მოგვითხრობენ ცხოვრებასა წმიდათასა და გვამცნებენ სათნოებათა სარგებელსა და განგვაკრძალებენ ეშმაკისა საბრხეთაგან.
ჰე, გევედრები, საყვარელნო ძმანო, მორჩილებად, ვჰსცეთ ყურნი ჩვენნი გლახაკთა და ვისმინოთ ვედრება მათი, რათა ღმერთმანცა ისმინოს ლოცვა ჩვენი და მოგვანიჭოს სასუფეველისა დიდება და დიდადშვენიერი ბრწყინვალება, რომელი განუმზადებიეს მორჩილთა სამღთოთა წერილისათა და მოყვარეთა ყოვლადწმიდისა სახელისა მისისათა, რომელსა ღირსმცა ქმნულ ვართ ყოველნივე დამკვიდრებად მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომლისა არს დიდება და სიმტკიცე, თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი იე [15]
მორჩილებისათვის ქებულისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე იქმნა მორჩილ, ვითარცა წერილ არს წმიდასა შინა სახარებასა, ვითარმედ: „და იყო დამორჩილებულ მათდა“(ლკ. 2,51). და ჩვენ მორწმუნეთა მისთა სახე გვექმნა და წინამძღვარ მორჩილებისა.
ამისთვის, საყვარელნო, მორჩილებისა უღელი ტკბილ არს და საწადელ, ვითარცა ბრძანებს ყოვლადტკბილი იესო: „უღელი ჩემი ტკბილ არს და ტვირთი ჩემი სუბუქ“(მთ. 11,30). და დიდი მადლი და გვირგვინი ბრწყინვალე მოენიჭების ღმრთისაგან, მორჩილებასა შინა მყოფთა, და აქავე ნაყოფსა სულიერსა წარმოაჩენენ, ცხადმყოფელად მერმისა მის ნაყოფმრავლობისა და პირად პირადთა ყვავილოვან ღმრთივშვენიერისა გვირგვინისა მისაღებელად.
რამეთუ იყო ვინმე ძმათაგანი, სიმდაბლით მშვიდი, სიყვარულით სრული, სიწრფოებით უმანკო, მორჩილებით უზაკველი და უდრტვინელი გულითა, რომელიცა სამღთოს სურვილით წარვიდა მონასტრად და დაემოწაფა ბერსა ვისმე სულიერსა, დიდთა წმიდათაგანსა, და გულსმოდგინებით მორჩილებდა ყოველსავე ბრძანებასა მამისა მის სულიერისასა.
ხოლო წმიდამან ბერმან ინება ცნობა, თუ ვითარსა საზომსა მიწევნილ არს მორჩილებისა მიერ. მოიღო შეშა ხმელი და დანერგა ქვეყანასა და ჰრქუა მოწაფესა მას: „ყოველთა დღეთა მორწყვიდე ამას, შვილო, ვიდრემდის გამოიღოს ნაყოფი“. ხოლო იყო წყალი ფრიად შორს ადგილისა მისგან, რომელ მწუხრი წარვიდის მოწაფე იგი და განთიად მოვიდის, და დაასხის თითო ლაგვინი წყალი დღესა შინა.
ეჰა, საკვირველებათა შენთა, ღმერთო, რამეთუ შემდგომად სამისა წლისა, წყალობითა ღმრთისათა და მორჩილებითა მის მოწაფისათა, განედლდა ხე იგი და ჰყო ნაყოფი. და აღიღო წმიდამან ბერმან ნაყოფი იგი ხისა მის და მოიღო წმიდად ეკკლესიად. და ჰრქუა ძმათ სავსებასა: „მიიღეთ და სჭამეთ ნაყოფი ესე მორჩილებისა“. ხოლო მხილველნი ამის საკვირველებისანი, ადიდებდეს სახიერებასა ღმრთისასა და ჰნატრიდენ სიწრფოებით მორჩილებასა ძმისა მის საყვარელისასა.
იხილეთ, საყვარელნო ძმანო, უკეთუ ჭეშმარიტმან მორჩილებამან ხმელი ხე განანედლა და ნაყოფი გამოიღო, რაოდენ უფროსად მადლმან მორჩილებისამან, ცოდვისა მიერ განმხმარი და უნაყოფო სული, ლმობიერ ჰყოს; და ცრემლთა მიერ მორწყულმან ნაყოფი სულისა წარმოაჩინოს, რომელ არიან: „სიყვარული, სიხარული, მშვიდობა, სულგრძელება, სიტკბოება, სახიერება, სარწმუნოება, მყუდროება, მარხვა და მოთმინება“(გალ. 5,22), სიტყვისაებრ მოციქულისა.
ამისათვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, მოვიგოთ მორჩილება მამისა მიმართ სულიერისა საცხოვნებელად სულთა ჩვენთა და სიყვარულად ქრისტესა, რამეთუ მოძღვართა მორჩილება ქრისტეს სიყვარულით იქმნების. ვითარცა ქრისტესა, ჭეშმარიტსა ღმერთსა და სახიერსა მოძღვარსა, სიყვარულით მორჩილებდენ წმიდანი მოციქულნი, ეგრეთვე ჩვენდა, ქრისტეანეთა, ჯერ არს მორჩილება მოძღვართა მიმართ სულიერთა, ვინათგან, ქრისტეშემოსილნი იგი, ქრისტეს საყდართა მსხდომარე არიან და ქრისტეს მცნება მოაქვთ სამოძღვრებელად ჩვენდა; და სული წმიდა იტყვის, პირითა მათით ღმრთივშვენიერთა სიტყვათა მათ მადლისათა.
ჰე, გევედრები, საყვარელნო ძმანო, მორჩილებითა წმიდათა წერილისათა ლმობიერ ვჰყოთ გული ჩვენი, რათა დასთესოს სიტყვამან ღმრთისამან სიტყვა წმიდისა სახარებისა. და ჩვენ, ნაკადულითა ცრემლთათა მოვრწყოთ იგი, რომელსა ზედა მოჰფინოს მზემან სიმართლისამან შარავანდედი თვისი და სულმან წმიდამან აღაორძინოს. პირველად აღმოაცენოს პირად პირადნი ბრწყინვალენი ყვავილნი სათნოებათანი კეთილსუნნელნი. და მერმე წარმოაჩინოს ღმრთივშვენიერნი ნაყოფნი სულისანი უტკბილესნი მანანაჲსა, რომელიცა მამამან ზეცათამან სათნო იყოს და შეიწიროს. და ჩვენ, მორჩილებით შრომისათვის და სათნოებათა მუშაკობისა, გვირგვინი დიდებისა მოგვანიჭოს. და ესრეთ, ბრწყინვალებითა განათლებულნი, ვიხარებდეთ დაუსრულებელთა მათ კეთილთა ზეცისათა, სადიდებელად ღმრთისა, რომელი არს კურთხეულ უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ივ [16]
მორჩილებისათვის კეთილისა

ღმრთივსულირნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ბრძანებს: „რომელსა ჰნებავს შემოდგომად ჩემდა, უარ ჰყავნ თავი თვისი და აღიღენ ჯვარი თვისი და შემომიდეგინ მე“[მრკ. 8,34].
საყვარელნო, უარყოფა თავისა თვისისა ესე არს, რათა კაცმან ნება თვისი დაუტეოს და მოძღვრის ნებასა შეუდგეს, და მორჩილებდეს კეთილითა გონებითა და შეუორგულებელითა, რომელსა აქუს დიდი სასყიდლის მოგება და გვირგვინი პირად პირადითა ყვავილითა შეთხზული, ჰაეროვანი და ფრიად შვენიერი.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა და კეთილად გუ­ლისჴმისმყოფელი, დამკვიდრებული უდაბნოსა, რომელსაც ძმა ვინმე ქრისტეს სიყვარულით შეუდგა და სიმდაბლით დაემორჩილა მას ნეტარსა. და ჰმსახურებდა უცილობელითა მორჩილებითა და სასოებითა დაუჭნობელისა გვირგვინისათა.
და იყო უდაბნოსა ველსა ადგილსა მხალი კეთილი და მახლობელად მის მხლისა მკვიდრობდა აფთარიცა. დღესა ერთსა ჰრქუა მამამან სულიერმან მოწაფესა: „შვილო, წარვედ ადგილსა მას და მოიღე მხალი, რათა ვისეროთ და ვადიდებდეთ ღმერთსა, ყოვლისა კეთილის მომცემელსა“. მიუგო მოწაფემან: „და რაჲ უყო, მამაო პატიოსანო, აფთარსა მას?“ ხოლო მან ჰრქუა გამოსაცდელად: „შეკარ იგი და მოიყვანე აქა“.
წარვიდა უკუჱ ძმა იგი უშიშითა გონებითა მიმწუხრი და ვითარცა იხილა აფთარმან, მოვიდა შეჭმად მისა. ხოლო მან მინდობითა ლოცვათა მამისათა, ჴელჰყო შეკრვად მისა. და ივლტოდა აფთარი იგი და ძმა იგი სდევდა და ეტყოდა: „სახელითა იესო ქრისტესითა გეტყვი შენ, დასდეგ, რამეთუ მამასა ჩემსა უბრძანებიეს, რათა შეგკრა და მიგიყვანო მისა“. დაეწია, შეიპყრა და შეკრა იგი.
ხოლო მამა მისი, წმიდა იგი ბერი, შეწუხებულ იყო დაყოვნებასა მისსა და დასდგა ლოცვად მისთვის. და აჰა, ესერა მოვიდა მოწაფე იგი და მოიყვანა აფთარიცა შეკრული.
მაშინ გულისჴმა ჰყო კეთილგონიერმან ბერმან, ვითარმედ დიდსა საზომსა მიწევნილ არს ძმა იგი მორჩილებითა თვისითა. და რათა არა აღზუავნეს, ინება დამდაბლება მისი და ჰრქუა: „სულელო, ძაღლი ცოფი მოგიყვანიეს აქა და რად სახმარ არს ჩემდა!“ მეყსეულად განხსნა ძმამან და განუტევა იგი მშვიდობით. და თვით გულისა სიმდაბლითა ადიდებდა ღმერთსა.
ესევითარი საკვირველება ამის მიერ იქმნების, საყვარელნო, უკეთუ ვინ პირველისა ადამის საზომსა მიიწიოს სათნოებითა და უვნებელობითა, მას ყოველნი მხეცნი დაემორჩილებიან, მეორისა ადამისა მადლითა, ვითარცა პირველსა ადამს მორჩილებდენ უწინარეს ცთომისა. ხოლო, უკეთუ მხეცნი დაემორჩილებიან წმიდათა კაცთა, რაოდენ უფროსად სათანადო არს ჩვენდა, რათა დავემორჩილნეთ ღმერთშემოსილთა კაცთა ღმრთისათა, სწავლასა ზედა კეთილსა საცხოვნებელად სულთა ჩვენთა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, ვინათგან პირველი ადამ ურჩებისათვის ექსორია იქმნა სამოთხისაგან საშვებელისა, აწ ჩვენ, საყვარელნო, გულითა წრფელითა დავემორჩილნეთ მეორესა ადამს, და მის მიერ დადგინებულს მოძღვარსა სულიერსა და შევიდეთ სამოთხესა ზეცისასა.
და უკეთუ დავიმორჩილნეთ პირუტყულნი ვნებანი ჴორციელნი, წარმწყმედელნი სულისანი, ვიქმნებით უვნებელ და არღარა დაგვაყენებს ჩვენ შესლვად სამოთხესა ხერუვიმი მოტყინარე და მახვილი იქცევისი. რამეთუ უფალი და მეუფე ჩვენი გვიბრძანებს: „შევედ სიხარულსა უფლისა შენისასა“(მთ. 25,21).
ჰე, გევედრები, საყვარელნო ძმანო, მორჩილებითა ქრისტესითა შევიდეთ, ადამის ურჩებით დახშულსა სამოთხესა შვენიერსა და საწადელსა; და მორჩილებასა შინა დამაშვრალთა განვისვენოთ საშვებელთა მათ სიტკბოებისათა; და ვიყნოსდეთ კეთილსუნნელთა ყვავილითა სამოთხისათა და ვიგემებდეთ ნაყოფთა ყოვლადსაწადელთა და ტკბილთა; და მუნ განვიცადოთ და ვიხილოთ ტკბილი უფალი. და ყოველთა მართალთა თანა ვიქცეოდეთ გვირგვინითა ბრწყინვალითა და ანგელოსთა თანა უგალობდეთ უფალსა ჩვენსა იესო ქრისტესა, თანა მამით და სულით წმიდითურთ, რომელი კურთხეულ არს და დიდებულ უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი იზ [17]
მორჩილებისათვის პატიოსნისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „რომელსა უნდეს თქვენ შორის დიდ ყოფა, იყოს ყოველთა მსახურ“[მრკ. 9,35].
საყვარელნო, სიმდაბლით და მორჩილებით მსახურება ძმათა, ქრისტეს მსგავსება არს, ვითარცა თვით ბრძანებს: „არა მოვიდა ძე კაცისა რათამცა იმსახურა, არამედ მსახურებად და მიცემად სული თვისი სახსრად მრავალთა“[მთ. 20,28]. ამისთვის სურვილით საწადელ არს, ძმანო, შვენიერ და პატიოსან სიმდაბლით მსახურება და მორჩილებით მოთმინება. და არს ესე ნამდვილვე ღმრთისმსახურება, ანგელოსთა მიერ საქებელ, წმიდათა გზაჲ უცთომელი და კაცთაგან ბრძენთა სანატრელ.
რამეთუ იყო ვინმე კაცი ღმრთისმოყვარე, დიდებული, ბრძენი და მეცნიერი, რომელმან მიიღო წმიდათა წერილთა კითხვითა სამღთო გულისჴმისყოფა და ყოველი მონაგები თვისი განჰყიდა და გლახაკთა განუყო, რათა ზეცისა დიდება დაიმკვიდროს. და წარვიდა მონასტრად და ბერსა ვისმე ღმერთშემოსილსა დაემორჩილა სიმდაბლით და ჰმსახურებდა სასოებითა საუკუნო განსვენებისათა. და ჰრქუა მას წმიდამან ბერმან: „მნებავს, შვილო ჩემო, რათა ჰმსახურებდე ძმათა დუმილით. ხოლო კაცმა მან საკვირველმან ესრეთ დაიდუმა ენა თვისი, რომელ ხუთსა წელიწადსა ყოვლადვე არარაჲ სთქუა სიტყვაჲ. და გონებითა მარადის ილოცვიდა ღმრთისა მიმართ და ყოველსა მსახურებასა ძმათასა ჰყოფდა უცონელად.
დღესა ერთსა წინამძღვარმან მონასტრისამან წარგზავნა იგი საქმისა რაჲსათვისმე იმიერ კერძო მდინარისა. და წარავლინა სხუა ძმაცა შემდგომად მისა, რათა იხილოს, თუ რაჲსა იქმს და ვითარ განვალს მდინარესა მას დიდსა. და ვითარცა მივიდა წიაღ მდინარესა, მოიდრიკნა მუხლნი და ჰყო ლოცვაჲ. და აჰა, ესერა მოვიდა ხვითქი (რომელ არს დიდი თევზი), და იტვირთა მორჩილი იგი კაცი ღმრთისა და განიყვანა იმიერ. და მან ჰყო საქმე იგი, რომელისათვის წარგზავნილ იყო, და კვალად იტვირთა ხვითქმან და მოიყვანა ამიერ კერძო. და მოვიდა ძმა იგი, რომელი წარვლენილ იყო ხილვად მისა და მოუთხრა ესე ყოველი წინამძღვარსა და ძმათა ყოველთა. და უკვირდათ მსმენელთა, და მრავალნი ჰნატრიდეს და ჰბაძვიდეს მორჩილებასა და სიმდაბლესა მისსა.
ხოლო შემდგომად მცირედთა დღეთა აღესრულა პატიოსნად სანატრელი იგი, და მივიდა ანგელოსთა წინამძღვრებითა წინაშე უფლისა, რომლისა სიყვარულით იყო დამორჩლებულ კაცთა, და გვირგვინი ბრწყინვალე მიიღო ღმრთისა მიერ დიდებად საუკუნოდ.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, დავიმდაბლოთ თავი ჩვენი, რათა აღვიმაღლოთ სული ჩვენი [მთ. 23,12; ლკ. 14,11; 18,14]. ქრისტეს მცნებისათვის ვმორჩილებდეთ ურთიერთას შიშითა ღმრთისათა კეთილთა ზედა და სიმდაბლით ვჰმსახურებდეთ უპირატესთა. და უმეტესად სასოებითა ვჰმსახურებდეთ უძლურთა, რომელთა ქრისტემან ძმად თვისად უწოდა, ვითარმედ: „რაოდენი უყავთ ერთსა ამას მცირეთაგანსა ძმათა ჩემთასა, იგი მე მიყავთ“(მთ. 25,40). ამისთვის უცხოთა უძლურთა მსახურება ქრისტესდა მიიწევს და წინაშე ყოვლადდიდებულისა მის საყდრისა ცხადად წარმოსდგების სახილველად ყოველთა ანგელოსთა და კაცთა. და მაშინ მათ მაგიერად მადლობასა ქრისტე გვიბრძანებს ღმრთივშვენიერითა პირითა და ყოვლადბრწყინვალითა ჴმითა, ვითარმედ: „მოვედით, კურთხეულნო მამისა ჩემისანო“(მთ. 25,34), დამაშვრალნო უძლურთა, უცხოთა მსახურებითა და განისვენეთ სასუფეველსა. ვინათგან საქმეთა აბრაჰამისთა იქმოდით, წიაღთამცა აბრაჰამისთა განისვენეთ და იხარებდეთ საუკუნოდ.
ჰე, გევედრები, საყვარელნო ძმანო, ნუ დავაკლდებით ამას სანა­ტრელსა და საწადელსა ჴმატკბილობასა, არამედ ვიქმნეთ მდაბალ გულითა, მორჩილ სმენითა, მსახურ სნეულთა მოთმინებითა და ნუგეშინის ვსცემდეთ პყრობილთა ტკბილითა სიტყვითა. კურთხევით ვსთესოთ სათნოება და კურთხევითცა მოვიმკოთ ნაყოფი სულისა. და დავიუნჯოთ ცხოვრებად საუკუნოდ ქრისტე იესოს მიერ, უფლისა ჩვენისა, რომელსა ჰშვენის ყოველი დიდება პატივი და თაყვანისცემა, თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი იჱ [18]
კეთილგონიერებით მორჩილებისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „მეცნიერ იყვენით, ვითარცა გველნი და უმანკო ვითარცა ტრედნი“[მთ. 10,16].
საყვარელნო, ჰშვენის ჩვენდა, ქრისტიანეთა ღმრთივსწავლულთა წმიდათა წერილისათა, რათა მარადის მღვიძარე ვიყვნეთ გონებითა და მეცნიერ გულისჴმისყოფითა. რათა არა გველისა მსგავსმან ეშმაკმან გვაცთუნოს ჩვენ ვერაგობითა თვისითა, ვითარ იგი ძველ ოდესმე აცთუნა ევაჲ. არამედ უმანკო ვიყვნეთ, ვითარცა ანგელოსნი და ვნებათაგანი ვერარაჲ შემოგვეხოს. უკეთუ უმანკოებითა და სიწრფოებითა გულისათა ვმორჩილებდეთ წმიდათა კაცთა და სამღთოთა წერილთა მოძღვრებასა და ვერცა რაჲ გვავნოს ეშმაკმან მანქანებითა თვისითა.
რამეთუ ძმა ვინმე მართალი, წრფელი, უმანკო და მორჩილი მივიდა ბერისა ვისმე თანა, წმიდისა და კეთილგონიერისა და ჰრქუა: „ღმერთ­შემოსილო მამაო პატიოსანო, მარქუ მე სიტყვა ცხოვრებისა“. მიუგო წმიდამან ბერმან: „წარვედ, შვილო, იქმოდე ჴელთსაქმარსა შენსა მყუდროებით და მწუხრითი მწუხრად მიიღებდე საზრდელსა“. და მან ჰყო მცნებისაებრ მამისა მის სულიერისა.
ხოლო ბერმან, ვითარცა იხილა გულს­მოდგინება მისი და სიწრფოებით მორჩილება სათნოებისა მიმართ, მიუთხრა მას სხუაცა წესი და განგება ანგელოსებრივისა მოქალაქობისა, უვნებელისა მარხვისა, კანონიერისა ლოცვისა, ზომიერისა ჴელთსაქმრისა, უდრტვინელისა მორჩილებისა და გონებით მღვიძარედ ყოფნისა. ხოლო სიწრფოებით მსმენელი ამათი კეთილად წარემატა სათნოებითა, მადლითა ღმრთისათა და მორჩილებითა მის წმიდისა მამისათა.
შემდგომად ამისა შურითა ეშმაკისათა იწყეს გულისსიტყვათა მისთა სიმაღლედ, ვითარმედ: „აჰა, ესერა ამაღლდი სათნოებითა და დიდ იქმენ პატივითა“. ხოლო მან კეთილგონიერებით მოიხსენნის თვისნი ბრალნი და ცოდვანი და დამდაბლდის.
კვალად ეტყვიედ მას გულისსიტყვანი, ვითარმედ: „დიდად ცოდვილ ხარ და არა ეგების ცხოვნება შენი“. ხოლო მან სიბრძნით სასოება შეიმოსის და იტყვინ: „ვინათგან ფრიად ცოდვილ ვარ, ვჰყოფდე მცირესა მას ლოცვასა ჩემსა წინაშე ღმრთისა; და ვესავ ურიცხვთა მათ მოწყალებათა ღმრთისათა, რომელ შემიწყალოს მე ცოდვილი“.
და ვითარცა ამით მეცნიერებითა ორკერძოვე იძლივნეს მტერნი იგი სულისა ჩვენისანი, გამოუჩნდეს მას ცხადად ეშმაკნი და ეტყოდეს: „მოგვეწყინა შენთანა, კაცო“. ხოლო მან ჰრქუა: „რად, ანუ რაჲსათვის?“ და მათ მიუგეს: „უკეთუ აღგამაღლოთ ზუაობად, შენ ივლტი სიმდაბლედ; და უკეთუ დაგამდაბლოთ სასოწარკვეთილებად, შენ აღისწრაფებ სიმაღლედ“.
და ესრეთ მადლითა ღმრთისათა განთავისუფლდა ძმა იგი ბრძოლათაგან ეშმაკისათა და წარემატა სათნოებითა და ადიდებდა ღმერთსა.
იხილეთ, საყვარელნო, თუ ვითარ მორჩილებისა მიერ ადვილად წარემატებიან სათნოებასა შინა ღმრთისმოშიშნი; რამეთუ სიმდაბლე საფუძველი არს სათნოებათა, ხოლო მორჩილება – კარი. და „რომელი შევალს კარით, იგი ჭეშმარიტ არს, და მეკარემანცა განუღის“[იო. 10,2-3], და შევიდის სასუფეველად სიხარულსა უფლისა თვისისასა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, პირველად მოვიგოთ სიმდაბლე, მტკიცე იგი საფუძველი სათნოებათა. და შევიმოსოთ მორჩილება, ვითარცა კარი ჭეშმარიტებისა, რომელისთვის ბრძანებს მწყემსი იგი კეთილი: „მე ვარ კარი: ჩემ მიერ თუ ვინმე შევიდეს, ჰსცხოვნდეს“(იო. 10,9).
ჰე, გევედრები ძმანო, იესოს მიერ შევიდეთ მორჩილებასა შინა და აღვაშენოთ სიმდაბლისა საფუძველსა ზედა სახლი სათნოებათა და ყოვლითა სამკაულითა შევამკოთ და ლამპრითა ბრწყინვალითა განვანათლოთ, მოვირტყნეთ წელნი ჩვენნი ჭეშმარიტებითა, და აღვანთნეთ სანთელნი ჩვენნი სიწმიდითა და დავმატოთ ლამპართა ჩვენთა ზეთი მოწყალებითა; რათა, რაჟამს გვირეკოს უკუდავმან სიძემან, სიხარულით მივეგებნეთ მეტყველნი: „მოვედ, სიხარულო ჩემო, და მიხსენ მათგან, რომელთა გარემოუცავ მე“. ხოლო მან ტკბილმან და სახიერმან მეუფემან გვიბრძანოს: „ეჰა, კეთილ მონაო, სახიერო და სარწმუნოო… შევედ სიხარულსა უფლისა შენისასა“(მთ. 25,21) და იხარებდ საუკუნოდ. ესე ყოველი იქმნების, საყვარელნო, მორჩილებითა იესო ქრისტესითა, რომელისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ით [19]
სიმხნისათვის და გულსმოდგინებისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „აჰა, მიგცემ თქვენ ჴელმწიფებასა და ძალსა მტერსა ზედა“[ლკ. 10,19].
საყვარელნო, მტერნი სულისა ჩვენისანი არიან ბოროტნი ეშმაკნი, რომელნი ყოველსა კეთილსა ზედა გვებრძვიან და ჰნებავსთ დახრწევა ჩვენი კეთილისაგან. ამისთვის ჯერ არს ჩვენდა, ძმანო, სიმხნე და გულსმოდგინებით ლოცვა ღმრთისა მიმართ, და იგინი მსწრაფლ განიდევნებიან ყოვლადძლიერითა ძალითა ქრისტესითა.
რამეთუ იყო ვინმე ძმათაგანი დამორჩილებულ დიდისა ვისმე ბერისა სწავლასა ზედა სულიერსა. და ოდეს დასდგის ლოცვად, შეექმნის მრავალფერი სალმობა მანქანებითა ეშმაკისათა: სტკივინ თავი და წელი, და ახურვებნ. ხოლო კეთილგონიერმან ძმამან შეიმოსის სიმხნე და გულს­მოდგინება. და იტყვინ თავსა შორის თვისსა: „აჰა, ესერა ფრიად უძლურ ვარ და სიკუდილი ახლოს არს, აღვსდგე და ვჰყო მცირე იგი ლოცვა ჩემი საგზლად გზისა მისთვის საუკუნოჲსა“. და ამით კეთილითა გულისსიტყვითა განძლიერდის უძლურებისაგან და ილოცის გულსმოდგინედ. ხოლო ოდეს დასცხრის ლოცვისაგან, დასცხრის ყოველივე სალმობაცა მისი. და ოდეს მოიწიის ჟამი ლოცვისა, მოვიდის სენიცა იგი ხურვებისა. გარნა სანატრელი იგი ამითვე გულისსიტყვითა აღასრულებდა ლოცვასა თვისსა კეთილად.
ამას ძმასა წარმოუდგა ეშმაკი და ჰრქუა ლიქნით: „რად იჭირვი, კაცო? მცირედ განისვენე, რამეთუ უძლურ ხარ და მოჰკუდები“. ხოლო მან კეთილგონიერებით მიუგო: „მეცა ამისთვის ვიჭირვი, რამეთუ ვიცი, რომელ მოვჰკუდები და უკეთუმცა არა მაქუნდა შიში სიკუდილისა, არამცა ვიჭირვოდე“.
ამის ესევითარისა სასოებისაგან სირცხვილეულ იქმნა ეშმაკი, და განთავისუფლდა ძმა იგი ბრძოლისაგან და ადიდებდა ღმერთსა.
გულისჴმა ვჰყოთ საყვარელნო, რამეთუ, რომელნი კეთილად დაიმწყ­სებიან მამისა მათისა მიერ სულიერისა და მოძღვრისა მორჩილებითა, იგინი ადვილად მძლე ექმნებიან საცდურთა ეშმაკისათა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო და სათნოებათა მოსურნენო, სიწრფოებით დავემორჩილნეთ მამათა ჩვენთა სულიერთა და ჭეშმარიტებისა მოძღვართა სახიერთა. და სარწმუნოებით ვისმენდეთ და მორჩილებით აღვასრულებდეთ მათ მიერ ქადაგებულსა მცნებასა ღმრთისასა, რამეთუ სული წმიდა იტყვის პირით მათით.
და გულსმოდგინებით ვიკითხვიდეთ და ვისმენდეთ სამღთოთა და წმიდათა წერილთა მოძღვრებასა, თაფლისა გოლეულისა უტკბილესთა მცნებათა ღმრთისათა, რომლისათვის ფსალმუნებს დიდი იგი მგალობელი დავით და იტყვის: „შევიყვარენ მცნებანი შენნი უფალო, უფროს ოქროსა და ანთრაკისა… და რამეთუ ტკბილ არიან სასასა ჩემსა სიტყვანი შენნი, უფროს თაფლისა პირსა ჩემსა“[ფს. 118,127; 118,103].
ჰე, გევედრები, საყვარელნო ძმანო, მხნე ვიყვენეთ და განვძლიერდეთ! დაღაცათუ უძლურ ვიყვენეთ ჴორცითა, გარნა გულსმოდგინე ვიქმნეთ სულითა. სიმხნით და სურვილით აღვასრულებდეთ ლოცვასა და სათნოებასა და მოსწრაფე ვიყვნეთ ყოველსავე კეთილსა, ვითარცა გვიქადაგებს ეკკლესიისა ჴმაშვენიერი მოძღვარი პავლე მოციქული, ვითარმედ: „სწრაფასა ნუ მცონარე ხართ“(რომ. 12,11). სადა ჯერ იყოს, საყვარელნო, სწრაფაჲ სათნოებისათვის, ნუ მომედგრდებით. და სადა ჰშვენოდეს მოთმინება, ნუ სულმოკლე ვიქმნებით. და ესრეთ წარვემატნეთ ყოველსა შინა კეთილსა მადლითა ქრისტესითა. და სათნო ვეყვნეთ ყოვლისა კეთილისა მიზეზსა და წარმმართებელსა ღმერთსა, რომელი იგი მამა არს მოწყალებისა და ღმერთი ყოვლისა ნუგეშინისცემისა. „რამეთუ იგი თავადი ტკბილ არს და სახიერ და მზე მისი აღმოვალს ბოროტთა ზედა და კეთილთა“[ლკ. 6,35; მთ. 5,45].
ჵ, საყვარელნო ძმანო ჩემნო, ვიქმნეთ კეთილ და მოგვეფინოს შარავანდედი მზისა მის სიმართლისა და მოგვეცეს სიმხნე და ძალი, ვითარცა ჰგალობს დავით: „უფალო, ნებითა შენითა ეც სიკეთესა ჩემსა ძალი“(ფს. 29,7). და მაშინ ვიქმნეთ ჰაერ კეთილოვან, ღმრთივშვენიერ ყვავილოვან, სულითა ნაყოფიერ და ელვარედ განათლებულ ბრწყინვალებითა იესო ქრისტესითა, რომელისა არს დიდება და დიდად შვენიერი ბრწყინვალება, რომელსაცა თაყვანისვსცემთ თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი კ [20]
ღმრთისა სახიერებისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე უბრძანებს მოშურნესა: „თუალი შენი ვიდრემე ბოროტ არს, ხოლო მე სახიერ ვარ“(მთ. 20,15).
საყვარელნო, ღმერთი ჩვენი და მაცხოვარი იესო ქრისტე ყოვლადსახიერ არს და ზესთა სახიერი და არავინ არს მისებრ სახიერ, გარნა იგი მხოლო ჭეშმარიტი ღმერთი. და სიყვარულითა მისითა ჯერ არს ჩვენდა მორჩილება ღმერთშემოსილთა კაცთა, ცხოვრებისა მიმართ წინამძღვართა, ვითარცა ეკკლესიათა წინამძღვარი პავლე გვამცნებს მეტყველი: „დაემორჩილენით წინამძღვართა თქვენთა… რამეთუ იგინი იღვიძებენ სულთა თქვენთათვის“(ებრ. 13,17). ამით სიტყვითა მოწაფეთა მორჩილება განუჩინა სამღთომან მოციქულმან და მოძღვართა მღვიძარედ ლოცვა დაუმტკიცა მორჩილთათვის. და ესე არს სამართალ და სათნო ღმრთისა.
რამეთუ იყო მონასტერი შვენიერი და წინამძღვარი ღმერთშემოსილი, კაცი ღმრთისა და განათლებული მადლითა სულისა წმიდისათა, რომელსა ჰყვანდეს ღმრთივსულიერნი შვილნი კეთილად დამწყსილი. და ერთი მათგანი იყო ფრიად მორჩილ ყოველსა შინა საქმესა, და წარგზავნეს იგი სოფლად საჭიროსა საქმისათვის; და მუნ ყოფასა მისსა, შურითა ეშმაკისათა, შეემთხვია ცოდვა რაჲმე დიდი და მსწრაფლ მოვიდა მონასტრად; და ვითარცა აღიარა, მეყსეულად მოკუდა, თვინიერ სინანულისა; და პირი მის მკუდრისა ესრეთ განშავდა, ვითარცა ფსკერი ტაფისა.
მაშინ ღირსმან და სულთმოყვარემან წინამძღვარმან შეჰკრიბნა ყოველნი ძმანი ეკკლესიად და ჰრქუა მათ: „შვილნო ჩემნო, ყოველთავე უწყით, რომელ ამას, ძმასა ჩვენსა, მორჩილებისათვის ჩვენისა შეემთხვია ცოდვაჲ, და ჩვენ ვართ მიზეზი ამის წარწყმედისა. ამისთვის ჯერ არს ჩვენდა ფრიადი შრომა და ლოცვა მისთვის წინაშე სახიერისა და კაცთმოყვარისა ღმრთისა“.
ყოველნივე დასცვივნეს პირსა ზედა მათსა და მხურვალითა ცრემლითა სტიროდეს, სამ დღე და სამ ღამე არარაჲსა გემოჲ იხილეს ყოვლადვე, არამედ სტიროდეს და ჰგოდებდეს საყვარელისა ძმისა სულისათვის.
და ყოვლადღირსი იგი წინამძღვარი მიეცა განკვირვებასა, და იხილა ყოვლადსახიერი მაცხოვარი ჩვენი იესო ქრისტე მოწყალე ქმნილად ღვაწლსა და ვედრებასა ზედა მათსა. ხოლო ეშმაკნი შეასმენდეს მიცვალებულსა მას და იტყოდეს: „მეუფეო მართლმსაჯულო, ჩვენი არს ესე, რამეთუ ჩვენ შევაცთუნეთ და ვაქმნიეთ ცოდვაჲ“. და გამობრწყინდა მაცხოვრისაგან ბრძანება ესევითარი, ვითარმედ: „ვინათგან მართლმსაჯულ ვარ, ჰშვენის ჭეშმარიტებისა ჰსჯაჲ და სამართალ არს – არა უგულებელსყოფაჲ ესოდენთა კაცთა წმიდათა ვედრებისა და ცრემლთა, რომელთა თავნი თვისნი სიკუდილად მიუცემიესთ ძმისათვის. ამისთვის ჯერ არს სმენა მათი, რამეთუ მოწყალე ვარ, სახიერ და კაცთმოყვარე“. ესერა ესმათ მეუფისაგან ეშმაკთა, ივლტოდეს სირცხვილეულნი.
და მოეგო წინამძღვარი თავსა თვისსა განკვირვებისა მისგან და მოუთხრა ესე ყოველი ძმათა მათ. და კვალად განთეთრდა პირი მკუდრისა მის. და სარწმუნო იქმნეს, რომელ აცხოვნა ღმერთმან მოწყალებითა თვისითა და ლოცვითა წმიდათა მათ კაცთათა, ვითარცა წერილ არს: „არს უფალი ყოველთა, რომელნი ხადიან მას ჭეშმარიტებით“[რომ. 10,12]. და მადლობით ადიდებდეს სახიერებასა მისსა.
აჰა, საყვარელნო, გულისჴმა ვჰყოთ: სიმდაბლით მორჩილებამან ძმისამან და სიყვარულით ლოცვამან მამათამან და სახიერებით მოწყალებამან ღმრთისამან, თუ ვითარი დიდებული საკვირველება გამოგვიცხადა, რამეთუ წყალობამან ღმრთისამან დასძლო სჯასა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, მოვიგოთ სიმდაბლით მორჩილება მოძღვართა მიმართ სულიერთა და ეკკლესიისა წინამძღვართა. და სასოება გვაქუნდეს, რამეთუ იგინი იღვიძებენ სულთა ჩვენთათვის და ჩვენცა მორჩილებასა შინა ვილოცვიდეთ, და მათთა მღვიძარედ ლოცვასა თანა შევერთნეთ.
და უკეთუ სხუათა ჩვენ უბრძანებდეთ მორჩილებასა, ჰშვენის ჩვენდა მათთვის მღვიძარება და მხურვალედ ლოცვაჲ, რათა ორკერძოვე გვირგვინი ბრწყინვალე მოვიღოთ მადლითა ქრისტესითა.
ჰე, გევედრები, საყვარელნო ძმანო, მოვიხსენოთ, თუ რაოდენნი პირუტყვნი ველისანი და მფრინველნი ცისანი დამორჩილებულ არიან ჩვენდა ბრძანებითა დამბადებლისათა. ხოლო ჩვენ, საყვარელნო, პირმეტყველნი, ხატად ღმრთისა დაბადებულნი, დავემორჩილნეთ მცნებათა ღმრთისა ჩვენისათა, საცხოვნებელად სულთა ჩვენთა. რამეთუ იგი სახიერი სიტკბოებით გვამცნებს ურთიერთას სიყვარულით მორჩილებასა, რათა ღმრთივშვენიერთა მცნებათა მისთა აღმასრულებელნი, ჩვენცა, ყოველთა მართალთა თანა, ვითარცა მზე გამოვბრწყინდეთ სასუფეველსა ცათასა, და ვადიდებდეთ ყოვლადსახიერსა მამასა და თანამოსაყდრესა ძესა, და თანა­მფლობელსა სულსა წმიდასა, რომელსა ჰშვენის ყოველი დიდება, პატივი და თაყვანისცემა საუკუნითგან აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

დასასრuლი მეორისა თავისა

თავი 3

აღსარებისათვის და სინანულისა ანგელოსთა მხიარულმყოფელისა

თხრობა სულიერი კა [21]
აღსაარებისათვის ჭეშმარიტისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, აღსარებისა პატიოსნება პირველივე მოასწავა წინასწარმეტყველმან დავით, რომელ სთქუა: „აღუარო უფალსა ბრალი ჩემი და შენ მომიტევე უღმრთოება გულისა ჩვენისა“[ფს. 31,5]. და იოანე ნათლისმცემელმან გამოაცხადა ვითარცა წერილ არს წმიდასა შინა სახარებასა, ვითარმედ: „ნათელს იღებდეს იოანესგან და აღუარებდეს ცოდვათა მათთა“[მრკ. 1,5]. ხოლო ქრისტემან ჭეშმარიტმან ღმერთმან ჩვენმან დაამტკიცა და წმიდათა მოციქულთა ჰქადაგეს, ვითარცა იტყვის იოანე ღმრთისმეტყველი: „უკეთუ აღვიარნეთ ცოდვანი ჩვენნი, სარწმუნო არს და მართალ, რათა მოგვეტევნეს ცოდვანი ჩვენნი და განვსწმდეთ ყოვლისაგან სიცრუისა“[1 იო. 1,9]. და წმიდათა მამათა ღმრთივშვენიერად განფინეს ყოველსა ეკკლესიასა შინა, და სულისა ცხონებისათვის ნამდვილ საჭიროდ აღმოაჩინეს.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა და ღმერთშემოსილი, კეთილგონიერი და გულისჴმისმყოფელი, და ჰყვა მას მოწაფე. ხოლო მოწაფე იგი მანქანებითა ეშმაკისათა, იპარებდა პაქსიმადსა და იდუმალ სჭამდა უჟამოდ. ყოველსავე ცოდვასა აღუარებდა მოძღვარსა თვისსა, ხოლო ცოდვასა მას პარავობისასა დაუფარვიდა.
დღესა ერთსა იწყო ბერმან სწავლად მოწაფისა თვისისა და განგებითა ღმრთისათა მოვიდა სიტყვა აღსაარებისათვის და სთქუა ვითარმედ: „ყოველი ცოდვა მიეტევების კაცთა სახიერებითა ღმრთისათა, ხოლო აღსაარებისა დაფარვა მოძღვრისა წინაშე არა მიეტევების: არცა ამას სოფელსა, არცა მას საუკუნესა. რამეთუ იუდაცა ყოველსავე იტყოდა, წინაშე მოძღვრისა მის ყოვლადსახიერისა, გარნა ცოდვა იგი განმცემელობისა არა აღიარა, და მისთვის, მიიღო რა უღირსად საიდუმლო წმიდისა ზიარებისა, შევიდა მისა ეშმაკი“.
ესერა ესმა მოწაფესა მას, შეძრწუნდა სულითა და შეუვრდა ფერჴთა სულიერისა მის მამისათა და ცრემლითა დაალტობდა. და აღუარა ცოდვა იგი პარავობისა და აღმოიღო უბეთაგან პაქსიმადი და უჩვენა. და გამოვიდა წიაღთაგან მისთა შავი კუამლი, სავსე სიმყრალითა, ვითარცა წუნწუბისა. და ცრემლით ევედრებოდა მოტევებასა, და ითხოვდა ლოცვასა შემდგომად კრძალულებისათვის.
მაშინ ჰრქუა მას მამამან სულიერმან: „ჵ, შვილო, ქრისტემან განგათავისუფლა ტყვეობისაგან ეშმაკისა აღსაარებისა ამის მიერ. ამისთვის სასწაულიცა გიჩვენა დასამტკიცებელად სიტყვათა ჩემთა. ამიერითგან ნუღარა სცოდავ, რათა არა უძვირესი რაჲმე გეყოს შენ, არამედ აწ ყოველნივე მოგიტევნეს უფალმან ღმერთმან ჩვენმან კაცთმოყვარებითა თვისითა, რომელსა „არა ჰნებავს სიკუდილი ცოდვილისა, არამედ მოქცევა და ცხოვნება მისი“[იერ. 33,11; ეზეკ. 18,32; 33,11; იო. 12,47].
აწ უკუჱ საყვარელნო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „ნათესავი ეშმაკთა განვალს კაცისაგან ლოცვითა და მარხვითა“[მრკ. 9,29]. ხოლო აღსაარებითა, ვითარცა კუამლი, განქარდების და სინანულითა, ვითარცა სიმყრალე, უჩინო იქმნების. რამეთუ ჭეშმარიტისა აღსაარებითა და ლმობიერითა სინანულითა და კანონისა აღსრულებითა, მადლი ყოვლად­­წმიდისა სულისა დაემკვიდრების ჩვენ შორის, და ეშმაკთაგან სრულიად განვთავისუფლდებით.
ამისთვის, გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, სრულიად აღვიარეთ ცოდვანი ჩვენნი წინაშე სულიერისა მამისა და მოძღვრისა ჩვენისა, რათა არა სირცხვილეულ ვიქმნეთ წინაშე ქრისტესა და ყოველთა ანგელოსთა და კაცთა, და იუდას თანა დავისაჯნეთ აღსაარებისა დაფარვითა და ზაკვით ზიარებითა სიწმიდისა მპარავ ვიქმნეთ, და ეშმაკთა თანა ვიტანჯებოდეთ ჯოჯოხეთსა შინა საუკუნოდ.
არამედ გევედრები, ძმანო, განვიბანოთ სული ჩვენი სინანულისა ცრემლითა და განწმედილნი შემუსრვილის გულით ვეზიარნეთ უკუდავ­მყოფელთა ქრისტეს საიდუმლოთა, და მისითა მადლითა განმღრთობილნი ღირს ვიქმნეთ დამკვიდრებად ზეცისა სასუფეველსა. და ნაყოფიერნი სულითა მართალთა თანა ვიყვარებოდეთ, მონანულთა თანა ვიხარებდეთ, ვინათგან ნაყოფი სულისა არს სიყვარული ჭეშმარიტი, სიხარული უოხჭნო. ღირსთა თანა ვიშვებდეთ, წმიდათა თანა ვზატიკობდეთ და ღმრთისა ბრწყინვალებითა განათლებულნი მარადის უგალობდეთ, ვადიდებდეთ და თაყვანისვსცემდეთ დაუსაბამოსა მამასა, მხოლოდშობილსა ძესა და ცხოველსმყოფელსა სულსა წმიდასა უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი კბ [22]
აღსაარებისა დამფარველისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტრე ბრძანებს: „ყოველი რომელი ბოროტსა იქმს, სძულს მას ნათელი და არა მოვალს ნათელსა“(იო. 3,20).
საყვარელნო, ნათელმყოფელი სულისა ჩვენისა, ჭეშმარიტი აღსაარება არს. ვითარცა იტყვის სამღთო მოციქული: „ყოველი განცხადებული ნათელ არს“[ეფ. 5,13]. და რომელი ნათელსა აღსაარებისასა არა მოვალს, იგი ბნელსა შინა არს. და ბნელმან ცოდვისამან დაუბრძნეს თუალნი გონებისა მისისანი, და ემხილების სიბოროტე თვისი ჟამსა სასჯელისასა.
რამეთუ კაცმან ვინმე ბოროტ ჴელოვანმან შექმნა ნაცვალი კლიტისა და განაღებდა კარსა ბერისა ვისმე ღირსისა და პატიოსნისასა, რომელსა აქუნდა ჴელთსაქმრითა თვისითა მოგებული მცირედი ოდენ კერმა (რომელ არს ფარა), რათა მით გამოზარდოს თავი თვისი, და უმრავლესსა მისცემდა გლახაკთა მოწყალებად. და იწყო კაცმან მან პარვად კერმასა მისსა. ხოლო ბერმან დასწერა ქარტასა ზედა, ვითარმედ: „უფალო და ძმაო ჩემო, რომელიცა ხარ, ჰყავ სიყვარული და ნახევარი კერმისა ამის შენ წარიღე და ნახევარი მე დამიტევე, სახმრად სიგლახაკისა ჩემისა“. და განჰყო კერმა იგი ორად და დასდვა მას ზედა ქარტა იგი. და ვითარცა მოვიდა ჩვეულებისაებრ მპარავი იგი, იხილა ქარტა, აღმოიკითხა და განხივა იგი და ყოველივე კერმა წარიღო სრულიად. და ოდეს იხილა ძვირუხსენებელმან ბერმან, აკურთხა და ულოცა ბოროტისმყოფელსა თვისსა, ვითარცა უფალი ბრძანებს: „კეთილსა უყოფდით ბოროტისმყოფელთა თქვენთა და ულოცევდით, რომელნი გმძლავრობდენ თქვენ“[მთ. 5,44].
ხოლო ყოვლადსახიერი და კაცთმოყვარე ღმერთი ჩვენი, სულგრძელ ექმნა მპარავსა მას და ელოდა სინანულსა მისსა. და ვინათგან ნებსით არა შეიგონა და არცა აღიარა აღსაარებასა შინა, მიეცა იგი სალმობასა სასტიკსა და მიიწია სიკუდილად. და მრავალჟამ განისჯებოდა და არა განვიდა სული მისი ჴორცთაგან. და მაშინღა შეინანა და მოუწოდა წმიდასა მას ბერსა და ჰრქუა ვედრებით: „შემინდევ, მამაო პატიოსანო, და შემიწყალე ჟამსა ამას ჭირისასა და ლოცვა ჰყავ ჩემთვის, რამეთუ მე ვარ, რომელი ვიპარავდი კერმასა შენსა“. მიუგო მას ბერმან: „საყვარელო შვილო, მე მაშინვე მიგიტევე, გარნა შენ რად არა აღიარე აქამომდე?“ და ჰყო ბერმან ლოცვა მისთვის მხურვალითა გულითა. და სახიერი ღმერთი სულგრძელ ექმნა, ვიდრემდის შეინანა და მერმეღა მიიცვალა, ვითარცა თვით ბრძანებს: „არა მნებავს სიკუდილი ცოდვილისა, არამედ მოქცევა და სინანული მისი“[იერ. 33,11; ეზეკ. 18,32; 33,11; იო. 12,47], დიდება კაცთმოყვარებასა მისსა.
იხილეთ, საყვარელნო, თუ ვითარ ბოროტ არს ცოდვისა ჩვეულებაჲ და უბოროტეს არს აღსაარებასა შინა დაფარვაჲ და სიბნელესა შინა ყოფაჲ.
ამისათვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, პირველად განვეკრძალნეთ, რათა არა შთავარდეთ ცოდვასა შინა. და უკეთუ შეგვემთხვიოს ვნება რაჲმე ეშმაკის მანქანებითა, ანუ სოფლისა საცთურითა, გინა ჴორცთა უძლურებითა, მეყსეულად აღვიარნეთ წინაშე მამისა ჩვენისა სულიერისა მოძღვრისა, რამეთუ არავინ უწყის დღე სიკუდილისა თვისისა. ამისთვის მოსწრაფედ შევინანოთ, ძმანო, და აღსაარებითა განვიწმიდნეთ თავნი ჩვენნი და სრულიად განვიკურნეთ წყლულებანი სულისა ჩვენისანი. და ნურარას დაუტეობთ ნაოჭ-ბრძვილისა. ყოველნივე აღვიარნეთ ბრალი ჩვენნი საქმითნი, სიტყვითნი და გონებითნი. და განვთავისუფლდეთ ეშმაკისაგან და ყოველთა საქმეთა მისთაგან; რამეთუ უფალი ბრძანებს: „რომელმან ჰქმნეს ცოდვა, მონა არს იგი ცოდვისა“(იო. 8,34) და ეშმაკისაცა.
ხოლო ესრეთ იქმნების განთავისუფლება, რათა ცოდვა მოვიძულოთ და ყოვლითურთ აღვიარნეთ. და მოძღვრისა მიერ მოცემული კანონი გულითა კეთილითა შევიწყნაროთ და აღვასრულოთ და არღარა მივიქცეთ ცოდვისა მიმართ, რათა არა იქმნეს უძვირეს პირველისა.
ჰე, გევედრები, ძმანო ჩემნო საყვარელნო, მოვიძულოთ ცოდვაჲ და განვაგდოთ ბოროტი უღელი მისი ჩვენგან. და განვხეთქოთ აპაური მისი და შევიყვაროთ სათნოება და შევიტკბოთ ქრისტეს ტკბილი უღელი და ღირს ვიქმნეთ სასუფეველსა მისსა, მადლითა და კაცთმოყვარებითა მისითა, რომლისა არს დიდება და სიმტკიცე, თანა მამით და სულით წმიდითურთ საუკუნითგან აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი კგ [23]
სასოებისათვის კეთილისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „რომელი იქმს ჭეშმარიტებასა, მოვალს ნათლად“(იო. 3,21).
საყვარელნო, კეთილითა სასოებითა აღსაარებაჲ ნათელი არს გულისა ჭეშმარიტი. ხოლო სიბოროტე შეუნანებელი, ბნელი არს საუკუნო, რომლისათვის გვამცნებს მოციქული: „განვიშორნეთ ძმანო, საქმენი ბნელისანი და შევიმოსოთ საჭურველი ნათლისა“(რომ. 13,12). საჭურველი ნათლისა არს ჭეშმარიტი აღსაარება. რათა სასოება მტკიცე გვაქუნდეს, რომელ, აღსაარებისა მიერ და სინანულისა, ცოდვანი ჩვენნი მოგვეტევებიან ღმრთისა მოწყალებითა უეჭველად, და ესე სარწმუნო არს და მართალ ყოველთა წმიდათა მამათა წამებითა.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი, წმიდა და ღმრთისა მიერ განათლებული სულითა და კეთილად გულისჴმისმყოფელი გონებითა. მივიდა მისა მთავარი ვინმე დიდებული და ჰრქუა: „მამაო პატიოსანო, უკეთუ ვინმე შთავარდეს ცოდვასა დიდსა, კვალად შეიწყნარებსაა ღმერთი სინანულისა მიერ და აღსაარებისა?“ ხოლო წმიდამან ბერმან მრავალთაგან იგავთა და სახეთა სამღთოთა წერილისათა გულისჴმა უყო მეტყველმან: „ჰე, ჭეშმარიტად შეიწყნარებს სახიერი ღმერთი და არა უგულებელს ჰყოფს მონანულსა. მითხარღა, საყვარელო შვილო, უკეთუ განიხიოს ქლამინდი შენი, განაგდებაა მას?“ ხოლო მან ჰრქუა: „არა, არამედ კვალადცა შევკერამ და შევიმოს, წმიდაო ღმრთისაო“. ჰრქუა მას ბერმან: „უკეთუ შენ, შვილო, სამოსელსა შენსა ჰრიდებ, არა უფროსად ქველისმოქმედმან ღმერთმან ჰრიდოსაა?! ხატად თვისად დაბადებულსა თვისსა სულსა, რომელმან აურაცხელითა წყალობითა თვისითა ძესაცა თვისსა არა ჰრიდა ცოდვათა ჩვენთა ხსნისათვის“.
ჰრქუა მას მთავარმან: „ცოდვა დიდი სამ წელ შეინანებისაა, ღმერთ­შემოსილო მამაო?“ მიუგო ბერმან: „მე მრწამს, საყვარელო შვილო, კაცთმოყვარისა ღმრთისა მიერ, უკეთუ აღიარნეს ვინმე ცოდვანი თვისნი, ვითარცა ჯერ არს და შეინანოს გულითა ჭეშმარიტითა, და არღარა მიიქცეს ცოდვისა მიმართ, სამთა შინა დღეთა მიეტეოს ყოველნი ცოდვანი მისნი წყალობითა ღმრთისათა. რამეთუ მოწამე არს ამას ზედა პეტრე მოციქული, რომელმან სამგზის უარ ჰყო რა ქრისტე, განვიდა გარე და სტიროდა მწარედ. და შემდგომად სამისა დღისა სამგზის კითხვითა ვითარმედ, გიყვარმეა? მიუტევა და ცხოვართა თვისთა მწყემსობაცა არწმუნა. და კვალად ავაზაკი, რომელმან აღიარნა ბრალეულება თვისი და სამთა შინა ჟამთა შეინანა და სამოთხე დაიმკვიდრა“.
ამათ ესევითართა სარწმუნოთა სიტყვათა მიერ სასოება შეიმოსა მთავარმან და ლმობიერ იქმნა, აღიარნა მანცა ცოდვანი თვისნი ყოველნივე და შეინანა ჭეშმარიტებით და მადლობით ადიდებდა სახიერებასა ღმრთისასა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, აღვიარნეთ ყოველნი ცოდვანი ჩვენნი წინაშე მოძღვრისა ჩვენისა სასოებითა მტკიცითა და შემუსრვილითა გულითა. და გვრწმენეს უეჭველად, რომელ აღსაარებითა ლმობიერითა და სინანულითა ჭეშმარიტითა, ცოდვანი ჩვენნი მოგვეტევებიან ღმრთისა მიერ და განთავისუფლდებით ვნებათაგან, რამეთუ უფალი ბრძანებს: „უკეთუ ძემან განგათავისუფლნესთ ცოდვისაგან, ჭეშმარიტად თავისუფალ იყვნეთ“(იო. 8,32). და ლმობიერითა სინანულითა, ვითარცა წამლითა კეთილითა სრულიად განვიკურნებით, ვითარ იგი იტყვის იაკობ მოციქული: „აღუარებდით ცოდვათა, რათა განიკურნეთ“[იაკ. 5,16]. ჰე, ნამდვილვე ჭეშმარიტად! აღსაარება კურნება არს სულისა, ეშმაკთა მიერ მოწყლულისა და თავისუფლება არს ქრისტეს მიერ ჭეშმარიტისა მონანულისა.
და ნუ დავფარავთ ცოდვათა ჩვენთა, ძმანო, წინაშე მოძღვრისა ჩვენისა სირცხვილისა მიზეზითა, რათა არა დაფარულნი გულისა ჩვენისანი ცხად იქმნენ წინაშე ანგელოსთა და კაცთა; მეტყველისამებრ, ვითარმედ: „არა არს დაფარული, რომელი არა გამოსცხადნეს“(ლკ. 12,2). და უკეთუ გვრცხვენეს აქა აღსაარებაჲ ცოდვათა ჩვენთა წინაშე მოძღვრისა, ქრისტეცა გარემიიქცევს ღმრთივშვენიერსა პირსა თვისსა ჩვენგან და უმეტესად გვრცხვენეს წინაშე ყოველთა დაბადებულთა, ვითარცა თვით ბრძანებს: „რომელსა იგი სირცხვილ უჩნდეს ჩემდა მომართ, ძემანცა კაცისამან არცხვინოს მას, რაჟამს მოვიდეს დიდებითა თვისითა“[მრკ. 8,38].
ჰე, გევედრები, საყვარელნო ძმანო, აქავე აღვიარნეთ ცოდვანი ჩვენნი და აღვხოცოთ უსჯულოებანი ჩვენნი სინანულითა, რათა მუნ უბიწონი წარვიდეთ და განწმედილნი ღირს ვიქმნეთ სასუფეველსა ქრისტე იესოს მიერ უფლისა ჩვენისა, რომლისა არს დიდება, თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი კდ [24]
რათა არა სასოწარკვეთილ ვიქმნეთ

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „არა უხმს ცოცხალთა მკურნალი, არამედ სნეულთა“(მთ. 9,12; მრკ. 2,17); [ლკ. 5,31].
საყვარელნო, სულისა წყლულება ცოდვა არს და კურნება მისი არს აღსაარება და სინანული. მომწყვლელი არს ბოროტი ეშმაკი და კეთილი მკურნალი არს იესოს მსგავსი მოძღვარი, სახიერი და ტკბილი. ხოლო სასოწარკვეთილება სრულიად სიკუდილი არს თავისა თვისისა და სულისა ჯოჯოხეთად შთაგდება. და რომელმან აღმოიყვანოს ესევითარისა სიღრმისაგან სული დაბრკოლებული, მიემსგავსების იესოს და დიდსა მადლსა შეიძენს სულისა თვისისათვის, ვითარცა წერილ არს: „რომელმან მოაქციოს ცოდვილი გზისაგან საცთურისა, იხსნეს სული თვისი სიკუდილისაგან“(იაკ. 5,20).
რამეთუ კაცი ვინმე შესცდა ეშმაკისა საცთურითა და შეემთხვია ცოდვა რაჲმე დიდი; და სასოება ცხოვრებისა წარიკვეთა, ვინათგან გამოუცდელ იყო კაცთმოყვარებასა ღმრთისასა. და უკანასკნელ ლმობიერ იქმნა და იწყო სინანულად. წარვიდა მოძღვრისა მიმართ თვისისა და ცოდვა იგი არა აღუარა პირველად, არამედ ჰრქუა: „მამაო სულიერო, უკეთუ ესევითარსა ცოდვასა შინა შთავარდეს ვინმე, არსღაა სასოება ცხოვრებისა მისისა სინანულითა ფრიადითა, ანუ არა?“ ხოლო იგი მამა ბრძენ იყო და კეთილგონიერ, ვითარცა ჰშვენის მოძღვართა. აღაღო განათლებული პირი თვისი აღსავსე მადლითა სულისა წმიდისათა და იწყო უწყებად მისა სამღთოთა წერილთაგან და ღმრთივსულიერთა თხრობათა მიერ, სამოთხისა უშვენიერესთა. და განანათლა გონება მისი მეტყველმან: „შვილო ჩემო საყვარელო, არა არს ცოდვა მძლე მოწყალებათა ღმრთისათა, რამეთუ ბუნებით ტკბილ არს სახიერი იგი. ვითარცა გალობს მეფსალმუნე: „ისმინე ჩემი, უფალო, რამეთუ ტკბილ არს წყალობა შენი“(ფს. 68,17). და მან მხოლომან უცოდველმან ტარიგმან უბიწომან აღიხვნა ცოდვანი სოფლისანი და კაცთმოყვარებით შეიწყნარებს მონანულთა, დაღათუ ოდენ ვინ ღირსად შეინანოს“.
ესერა ესმა კაცსა მას, სასოება დიდი მიეცა და მრავლითა ლმობიერებითა აღიარნა ყოველნივე ცოდვანი თვისნი. ხოლო სანატრელი იგი მამა სულიერი არა შეჭმუნდა, არამედ, ვითარცა ბრძენმან მკურნალმან, შეუხვია წყლული სულისა მისისა, და ვითარცა წამალი კეთილი დასდვა სინანულისა. და ყოვლითურთ განცხოველებული ძღვნად პატიოსნად წარუდგინა ღმერთსა, და ვითარცა ვარსკულავი განათლებული, ადიდებდა სახიერებასა მისსა.
ამისთვის ჰშვენის ჩვენდა, საყვარელნო, რათა კეთილგონიერი მოძღვარი მოვიძიოთ, შემძლებელი დაცემულისა სულისა აღდგინებად და არა გარეწარობით უმეცრისა და გამოუცდელისა მოძღვრისა აღსაარებად. და ჯერ არს მოწაფეთაგან მოძღვართა მიმართ სრული სარწმუნოება, სასოება და სიყვარული, ვითარცა ქრისტე მეუფისადა. და მაშინ ქრისტე მაცხოვარი ჩვენი პირითა მოძღვრისათა მოგვიტევებს ყოველთავე ცოდვათა ჩვენთა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, რაგვარიცა ცოდვა შეგვემთხვიოს, ნუ წარვიკვეთთ სასოებასა, რამეთუ არავინ არს უცოდველ თვინიერ ღმრთისა. არამედ სასოებით შეუვრდეთ ფერჴთა მოძღვრისა ჩვენისათა და ცრემლითა ლმობიერითა აღუაროთ ბრალნი ჩვენნი. და გულთმეცნიერმან იესო მოგვიტევნეს შეცოდებანი ჩვენნი, რომელსა აქუს ჭეშმარიტებით ჴელმწიფება მიტევებად ცოდვათა. და სულგრძელებით ელის სინანულსა ჩვენსა, და მზა არს მოწყალებად ჩვენდა ძვირუხსენებელი იგი, რათა ჩვენ ცოდვანი შევინანნეთ და მან შეგვიწყნაროს. და უმეტესი მადლიცა მოგვანიჭოს, უმეტესად შემნანებელთა, ვითარცა წერილ არს: „სადაცა განმრავლდეს ცოდვა, მუნ უფროს გარდაემატოს მადლი ღმრთისა“[რომ. 5,20]. ამას რა ვიტყვი, არათუ გნვაადვილებ ცოდვასა, – ნუ იყოფინ! არამედ განვაკრძალებ, რათა არავინ სასოწარკვეთილებად მოვიდეს.
ჰე, გევედრები, საყვარელნო ძმანო, სარწმუნოებით აღვიარნეთ ცოდვანი ჩვენნი მოძღვართა ჩვენთა კეთილთა და სარწმუნოთა. და გულსმოდგინედ შევინანოთ ბრალნი გულისა ჩვენისანი, ვითარცა იტყვის: „რაჲცა სთქუათ გულთა შინა თქვენთა, სარეცელთა თქვენთა ზედა შეინანეთ“(ფს. 4,5). და ნუ შეურაცხ ვჰყოფთ მოძღვართა ჩვენთა, ნუცა ძვირსა უზრახავთ ყოვლადვე, რათა არა ცოდვანი ჩვენნი შეორკეცდენ და უმეტესი სასჯელი მიგვეხადოს და იუდასთან დავისაჯნეთ, რომელმან მოძღვარსა ზედა ესევითარი იკადრა. არამედ სასოებითა და სიყვარულითა პატივს ვცემდეთ მოძღვართა, ვითარცა ქრისტესა და ღირს ვიქმნეთ სასუფეველსა ცათასა, ქრისტე იესოს მიერ უფლისა ჩვენისა, რომლისა არს დიდება და პატივი თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი კე [25]
ღმრთისა განგებისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „ნუ ზრუნავთ და იტყვით: რა ვსჭამოთ, ანუ რა ვსუათ, ანუ რა შევიმოსოთ, რამეთუ იცის მამამან თქვენმან ზეცათამან, რაჲ გიხმს ამათ ყოველთაგანი“[მთ. 6,31-32].
საყვარელნო, ღმერთი ჩვენი, მამა მოწყალებისა, ყოველსავე კეთილად განაგებს სიბრძნითა თვისითა, კაცად კაცადისა ცხოვრებასა და იცის გულთ­მეცნიერებით და წინასწარმცნობელობით, თუ რომელსამე კაცსა ვითარი ცხოვრება ჰშვენის საუკუნოსა ცხოვრებისა პოვნისათვის, და ეგრეთცა განაგებს სახიერებითა თვისითა.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი პატიოსანი მლოცველი, განშორებული სოფლისაგან და მარტოებით დაყუდებული მთასა შინა. და ევედრებოდა ღმერთსა დღე და ღამე სულისა თვისისა ცხოვნებისათვის. ამან ღირსმან იხილის კაცი ერთი, რომელი მოვიდის დღე ყოველ ძირსა მის მთისასა ტყესა შინა, და ჴელითა თვისითა მოსტეხდა შეშასა. და შეკრის მცირე ტვირთი, განჰყიდდა და მით გამოზრდიდა სიგლახაკესა თვისსა. ხოლო ბერი იგი ლმობიერ იქმნა წყალობად მისა, და ევედრა ღმერთსა, რათა შეიწყალოს და ნუგეშინის სცეს კაცსა მას. და აჰა, მოვიდა მისა ანგელოსი უფლისა და ჰრქუა: „ბერო, ვითარ იგი არს კაცი ეგე, კეთილად არს, რამეთუ ყოველთათვის უმჯობესად განაგებს ღმერთი“. მიუგო ბერმან: „ვევედრები კაცთმოყვარებასა ღმრთისასა, რომლისა წყალობითა მრავალნი მდიდარნი დიდებულად სცხონდებიან, ამასცა კაცსა ერთი წალდი მიანიჭოს, რათა არა ჴელითა მოსტეხდეს შეშასა“. ჰრქუა მას ანგელოსმან: „აჰა, ესერა მიეცემის მას წალდი, გარნა შენ იხილე და იზრუნე უკანასკნელი მისი“.
და ვითარცა წარვლიდა კაცი იგი, ჰპოვა წალდი გზასა ზედა და მხიარულ იქმნა. და იწყო მოსწრაფედ მოკვეთად შეშისა მრავლისა და განსყიდვად.
ამისა შემდგომად ერთი სხუა კაცი, უგლახაკესი მისსა, მოსტეხდა ჴელითა შეშასა. ვითარცა იხილა იგი წალდის მქონებელმან, მიუხდა და ჰრქუა: „ვინ ხარ შენ და რად მოსტეხ შეშასა, რამეთუ ჩემდა ჯერ არს მოკვეთად წალდითა?“ ხოლო მან ჰრქუა: „უფალო ჩემო, ესე ტყე ღმრთისა განგებით არს, შენ წალდი გაქვს, უმრავლესსა მოჰკვეთ, ხოლო მე ჴელითა უმცირესსა, რათა ნუგეშვცე სიგლახაკესა ჩემსა“. მსმენელი ამისი განრისხნა და მოჰკვეთა თავი მისი წალდითა.
ესერა იხილა დაყუდებულმან ბერმან, დააგდო თავი თვისი ქვეყანასა ზედა და იწყო ტირილად მწარედ. და მოიყვანა კაცი იგი და მრავლითა სწავლითა და შრომითა ლმობიერ ჰყო და განუწესა კანონი სინანულისა. და თვითცა უმრავლესთა ჟამთა ძლიერად ინანდა. და ევედრებოდა ღმერთსა ცრემლითა და აღსაარებითა ვიდრემდის გულსავსე ჰყო იგი ანგელოსმან ნუგეშინისცემითა მიტევებისათვის და განისწავლა მადლობით შეწყნარებად განგებულებისა ღმრთისა.
ისმინეთ და გულისჴმა ჰყავთ საყვარელნო, თუ ვითარ ღმერთი ყოველთათვის უმჯობესად, სიბრძნით განაგებს ცხოვრებასა ჩვენსა. რამეთუ რომელნი ღირს არიან, განამდიდრებს გლახაკთ მოწყალებისათვის და რომელთამე სიგლახაკით ამყოფებს, მადლობით მოთმინებისათვის. გარნა ყოველსავე უმჯობესად იქმს სულთა ჩვენთა ცხოვნებისათვის, რათა მდიდარი მოწყალებითა და გლახაკი მოთმინებითა ადიდებდეს სიბრძნით განგებულებასა ღმრთისასა.
ამისათვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო ძმანო, ღმრთის განგებულებასა თაყვანისცემით ვმადლობდეთ. უკეთუ მდიდარ ვიყვნეთ საფასითა, მდაბალ ვიყვნეთ გულითა და ნაყოფიერ ვიქმნეთ გლახაკთა წყალობითა. და უკეთუ გლახაკ ვიყვნეთ და ნაკლულევან, ღმრთის მადლობით მოვითმენდეთ.
ხოლო უკეთუ მართალ ვიყვნეთ და გვაქუნდეს სათნოებათა სიმრავლე, სიმდაბლით ვიქცეოდეთ ძმათა შორის და ღმერთსა ვმადლობდეთ, რამეთუ მის მიერ არს ყოველი ნიჭი კეთილი. და უკეთუ ცოდვა რაჲმე შეგვემთხვიოს ეშმაკისა საცთურითა, რამეთუ მის მიერ არს ყოველი სიბოროტე, მეყსეულად შევინანოთ გულსმოდგინებითა და განვიწმიდნეთ სულნი ჩვენნი აღსაარებითა და ცრემლითა მხურვალითა.
ჰე, გევედრები, საყვარელნო, ესრეთ ყოვლით კერძო, განკრძალულ ვიყვნეთ ცოდვისაგან, რათა განვერნეთ სატანჯველთა საუკუნეთა, ეშმაკთა და ცოდვილთათვის უნანელთა განმზადებულთა. არამედ შემკობილ ვიყვნეთ ყოვლითა სათნოებითა, რათა ღირს ვიქმნეთ ზეცისა სასუფეველსა, მართალთათვის განჩინებულსა ქრისტე იესოს მიერ, უფლისა ჩვენისა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი კვ [26]
რათა არა განვიკითხვიდეთ კაცთა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „რომლითა განკითხვითა განიკითხვიდეთ, განიკითხნეთ, და რომლითა საწყაულითა მიუწყოთ, მოგეწყოს თქვენ“(მთ. 7,2).
აწ უკუჱ საყვარელნო, განკითხვა კაცისა ცოდვასა ზედა, დიდი შეცოდება არს წინაშე ღმრთისა. და რომელიცა განიკითხავს მოყვასსა, თვითცა მისისა ბრალისა თანამდებ იქმნების.
რამეთუ იყო ვინმე კაცი, ღმრთისმოშიში და მართალი და ილოცვიდა მარადღე ღმრთისა მიმართ. დღესა ერთსა იხილა ერთი ძმათაგანი, რომელი სცთა, ვითარცა კაცი ჴორციელი. და მლოცველმან კაცმან განიკითხა იგი. და ოდეს მივიდოდა ეკკლესიად, მოვიდა ანგელოსი უფლისა და დასდგა წინაშე მისა და ჰრქუა: „არა შეგიშვებ შენ ეკკლესიად, რამეთუ არა ღირს ხარ“. ხოლო კაცი იგი შეიპყრა შიშმან და ზარმან, და ძრწოლით ევედრებოდა ანგელოსსა და ეტყოდა: „გევედრები, რაჲ არს საქმე ესე?“ მიუგო ანგელოსმან: „ღმერთმან მომავლინა შენდა მეტყველმან, ვინათგან პირველ ჩემსა შენ განიკითხე ძმა იგი ცთომილი, შენვე განაჩინე ადგილი, სადა დავაწესო სული მისიო“.
ესერა ესმა კაცსა მას ღმრთისმოშიშსა, უმეტესად შეძრწუნდა, დავარდა პირსა ზედა თვისსა და თავსა ქვეყანად სცემდა და მხურვალითა ცრემლითა იტყოდა: „ვსცოდე ენითა ჩემითა, ვსცოდე, უფალო! უფალო, სახიერო და ძვირუხსენებელო, შემინდევ წყალობისა შენისათვის, კაცთმოყვარეო“.
მაშინ ჰრქუა მას ანგელოსმან: „აღსდეგ, შეგინდო შენ ღმერთმან სინანულისა მაგისთვის და ცრემლთა მაგათ შენთა. გარნა ამიერითგან ნუღარავის განიკითხავ, ვიდრემდის ქრისტემან განიკითხოს კაცად კაცადი, მორავიდეს დიდებითა თვისითა, რამეთუ მისდა მოცემულ არს ჴელმწიფება სასჯელისა ყოფად“.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, განვე­კრძალნეთ ენასა ჩვენსა, რათა არავინ კაცთაგანი განვიკითხოთ, რამეთუ დიდი შეცოდება არს ღმრთისა განკითხვა მოყვსისა. და ნუცა ძვირსა უზრახავთ ძმასა, და ნუცა რას ბოროტსა ვიტყვით ვისთვისმე, რამეთუ იტყვის სული წმიდა: „დააცხვრე ენაჲ შენი ბოროტისაგან და ბაგენი შენნი ნუ იტყვიან ზაკუასა“(ფს. 33,14); [1 პეტ. 3,10]. და თუ ოდესმე გვითქუამს უგუნურებით, აწ „მოვიქცეთ ბოროტისაგან და ვიქმოდეთ კეთილსა“[ფს. 36,27]. რამეთუ კეთილისმოქმედნი აღსდგებიან და საუკუნოსა ცხოვრებისა მიმართ ამაღლდებიან. ხოლო ბოროტის­მოქმედნი საუკუნოსა სასჯელითა ჯოჯოხეთად შთაითხევიან და ვითარცა უწყალო იგი მდიდარი, შემწუარი ცეცხლისა ალითა, ინატრიდენ ნაწვეთსა წყლისასა განსაგრილებელად ენისა კაცთა განმკითხველისა [ლკ. 16,24]. და ესეცა მცირე ვედრება არა შეისმინების წინაშე ღმრთისა, ვინათგან აქა ჩვენ არა ვისმენთ ბრძანებასა ღმრთისასა, ვითარმედ: „ნუ განიკითხავთ და არა განიკითხნეთ“[მთ. 7,1].
არამედ ჵ, საყვარელნო, პირველ მის დღისა მოწევნადმდე გევედრები და გამცნებ, აღვირ ვასხნეთ ენასა ჩვენსა დაუპყრობელსა და განვეკრძალნეთ მოყვსისა განკითხვისაგან, ძმისა მიმართ ძვირისზრახვისაგან, კაცთა წყევისაგან და ღმრთის სახელის ფიცისაგან, არამედ მოვიგოთ ჶსალმუნება ენითა, დიდებისმეტყველება ღმრთისა, ლოცვა და კურ­თხევა მოყვსისა, მარადის ვედრება ცხოვნებისათვის სულისა ჩვენისა, რათა ყოველნი ერთბამად ღირს ვიქმნეთ ზეცისა სასუფეველსა, წმიდათა თანა ვიხარებდეთ, მართალთა თანა ვიშვებდეთ, ღირსთა თანა გვირგვინოსან ვიქმნეთ და ანგელოსთა თანა უგალობდეთ, ვაქებდეთ და ვადიდებდეთ მართლმსაჯულსა უფალსა ჩვენსა იესო ქრისტესა, თანა მამით და სულით წმიდითურთ დაუსრულებლად, უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი კზ [27]
სინანულისათვის კეთილისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „შეინანეთ, რამეთუ მოახლებულ არს სასუფეველი ცათა“(მთ. 4,17).
საყვარელნო, სინანული გან­მწმედელი არს სულისა, სინანული განმანათლებელი არს გულისა, სინანული აღდგომა არს დაცემულისა, სინანული განმდევნელი არს ეშმაკთა და მხიარულმყოფელი ანგელოსთა. ვითარცა ანგელოსთა მეუფე ბრძანებს: „სიხარული იქმნების ცათა შინა წინაშე ანგელოსთა ღმრთისა ერთისათვის ცოდვილისა, რომელმან შეინანოს“[ლკ. 15,10].
რამეთუ იყო ვინმე ძმათაგანი კეთილკრძალული და სამღთოთა საქმეთა მოსწრაფე, ხოლო შურითა ბოროტისა ეშმაკისათა შეემთხვეოდა ძილსა შინა დაცემაჲ. და მსწრაფლ აღსდგის და ცრემლითა ლმობიერითა შეუვრდის ღმერთსა და იტყვინ შემუსრვილითა გულითა: „ვსცოდე, ღმერთო ჩემო, ცად მიმართ და წინაშე შენსა. შემიწყალე მე, ვითარცა უძღები იგი შვილი, რამეთუ მიწა ვარ და ნაცარი; მარადის ვსცოდავ უდებებითა ჩემითა, ვითარცა კაცი უძლური, არამედ შემინდევ შენ, ვითარცა ხარ ღმერთი სახიერი და მოწყალე“.
ესრეთ ლმობიერად ინანდა ძმა იგი სანატრელი. ხოლო იხილა რა ეშმაკმან სასოებისა მისისა სიმდიდრე, ენება რათამცა სასოწარკვეთილებად მოიყვანა იგი, რომელი უძვირეს არს ყოველისავე. გამოუჩნდა მას და ჰრქუა: „ცუდად ჰშვრები, კაცო, ვერ სცხონდები! რამეთუ შებღალულ ხარ ცოდვითა“. ხოლო მან მიუგო და ჰრქუა: „დაღაცათუ ვერ ვსცხონდე, არამედ თავსა ზედა შენსა ვიპოვები და გიხილავ შენ ფერჴთა ქვეშე ჩემთა დასჯილად, გარნა მე არა დავსცხრები ვედრებად ღმრთისა ჩემისა, რამეთუ იგი სახიერ არს და კაცთმოყვარე“.
მაშინ უჩინო იქმნა სირცხვილეული ეშმაკი, და განთავისუფლდა ძმა იგი ბრძოლისაგან და ადიდებდა ღმერთსა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, პირველად განვეკრძალნეთ ყოველსავე ცოდვასა და უკეთუ ეშმაკისა მანქანებითა შეგვემთხვიოს ვნება რაჲმე საქმით, ანუ სიტყვით, გინა გონებით, მსწრაფლ შევინანოთ ცრემლითა მხურვალითა და აღსაარებითა კეთილითა. და ვითარცა უძღები იგი შვილი, ვიტყოდეთ: „ვსცოდე, მამაო, ყოვლადსახიერო, ცად მიმართ და წინაშე შენსა“[ლკ. 15,21] და მომიტევე ტკბილო, მოწყალევ კაცთმოყვარებითა შენითა. „მოვიქცეთ ბოროტისაგან და ვიქმოდეთ კეთილსა“[ფს. 36,27]. და შესწორებულად ცოდვათა ჩვენთა შევინანოთ და ნაყოფი გამოვიღოთ სიწმიდისა, ვითარცა ჴმა ბრწყინვალე ღაღადებს სინანულისა ქადაგი იოანე ნათლისმცემელი: „ჰყავთ უკუჱ ნაყოფი ღირსი სინანულისა“(მთ. 3,8; ლკ. 3,8). რათა განვერნეთ მერმისა მისგან რისხვისა, რომელნი მიელიან ცოდვილთა და უნანელთა, ჯოჯოხეთსა შინა სატანჯველი საუკუნო: „ღრჭენა კბილთა, ტირილი თუალთა, მატლი დაუძინებელი, ცეცხლი დაუშრეტელი, ვაება ულხინებელი და გოდება დაუსრულებელი“[მთ. 22,13; მრკ. 9,43-48].
არამედ გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო ძმანო, ღირსად შევინანნეთ ცოდვანი ჩვენნი: საქმითნი, სიტყვითნი და გონებითნი. და ნაცულად ვნებულებისა ღმრთივშვენიერთა სათნოებათა ვიქმოდეთ, რათა სინანულითა განწმედილნი და ნაყოფთა სულისათა გამომღებელნი, ღირს ვიქმნეთ ზეცისა სასუფეველისა დიდებასა და დიდად შვენიერსა ბრწყინვალებასა. და ჩვენსა მოქცევასა ზედა გამხიარულებულთა, ანგელოსთა თანა უგალობდეთ ყოვლადსახიერისა ღმრთისა მიუთხრობელსა სიტკბოებასა. და თუალთშეუდგამითა ელვარებითა მისითა განვნათლდეთ სამარადისოდ, რომელსა ღირსმცა ქმნულ ვართ ყოველნი მართლმადიდებელნი მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისათა, „რომელსა არა ჰნებავს სიკუდილი ცოდვილისა, არამედ მოქცევა და სინანული“[იერ. 33,11; ეზეკ. 18,32; 33,11; იო. 12,47] და ცხოვრება საუკუნო, რომელსა ჰშვენის ყოველი დიდება, პატივი და თაყვანისცემა აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი კჱ [28]
სხვათა სულისა ცხოვნებისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „ჩემი ჭამადი არს, რათა ვჰყო ნება მამისა ჩემისა და აღვასრულო საქმე მისი“[იო. 4,34].
საყვარელნო, ესე არს ნება ღმრთისა, რომელ ჩვენცა ვსცხონდეთ და სხუანიცა ვაცხოვნოთ, ვითარცა იტყვის მოციქული: „ნუ ვინ ხოლო თავისასა ეძიებნ, არამედ მოყვსისასაცა სულისა ცხოვნებასა“[1 კორ. 10,24; ფილ. 2,4].
ესე არს ჭეშმარიტი სიყვარული, სათნო უფლისა, ესე არს მსხვერ­პლი ცხოველი ღმრთისა მიმართ შეწირული, ესე არს ძღვენი პატიოსანი და მსგავსება ქრისტესი.
რამეთუ, ვითარცა მაცხოვარი, ყოველთა უფალი იესო მოვიდა და სამარიტელი იგი დედაკაცი აცხოვნა. ეგრეთვე იყო ვინმე ბერი, წმიდა და პატიოსანი, რომელსა ესვა დაჲ ქალაქსა შინა ბოროტად მქცევი. წარვიდა მისისა სულისა ცხოვნებისათვის და ჰრქუა: „რაჲ არს ესე, დაო ჩემო საყვარელო, რომელ მრავალთა სულთა დააბრკოლებ და ექმნები მიზეზ წარწყმედისა?! და ვითარ თავს იდებ საუკუნოსა ტანჯვასა ჯოჯოხეთსა შინა?“
ესერა ესმა დასა მას, შეძრწუნდა სულითა და იწყო ტირილად, მეტყველმან: „უფალო ჩემო ძმაო, არსღაა სინანული?“ ჰრქუა მას ბერმან: „ჰე, არს ჭეშმარიტად, უკეთუ ღირსად შეინანო, რამეთუ ღმერთი ჩვენი მოწყალე არს და კაცთმოყვარე, და ნებავს ყოველთა ცხოვრება“[ფს. 102,8; 144,8; 1 ტიმ. 2,4].
მეყსეულად შეუდგა ძმასა თვისსა თავშიშველი და ფერჴთშიშველი, და წარვიდენ უდაბნოდ. და მგზავრ ასწავებდა სინანულსა, და იგი ლმობიერად ევედრებოდა ღმერთსა ცრემლითა. და სლვასა მათსა, იხილნეს კაცნი მომავალნი და ჰრქუა ძმამან: „დაო ჩემო პატიოსანო, ვინათგან არა ყოველთა უწყიან თუ დაჲ ხარ ჩემი, მცირედ მივეფარნეთ, რათა არა დაბრკოლდენ ჩვენ ზედა და ჩვენ ვექმნათ მიზეზ ვნებისა მათისა“.
და ვითარცა დასხდენ ერთსა ადგილსა, ვიდრე მათ წარვლეს და ჰრქუა მას ძმამან: „აღსდეგ, დაო, და წარვიდეთ“. ხოლო იგი არა აღსდგა, რამეთუ მომკუდარ იყო. იხილა ბერმან შუბლი მისი შესვარული ოფლითა, თუალნი ცრემლითა, და ფერჴნი შეღებულ სისხლითა, დასდგა ლოცვად და ევედრა ღმერთსა მხურვალედ, რათა გამოუცხადოს საქმე მისი. და აჰა, მოუთხრა მას ანგელოსმან: „ვინათგან სრულიად უგულებელს ჰყო თავი თვისი და ჭეშმარიტის გულით მოიქცა და შეუდგა ქრისტესა, შეიწირა სინანული და აცხოვნა ეგე და მწყობრსა მართალთასა დააწესა სულითა“. ესერა ესმა ღირსსა მას ბერსა, მადლობით ადიდებდა სახიერებასა ღმრთისასა.
ისმინეთ, ქრისტეს მიერ საყვარელნო და გულისჴმა ჰყავთ, სახიერება მაცხოვრისა ჩვენისა იესო ქრისტესი. რამეთუ ვითარცა ავაზაკი მცირედსა ჟამსა აცხოვნა, ეგრეთვე ამისიცა სინანული და აღსაარება მიითვალა. და ცხოვნებისა მისისა მიზეზსა, ბერსა, უხრწნელი გვირგვინი განუმზადა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, უფალნო ჩემნო, რათა ჩვენი ცხოვრება კეთილად წარვმართოთ და სხუათა სულთა ცხოვნებისათვისცა ვზრუნვიდეთ, ვითარცა იტყვის პავლე, ვითარმედ: „ქრისტე არა თავსა თვისსა სათნო ეყო“(რომ. 15,3), „არამედ ყოველთა ექმნა ყოვლადვე, რათა ყოველნი აცხოვნნეს“[1 კორ. 9,22].
ეგრეთვე ჩვენცა, საყვარელნო, ეკკლესიად რა მოვიდოდეთ ლოცვად, სხუათაცა გულსმოდგინე ვჰყოფდეთ. და რაჲსაცა სათნოებასა სულთა ჩვენთა ცხონებისთვის ვიქმოდეთ, მასვე ქრისტეს მიერ ძმათა ჩვენთა ვასწავებდეთ და წარუმართებდეთ. და ესე არს ჭეშმარიტი სულიერი სიყვარული და მსგავსება ქრისტესი, რამეთუ ბრძანებს: „ვითარცა მე გიყავ თქვენ, ეგრეთვე თქვენ ჰყოფდეთ… და ნეტარ ხართ უკეთუ ჰყოფდეთ ამას“[იო. 13,15-17].
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, ნეტარებასა სამღთოსა ნუ დავაკლდებით და ვისწრაფოთ სულთა ჩვენთა ცხოვნებად და მოყვასთაცა, რათა ყოველნი ერთბამად გვირგვინითა ბრწყინვალითა ვიხარებდეთ სასუფეველისა დიდად შვენიერსა დიდებასა, ქრისტე იესოს მიერ უფლისა ჩვენისა, რომლისა არს დიდება, თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი კთ [29]
ღმრთისა მოწყალებისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „არა მოვედ წოდებად მართალთა, არამედ ცოდვილთა სინანულად“[მთ. 9,13]; (მრკ. 2,17).
საყვარელნო, სინანული, ღმრთისა კაცთმოყვარებისაგან უსაზღვრო მოწყალებისა ნიჭი არს, რომელ ჭეშმარიტისა სინანულისა მიერ იქმნების ცხოვნება ცოდვილთა, მოწყალეყოფა ღმრთისა, მხიარულება ანგელოსთა და უჩინოყოფა ეშმაკთა.
რამეთუ იყო ვინმე დედაკაცი ქალაქსა შინა მრავლითა სიბოროტითა შებღალული მრავალთა წელთა და ცოდვისა მიერ დამონებული ეშმაკთა. და ყოვლადსახიერმან ღმერთმან, რომელსა არავისი ჰნებავს წარწყმედა, მოდრიკა გული მისი სინანულად. და მოიხსენა დედაკაცმან დღე სიკუდილისა თვისისა და ჟამი მეორედ მოსლვისა უფლისა. და შეძრწუნდა გულითა და აღუარნა ყოველნი ცოდვანი თვისნი მოძღვარსა ლმობიერად. განვიდა ქალაქით და წარვიდა მონასტერსა ქალწულთასა სინანულად. და ვითარცა მიიწია ბჭეთა მონასტრისათა, მეყსეულად მოკუდა.
და ღმერთმან გამოუცხადა წმიდასა ვისმე ეპისკოპოსსა, რომელმან იხილნა წმიდანი ანგელოსნი, მოსრულნი წარყვანებად სულისა მის მონანულისა; და მოვიდეს ეშმაკნიცა. წმიდანი ანგელოსნი იტყოდეს, ვითარმედ: „სინანულად მოვიდა ესე და ჩვენი არს“. ხოლო ეშმაკნი იტყოდეს: „ესოდენთა წელთა ჩვენ გვმონებდა ცოდვითა და არცაღათუ მოიწია მონასტრად და ვითარ იტყვით თუ სინანულად მოვიდა?“ მიუგეს წმიდათა ანგელოსთა: „რაჲთგან მოაქცია მაგან გული თვისი სინანულად და ჭეშმარიტებით ყოველნივე აღუარნა მოძღვარსა თვისსა, მიერითგან გულთმეცნიერმან ღმერთმან იხილა გულსმოდგინება მაგისი და შეიწირა სინანული. და რამეთუ მოქცევისა და სინანულისა უფალ ეგე იყო, რომელსაცა შეუდგა ჭეშმარიტებით; ხოლო ჟამთა და წელთა ცხოვრებისა უფალ ღმერთი არს და მეუფე ყოველთა“.
სიტყვასა ამას ზედა ჰრცხვენა ეშმაკთა და უჩინო იქმნეს და ანგელოსთა ნათლისათა წარიყვანეს სული იგი მონანული დიდებად ღმრთისა.
იხილეთ, საყვარელნო, უსაზღვრო მოწყალება ღმრთისა და სახიერი კაცთმოყვარება, თუ ვითარ ტკბილი იგი წყალობითა მცირედისა ჟამისა სინანულითა მრავალთა და დიდთა ცოდვათა მოგვიტევებს. და ყოვლითა ღონისძიებითა წადიერ არს ცხოვნებად ჩვენდა, უკეთუ ჩვენ ჭეშმარიტის გულით მოვიქცეთ და შევინანნეთ ბრალნი ჩვენნი ურიცხუნი.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, „მოვიქცეთ ბოროტისაგან და ვიქმოდეთ კეთილსა“[ფს. 36,27], რამეთუ არავინ უწყის ჟამი აღსასრულისა თვისისა; არამედ, რაოდენჯერმე ვართ ჴორცთა ამათ შინა, მოსწრაფედ შევინანნეთ ცოდვანი ჩვენნი, ვიდრე დღე არსღა ცხოვრებისა ჩვენისა, რათა არა გვეწიოს ჩვენ ღამე სიკუდილისა, რომელსა შინა ვერვის ჴელეწიფების საქმედ სინანულისა.
ვინათგან აღსაარება არს დასაბამი სინანულისა, ძმანო, ზედას ზედა აღსაარებითა ჭეშმარიტითა განვიწმიდოთ სვინიდისი და ბიწი სულისა ჩვენისა. და გულითა ლმობიერითა შევინანნეთ ყოველნივე ცოდვანი ჩვენნი, რათა მოწყალე ვჰყოთ ჩვენ ზედა კაცთმოყვარე ღმერთი, რომელი განვარისხეთ მცნებათა მისთა გარდასლვითა. და კვალად შეგვიწყნარებს სახიერი იგი ტკბილი, მამა მოწყალებისა და ღმერთი ნუგეშინისცემისა.
ჰე, გევედრები, საყვარელნო ძმანო, ლმობიერითა ცრემლითა შევინანნეთ ცოდვანი ჩვენნი ქვეყანასა ზედა, რათა ღმერთმან შეგვიწყნარნეს ცათა შინა და ანგელოსნი მხიარულ იქმნენ მოქცევასა და სინანულსა ჩვენსა ზედა, ვითარ იგი უფალი და მეუფე ანგელოსთა ბრძანებს: „სიხარული იქმნების წინაშე ანგელოსთა ღმრთისათა ერთისათვის ცოდვილისა, რომელმან შეინანოს“[ლკ. 15,7].
ჵ, საყვარელნო, მოვიქცეთ და ნუღარა ვჰყოვნით ბოროტსა შინა. ღირსად და შესწორებულად ცოდვათა ჩვენთა სინანული ვაჩვენოთ, რათა ჩვენთვის განმხიარულებულნი ანგელოსნი მშვიდობისანი გამოგვიჩნდენ ჟამსა ჩვენისა მიცვალებისასა მხიარულითა პირითა და ტკბილითა ნუგეშინისცემისა სიტყვითა შეგვიწყალონ. და ჩვენცა სასოებითა მათ შევვედრნეთ სულნი ჩვენნი. და წინამძღვრებითა მათითა უვნებელად განვერნეთ ჴელთაგან ჰაერის მცველთასა, და სირცხვილეულ იქმნენ ეშმაკნი. და სასუფეველად ავმაღლდეთ დიდებად და თაყვანისცემად მამისა და ძისა და წმიდისა სულისა უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ლ [30]
ღმრთისა კაცთმოყვარებისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „მოვიდა ძე კაცისა მოძიებად და ცხოვრებად წარწყმედულისა“[მთ. 18,11]; (ლკ. 19,10).
საყვარელნო, ესე არს უსაზღვრო ღმრთისა მოწყალება კაცთა ზედა, რომელ არა მოიძაგებს ცოდვილთა, არამედ სულგრძელებით მოელის სინანულსა მათსა და განმზადებულ არს შეწყნარებად მონანულთა. და უკეთუ მოვიქცეთ და ჭეშმარიტის გულით სინანული ვაჩვენოთ, არღარა მოიხსენებს შეცოდებათა ჩვენთა ძვირუხსენებელი იგი და სახიერი, არამედ ურიცხვთა მოწყალებათაცა მოგვანიჭებს, კაცთმოყვარებით ტკბილი უფალი ჩვენი.
რამეთუ იყო ვინმე კაცი, მოშიში ღმრთისა და კეთილთა საქმეთა მოქმედი. ხოლო კეთილის მოძულისა ეშმაკისა საცთურითა მოიკიცხა და შთავარდა ცოდვასა შინა. და იგი მამასა თვისსა სულიერსა მოძღვარსა აღუარა ლმობიერად და მოძღვრისა მიერ განწესებული კანონი გულითა კეთილითა შეიწყნარა. განვიდა უდაბნოდ და ნაპრალსა კლდისასა დაემკვიდრა, რათა სრულ ჰყოს კანონი თვისი და ინანდა ლმობიერად. შეემთხვია დაცემა კლდესა ზედა და მოიწყლა ფერჴი ძლიერად, რომლისაგან ფრიადი სისხლი გამოხდა, სულმოკლე იქმნა ტკივილისა მისგან და სული წარხდა.
მოვიდეს უკეთურნი ეშმაკნი წარყვანებად სულისა მისისა. ჰრქუა მათ ანგელოსმან უფლისამან, რომელი აღსწერდა ღვაწლსა მის მონანულისასა: „მიხედენითღა კლდესა იმას და იხილეთ სისხლი მაგისი, რომელი სინანულსა შინა დასთხია და შეიწირა ღმერთმან სინანული მაგისი!“
ესერა ესმათ ეშმაკთა, არარაჲ აქუნდათ სიტყვაჲ ყოვლადვე, არამედ უჩინო იქმნეს სირცხვილეულნი. და წმიდამან ანგელოსმან წარიყვანა სანატრელი იგი სული სინანულისა მიერ განწმედილი.
რომელიცა ესე იხილა წმიდამან ვინმე და ღმერთშემოსილმან ბერმან დაფარულთ მცნობელმან და მოგვითხრა სადიდებლად ღმრთისა კაცთმოყვარისა.
იხილეთ და გულისჴმა ჰყავთ, საყვარელნო, კაცთმოყვარება ღმრთისა, თუ ვითარ მოწყალე არს და შეიწყნარებს ცოდვილთა მონანულთა. და არავისსა შრომასა უგულებელ ჰყოფს, არცა სისხლსა, არცა ცრემლთა და არცა ოფლთა და არცათუ ერთსა სასმელსა წყალსა გრილსა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, ამათ ყოველთა სამღთოთა სიტყვათა და სარწმუნოთა კეთილთა თხრობათა მიერ, ვსცნათ კაცთმოყვარება ღმრთისა და მოვიღოთ სასოება ცოდვათა ჩვენთა შენდობისა. და ღირსად შევინანნეთ ბრალნი ჩვენნი, და სრულიად შევიყვაროთ კაცთმოყვარე ღმერთი ჩვენი, რომელსა ესრეთ უყვართ ჩვენ, გლახაკნი ესე მონანი, რომელ სულიცა თვისი ჩვენთვის დასდვა, რათა ჩვენ ყოველნი გამოგვიხსნეს სატანჯველისაგან და გვიზიაროს დიდებასა თვისსა ღმრთივშვენიერსა. და ესე არათუ ჩვენისა ღირსებისათვის, რამეთუ ყოველი სიმართლე ჩვენი არარაჲ არს მის წინაშე, არამედ მისისა უსაზღვროსა კაცთმოყვარებისა ნიჭი არს. და იგი სახიერი ტკბილი მოწყალე გვამცნებს: „უკეთუ თქვენ მიუტევნეთ კაცთა შეცოდებანი მათნი მცირედნი, მეცა მოგიტევნე შეცოდებანი თქვენნი მრავალნი… და უკეთუ შეგცოდოს შენ ძმამან შენმან დღესა შინა შვიდ­გზის და მოიქცეს და გრქუას: შევინანე, მიუტევე მას“[მთ. 6,14; ლკ. 17,3-4].
ეჰა, სახიერებასა ღმრთისასა, საყვარელნო, უკეთუ მაცხოვარი ჩვენი ესრეთ გვამცნებს, ჩვენ უძლურთა და უმადლოთა, რაოდენ უფროსად თვით ტკბილმან და ­მოწყალემან ჰყოს მოტევება შეცოდებათა ჩვენთა უკეთუ შევინანოთ. გარნა ვაჲ უნანელთა, რამეთუ დიდი სატანჯველი მიელისთ.
ჰე, გევედრები, ჵ, საყვარელნო ღმრთისანო, პატიოსანნო ძმანო, გულს­მოდგინეთ შევინანნეთ ცოდვანი ჩვენნი და ყოვლითა გულითა მიუტეოთ შემაწუხებელთა ჩვენთა ცთომანი მათნი, რათა ღმერთმანცა მოგვიტევნეს შეცოდებანი ჩვენნი და განვერნეთ სატანჯველთა საუკუნეთა და ღირს ვიქმნეთ სასუფეველსა ცათასა და ყოველთა წმიდათა თანა ღვაწლისა გვირგვინითა შემკობილნი და ანგელოსთა შორის მოხარულნი, ვადიდებდეთ ყოვლადმოწყალესა მამასა და ვმადლობდეთ კაცთმოყვარესა ძესა და თაყვანისვსცემდეთ ნუგეშინისმცემელსა სულსა წმიდასა, რამეთუ მისი არს დიდება და სიმტკიცე საუკუნითგან აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

დასასრuლი მესამისა თავისა

თავი 4

მოთმინებისათვის სულთა ჩვენთა მაცხოვრისა

თხრობა სულიერი ლა [31]
მოთმინებისათვის კეთილისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „მოთმინებითა თქვენითა მოიპოვნეთ სულნი თქვენნი“(ლკ. 21,19).
საყვარელნო, თვით თავადმან მაცხოვარმან ჩვენმან მოთმინება დიდი აჩვენა: ჯვარსა ზედა რა მოეკიდა ჴორცითა. ვითარცა იტყვის იაკობ, ძმა უფლისა: „აჰა, ესერა ვნატრით მოთმინეთა მათ, მოთმინება იობისა გასმიესთ და აღსასრული უფლისა იესოსი იხილეთ“[იაკ. 5,11]. და მოთმინებასა ზედა ჩვენსა, ძმანო, ღმერთი იდიდების, ანგელოსნი იხარებენ და ეშმაკნი იდევნებიან და იტანჯებიან.
რამეთუ იყო ვინმე ღმრთისმოყვარე და წმიდათა კაცთა ფრიად მოსურნე და მსასოებელი მთავარი დიდებული, რომელსა ესუა ასული ეშმაკეული. და სთქუა თავსა შორის თვისსა, ვითარმედ: „არავის ძალუძს კურნება ასულისა ჩემისა ეშმაკისაგან, თვინიერ წმიდათა მონაზონთა და უკეთუ ვევედრო მათ, არა თავს იდებენ სასწაულისა ქმნასა სიმდაბლით. გარნა ესე ვჰყო: ოდეს მოვიდენ ქალაქად განსყიდვად ჴელთსაქმისა მათისა, მაშინ ვევედრო მათ ლოცვისა ყოფად და მრწამს ღმრთისა, რომელ მათ, წმიდათა ლოცვითა განიკურნოს ასული ჩემი“.
და იხილა მონაზონი ვინმე, რომელი განჰყიდდა სფირიდებსა და ჰრქუა მას მთავარმან ღმრთისმოყვარემან: „მამაო პატიოსანო, რაოდენის მისცემ?“ ხოლო მან მიუგო: „ესოდენის, უფალო ჩემო“. და ჰრქუა მთავარმან: „მოვედ სახლად ჩემდა და მიიღე ფასი მაგისი, ღმერთშემოსილო მამაო“. და ვითარცა მივიდა სახლსა მის მთავრისასა, გამოვიდა ასული მისი ეშმაკეული და სცა ყურიმალსა მის ბერისასა. ხოლო წმიდამან ბერმან მოითმინა კეთილითა გონებითა და მცნებისაებრ უფლისა მიუპყრა მას ერთკერძოცა. მაშინ ჴმა ჰყო ეშმაკმან: „ჵ, იძულებაღა ესე, რამეთუ მცნება იესოსი განმსდევნის მე“. და განიკურნა ასული იგი მიერითგან და ადიდებდა ღმერთსა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, ჩვენცა დავიმარხნეთ მცნება იესოსი და მოვიგოთ მოთმინება, რომელი აცხოვნებს სულსა ჩვენსა და მობაძავ გვყოფს ქრისტესა, ვითარ იგი იტყვის მოციქული: „მობაძავ ჩემდა იყვენით, ვითარცა მე ქრისტესი“[1 კორ. 11,1]. მოვითმინოთ ძმანო შიმშილი, წყურვილი და შიშლოება სახელისათვის ქრისტესისა. და „უკეთუ ვინმე ყურიმალსა გვცეს, მიუპყრათ ერთკერძოცა სიმდაბლით“[მთ. 5,39].
და ოდეს განსაცდელი რაჲმე, ანუ სნეულება, გინა შეურაცხება მოიწიოს ჩვენ ზედა, ყოველივე მადლობითა ღმრთისათა მოვითმინოთ, რათა ვსცხონდეთ სულითა, ვითარცა ბრძანებს უფალი: „რომელმან დაითმინოს სრულიად, იგი სცხონდეს“(მთ. 10,22; 24,13; მრკ. 13,13). ხოლო ესე არს სრული მოთმინება, საყვარელნო: რაჟამს გვავნოს ვინმე, გინა შეგვაწუხოს საქმით, ანუ სიტყვით და ჩვენ ძალგვედვას ნაცვლისა მიგებაჲ და არა მივაგოთ, არამედ მოვითმინოთ, კეთილიცა უყოთ და ულოცოთ. მაშინ ვიქმნებით შვილ მამისა ჩვენისა ზეცათასა, ვითარცა იგი თავადი ტკბილ არს უმადლოთათვისცა და უკეთურთა.
ნუ იტყვი, ძმაო, თუ უკეთუ ესრეთ მოვითმინო, კაცნი უღონოებასა დამწამებენ. არამედ გულისჴმა ჰყავ, საყვარელო, რამეთუ მოთმინებასა შენსა ღმერთი შეიწირავს, ანგელოსნი გვირგვინს განგიმზადებენ და კაცნი ბრძენნი გაქებენ და გადიდებენ და უსწავლელნიცა საქმით იხილვენ მოთმინებასა შენსა და მობაძავ სათნოებისა შენისა იქმნებიან.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, მოვიგოთ ყოველსა შინა მოთმინებაჲ, რათა აქაცა მშვიდობით და კეთილად წარვლოთ ცხოვრება ჩვენი და მუნ სასუფეველსა ღირს ვიქმნეთ. და სანატრელისა იობის თანა მოთმინებისა გვირგვინითა ვიხარებდეთ, მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ლბ [32]
ძვირუხსენებლობისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „მიუტევეთ და მოგეტევნენ“(ლკ. 6,37).
საყვარელნო, ძვირუხსენებლობა ქრისტეს მსგავსება არს, ვითარცა თვით იესო ჯვარის მცმელთათვის ილოცვიდა და იტყოდა: „მამაო, მიუტევე ამათ, რამეთუ არა იციან, რასა იქმან“(ლკ. 23,34). და ჩვენ საქმით გვიჩვენა ძვირუხსენებლობა, რათა ვბაძვიდეთ სიტკბოებასა და სახიერებასა მისსა. და თვინიერ მრავლისა შრომისა ძვირუხსენებლობით მოგვეტევების ცოდვანი ჩვენნი, ვითარცა გვამცნებს უფალი: „უკუეთუ თქვენ მიუტევნეთ შეცოდებანი მოყვასსა, მოგიტევნეს თქვენცა მამამან თქვენმან ზეცათამან“[მთ. 6,14].
ამის სამღთოსა მცნებისა კეთილად აღმასრულებელი იყო ვინმე მთავარი დიდებული, ღმრთისმოყვარე, კაცთმოწყალე, მშვიდი, ტკბილი და სახიერი გულითა, ვითარცა ჰშვენის ქრისტეანეთა. და ჰყვა ვინმე მსახური, რომელმანცა მანქანებითა ბოროტისა ეშმაკისათა, მოჰპარა მრავალი ოქროჲ და ივლტოდა შორსა ქვეყანასა. ხოლო მუნ შეიპყრეს იგი ავაზაკთა, განძარცვეს და თვითცა განჰყიდეს უშორესსა ადგილსა.
და ვითარცა ესმა მთავარსა მას ქრისტეს მოყვარესა ტყვეობა მსახურისა თვისისა, შეეწყალა და ლმობიერ იქმნა, წარგზავნა ოთხმეოცდაათი დრაჰკანი და გამოიხსნა იგი. და ოდეს მოიყვანეს, სიყვარულით მიეგება, და ამბორს უყო და არარაჲ ძვირი უხსენა, არცა აყვედრა, არცა ამხილა შეცოდება მისი, რამეთუ განიზრახვიდა თავსა შორის თვისსა: „უკეთუ მე არა მიუტევო ძმასა ამას ცთომანი თვისნი ყოვლითა გულითა, არცა მე მომიტევებს ღმერთი შეცოდებათა ჩემთა“[მთ. 6,15; 18,35; მრკ. 11,26], ვითარცა მართლმსაჯული უფალი ბრძანებს წმიდასა შინა სახარებასა მონისა მისთვის: „რომელსა თანაედვა ბევრი ტალანტი უფლისა თვისისა“[მთ. 18,24].
ხოლო ღმერთმან უმეტესად ადიდა კეთილგონიერი იგი მთავარი ძვირუხსენებლობისათვის მისისა, ამასცა სოფელსა და მას საუკუნესა მართალთა თანა ღმრთივშვენიერითა გვირგვინითა, ვითარცა მზე განაბრწყინვა სადიდებელად თვისსა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, მოვიგოთ ჩვენცა ძვირუხსენებლობა და მიუტეოთ ყოვლითა გულითა ცთომანი მოყვსისანი, რათა კადნიერება გვაქუნდეს წინაშე ღმრთისა თქმად: „მამაო ჩვენო ზეცათაო, მოგვიტევენ ჩვენ თანანადებნი ჩვენნი, ვითარცა ჩვენ მიუტევებთ თანამდებთა მათ ჩვენთა“[მთ. 6,12]. და უკეთუ ჩვენ არა მიუტევნეთ ბრალნი ძმათა ჩვენთა, არცა ღმერთი მოგვიტევებს შეცოდებათა ჩვენთა.
არამედ გევედრები, საყვარელნო, კეთილითა გონებითა მიუტევნეთ მცნებისათვის უფლისა და სიყვარულისათვის იესოსა და უფროსად ცხოვნებისათვის სულთა ჩვენთასა. რამეთუ ყოვლადტკბილმან, სახიერმან და ძვირუხსენებელმან მეუფემან ჰრქუა პეტრეს: „არა გეტყვი შენ შვიდგზის დღესა შინა მიტევებად ძმათა ცთომასა, არამედ სამეოცდაათ შვიდგზის“[მთ. 18,22](რომელი ესე იქმნების ოთხას­ოთხმეოცდაათი).
ხოლო ჩვენცა საყვარელნო ძმანო, მიუტევოთ მოყვასსა საქმით, სიტყვით და გონებით ყოველნი ცთომანი მათნი, ვსწყალობდეთ და ულოცვიდეთ მაჭირვებელთა ჩვენთა, მცნებისათვის უფლისა, რათა იგინიცა და ჩვენცა ყოველნივე ღირს ვიქმნეთ სასუფეველისა დიდებასა, რამეთუ უფალი ჩვენი ტკბილ არს კაცთმოყვარებითა და „მზესა თვისსა აღმოუბრწყინვებს მართალთა და ცოდვილთაცა“[მთ. 5,45], რომელთა შეინანონ.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, შევიტკბოთ ძვირუხსენებლობა, მიუტეოთ მოყვასთა, შეუნდოთ მაჭირვებელთა, სიყვარული ვაჩვენოთ მოძულეთა, რათა თავთაცა ჩვენთა ვარგოთ და სხვათაცა. და ურთიერთას აღვაშენებდეთ სათნოებითა, ვითარცა იტყვის მოციქული: „კაცად კაცადი მოყვასსა თვისსა სათნო ეყოფოდეთ კეთილისათვის აღსაშენებელად“[რომ. 15,2]. და ღირს ვიქმნეთ სასუფეველსა ცათასა, მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ლგ [33]
ღმრთისა სათნოყოფისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „მე ვარ ნათელი სოფლისა. რომელი შემომიდგეს მე, არა ვიდოდეს ბნელსა“(იო. 8,12). და კვალად ბრძანებს: „თქვენ ხართ ნათელნი სოფლისანი“(მთ. 5,14).
საყვარელნო, იგი ჭეშმარიტი ნათელი არს გამოუთქმელი, ხოლო ჩვენი ნათელყოფა ესე არს, რათა მარადის ღმრთისა სათნოყოფასა ვიქმოდეთ საქმეთა მიერ კეთილთა, ვითარცა ბრძანებს: „ეგრეთ ბრწყინევდინ ნათელი თქვენი წინაშე კაცთა, რათა იხილნენ საქმენი თქვენნი კეთილნი“(მთ. 5,16). რამეთუ რომელიცა სათნოყოფასა ღმრთისასა იქმოდეს, იგი მარადის ნათელსა შინა არს, დაღაცათუ ჴორციელითა თუალითა ბრმა იყოს, გარნა სული მისი უბრწყინვალეს მზისა ჰნათობს.
რამეთუ იყო ვინმე ალექსანდრიისა ქალაქსა შინა ბრმა გლახაკი, რომელი არაოდეს განეშორებოდა ეკკლესიისა ლოცვასა და ისმენდა სამღთოსა მოძღვრებასა, რამეთუ აქუნდა გულისჴმისყოფა კეთილი, ვითარცა წერილ არს: „უფალმან განაბრძვნის ბრმანი“(ფს. 145,8).
დასჯდის შიშველი კართა ეკკლესიისათა და ითხოვნ მოწყალებასა. და რომელთაგან მიიღის სიყვარული, იგი ილოცავნ მისთვის ღმრთისა მიმართ. და რაჲსაცა შვიდეულსა შინა შეჰკრებდა, დღესა კვირიაკესა იყიდდა ვაშლსა, ბროწეულსა და ლეღვსა, და მიიღებდა სასნეულოდ და ყოველსავე სნეულთა მათ განუყოფდა და თვით შიმშილითა, წყურვილითა ნაკლულევანი, ჭირვეული მადლობდა ღმერთსა.
ამას სათნოებასა და მოთმინებასა შინა დაჰყო ორმოცდარვა წელი. და ესევითარსა საზომსა მიიწია, რომელ ეკკლესიისა განმგე დასნეულდა ფიცხლად და გამოუჩნდა მას მარკოზ მახარებელი და ჰრქუა: „იგი ბრმა გლახაკი მოიყვანე, რათა ილოცოს შენთვის და განიკურნო“. და ვითარცა ილოცა, მსწრაფლ განთავისუფლდა ლოცვითა მის ბრმისათა. ვითარცა წერილ არს: „ამან გლახაკმან ჴმა ჰყო და უფალმან ისმინა მისი“(ფს. 33,7).
და ოდეს მიიცვალა ბრმა იგი უფლისა მიმართ, მრავალნი სასწაულნი იქმნნეს გუამისა მის მიერ კეთილმოღვაწისა. და დამარხეს დიდითა პატივითა და დიდებისმეტყველებითა ღმრთისა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, ღმრთისა სათნოყოფასა ვიქმოდეთ მარადის, რათა ვიდრემდის ვართ სოფელსა შინა, ნათელ ვიყვნეთ, ვითარცა უფალი ბრძანებს. და ოდეს ამიერ საწუთოჲთ საუკუნოსა ნათლისა მიმართ მივიცვალნეთ, უბრწინვალეს მზისა გამოვბრწყინდეთ სასუფეველსა მამისა ჩვენისა ზეცათასა.
ხოლო სათნოყოფა ღმრთისა ესე არს, საყვარელნო, რათა მოვიგოთ: სიყვარული, სიწმიდე, სიტკბოება, სიმართლე, მოთმინება და მოწყალება გლახაკთა მიმართ, ქვრივთა და ობოლთა, სნეულთა და პყრობილთა, მშიართა და შიშველთა და ყოველთავე შეჭირვებულთა და შეწუხებულთა შევეწეოდეთ ქრისტეს სახელისათვის და იგი სახიერი და ტკბილი, მოწყალე ყოველსავე შეიწირავს და არცა ერთსა მცირესა უგულებელს ჰყოფს, ვითარცა ბრძანებს: „რომელმან ასვას სასმელი ერთი წყალი გრილი სახელად ჩემდა, არა წარუწყმდეს სასყიდელი მისი“[მთ. 10,42; მრკ. 9,41].
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, ესე ადვილნი და ყოველთა მიერ შესაძლებელნი მცნებანი სურვილით აღვასრულნეთ და ყოვლადსახიერსა ღმერთსა სათნო ვეყვნეთ, რათა დიდსა და დიდებულსა დიდებასა და დიდად შვენიერსა ბრწყინვალებასა მივემთხვივნეთ; ნათელსა თუალთშეუდგამსა, ელვარებასა განუცდელსა, სუფევასა გამოუთქმელსა, ფუფუნებასა დაუსრულებელსა და გვირგვინოსნობასა უოხჭნოსა, რომელთა ღირსმცა ქმნილ ვართ ყოველნი მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომელისა თანა მამასა ჰშვენის დიდება, პატივი და თაყვანისცემა სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ლდ [34]
ღმრთისა მადლობისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, სამღთო მოციქული იტყვის: „მოუკლებლად ილოცევდით, ყოველსა შინა ჰმადლობდით“(1. თესალ. 5,17-18).
საყვარელნო ძმანო ჩემნო, ვითარცა კეთილ არს სათნოება, რომელ ვიქმოდეთ გლახაკთ მოწყალებასა, უცხოთ შეწყნარებასა, შიშველთ შემოსასა, ძმათ მოყვარებასა, მარხვასა და ლოცვასა და ყოველსავე ქველისსაქმესა, ესე ყოველი სათნო არს უფლისა და ვითარცა ძღვენი პატიოსანი შეწირულ წინაშე ღმრთისა, და ეგრეთვე უპატიოსნეს არს და სანატრელ მსხვერპლი კეთილითა გონებითა, მადლობა ღმრთისა მიმართ ნაკლულევანებისათვის, ანუ სიგლახაკისა, გინა სნეულებისა და განსაცდელსა შინა.
რამეთუ იყო ვინმე გლახაკი ბრმა, რომელი დასჯდის წინაშე კართა ეკკლესიისათა და ითხოვდა მოწყალებასა; არა კაცთაგან, არამედ ღმრთისა მიერ, რამეთუ იტყოდა მარადის: „უფალო იესო ქრისტე, ღმერთო ჩემო, ვითარცა გნებავს, შემიწყალე მე, სახიერო მეუფეო“.
და ვისგანცა მიიღებდა სიყვარულსა, რაჲცა კმა ეყვის მას დღესა, თვით მიიღის და მიმცემელისათვის ილოცის, ხოლო ნამეტნავი წარუღის სნეულთა, გლახაკთა და საპყრობილესა მყოფთა. და მწუხრი მივიდის სადგურსა თვისსა, სადაცა აქუნდა ერთი ძველი ჭილობი, ნახევარი ქვეშე დაიფინის და ნახევარი ზედა კერძო. და სამარადისოდ მადლობისა გულით ილოცის მეტყველმან: „გმადლობ, უფალო იესო ქრისტე, ღმერთო ჩემო, ესოდენისა განსვენებისა ჩემისათვის, რამეთუ რაოდენნი დიდებულნი არიან სნეულნი და რაოდენნი საპყრობილესა შინა დაკრძალულ ჯაჭვითა, რომელ არა ძალ­უძსთ გარდაქცევად, ანუ აღდგომად. ხოლო მე უღირსი ესოდენისა მოწყალებისა შენისა, მენებოს ფერჴსა განვიწვდი, მენებოს აღვსდგები, მენებოს თუ წარვალ სადამე. ამათ ყოველთათვის ვმადლობ ურიცხვთა მოწყალებათა შენთა, მეუფეო, და გევედრები, ნუ დამსჯი სულითა, განსვენებისა ამისთვის ჴორცთასა, კაცთმოყვარეო, ღმერთო ჩემო“.
ესე ნეტარი იხილეს მონაზონთა სკიტისათა და მიუთხრეს მონასტერსა შინა ძმათა და ყოველნი განკვირვებულ იყვნეს გონებისა მისისა სიმდაბლესა და ადიდებდეს ღმერთსა, რომელსა მრავალნი ესევითარნი დაფარულნი მონანი ჰყვანან სადიდებელად სახიერებისა თვისისა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, ყოველსავე ზედა საქმესა კეთილსა ვმადლობდეთ ღმერთსა, რამეთუ იგი სახიერი არს მიზეზი ყოველთა კეთილთა და მომნიჭებელი. და უმეტესად მაშინ ჯერ არს მადლობა ღმრთისა გულითა კეთილითა, ოდეს ნაკლულევანებასა შინა ვიყვნეთ, ანუ სნეულებასა, გინა მწუხარებასა რასმე, გინა განსაცდელსა. ყოვლადვე ყოველსა შინა ვმადლობდეთ განგებულებასა ღმრთისასა, რამეთუ იგი კაცთმოყვარე მარადის კეთილსა განიზრახავს ჩვენთვის, რამეთუ უწყის ყოველთა გულთა მეცნიერმან და რაჲცა უმჯობეს არს სულისა ჩვენისათვის, და კურთხეულ იყავნ სახელი მისი უკუნისამდე.
ხოლო უკეთუ არა ვმადლობდეთ ღმერთსა, არამედ ვსდრტვინვიდეთ მწუხარებასა შინა, არავე განიკურნის სალმობა ჩვენი უთმინოებითა და დრტვინვითა.
გარნა უფროსღა ვმადლობდეთ კაცთმოყვარესა ღმერთსა, რათა შეჭირვებისა მისთვის ცოდვანი მოგვეტევნენ და მადლობით მოთმინებისათვის გვირგვინი უოხჭნო მოგვეცეს.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, ყოველსავე თავს ვიდებდეთ მადლობითა ღმრთისათა, რათა ამასცა სოფელსა კეთილი მოგვანიჭოს ღმერთმან და მას საუკუნესა მოწამეთა და მართალთა თანა გვირგვინითა ბრწყინვალითა ვიხარებდეთ სასუფეველსა ცათასა. და მაშინ უცხადესად ვმადლობდეთ, ვადიდებდეთ და თაყვანისვსცემდეთ ყოველთათვის კეთილის მნებებელსა ჭეშმარიტსა მხოლოსა ბრძენსა ღმერთსა, რომელსა ჰშვენის ყოველი დიდება, პატივი და მადლობა საუკუნითგან, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ლე [35]
სიმშვიდით მოთმინებისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „იყვნედ წელნი თქვენი მორტყმულ და სანთელი თქვენი აღნთებულ, და ემსგავსენით კაცთა მათ, რომელნი მოელიედ უფალსა თვისსა“(ლკ. 12,35-36).
საყვარელნო, ესე არს სიმხნე და მოთმინება ყოველსა შინა, ვითარცა იტყვის სამღთო მოციქული: „ყოველი მოღვაწე ყოველსავე მოითმენნ“[1 კორ. 9,25]. უკეთუ კაცმან, სიბრძნით სიმხნე და სიმშვიდით მოთმინება შეიმოსოს, ყოველსავე ადვილად და შეუწუხებელად მოითმენს, მერმისა მისთვის გვირგვინისა და პატივისა; ღმერთსა მოიმადლებს, ანგელოსთაგან იქების და კაცთაგან ბრძენთა ნეტარებასა მიიღებს.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი სათნო უფლისა, მშვიდი, მდაბალი, წრფელი, უმანკო, ტკბილი, სახიერი, ძვირუხსენებელი და მომთმინე ყოვლადვე; ჭაბუკი ჰასაკითა, მხცოვანი გონებითა და ჴელოვნება მისი იყო ბოსტნისა მუშაკობა, სიმხნითა და მოთმინებითა ჭირთა შინა და ურვათა, რამეთუ ღამე იღვიძებდა ლოცვისათვის და დღე მუშაკობდა სათნოებისათვის, რომლისაგან თვით იზარდებოდა და უმრავლესითა ძმათა მიმართ სულიერთა სიყვარულსა აღასრულებდა.
ესმა ვისმე სხუასა ბერსა სამღთო მოქალაქობა მისი, სათნოებით წარმატება და გონებისა მისისა უმანკოება. და წარვიდა გამოცდად მისა და შევიდა ბოსტანსა მისსა იდუმალ, აღიღო კვერთხი და იწყო შემუსრვად და შელეწვად ყოველსავე ნაყოფსა და ნამუშაკევსა მისსა. ხოლო ყოვლადმშვიდი და მომთმინე ბერი იგი, ბოსტნისა უფალი, მუნ დაჰხვდა, გარნა დაიმალა და შორით ჰხედვიდა. და ვითარცა მან ყოველივე შემუსრა და დაშთა ერთი ოდენ ძირი მხალი, მაშინ გამოსჩნდა და ჰრქუა ფრიად სიმშვიდით და სიტკბოებით: „უფალო ჩემო და პატიოსანო მამაო, უკეთუ სათნო გიჩნდეს, უტევე ერთი ეგე ნაყოფი, რათა მაგას ზედა ვჰყოთ დღეს სიყვარული და პირი ვიხსნათ სადიდებელად ღმრთისა“.
ესერა ესმა ბერსა მას, განაგდო კვერთხი და მოწლედ, სიყვარულით შეიტკბო ნამდვილ საყვარელი ძმა იგი და ჰრქუა: „გაკურთხენ შენ უფალმან სიონით გამო, შვილო სასურველო, რამეთუ სიმშვიდით, მოთმინებისათვის შენისა, განისვენებს სული ღმრთისა შენზედა“.
იხილეთ, საყვარელნო, გონებისა მისისა სიკეთე და სიბრძნე, თუ ვითარ სიმხნით, წინ აღუდგა გულისსიტყვასა თვისსა და სიმშვიდით მოითმინა. ამისათვის წერილ არს, ვითარმედ: „უადვილეს არს ქალაქისა გამოღება, ვიდრე გულისსიტყვათა დამჭირვა მოთმინებით“. არათუ გულისსიტყვა არა ჰქონდა მას ნეტარსა, ანუ არა ელმოდა ნაშრომთა თვისთა შემუსრვაჲ, გარნა სიმხნით მოითმინა ღმრთისა მცნებისა აღსრულებისათვის.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, ჩვენცა შევიმოსოთ ესევითარი სიმხნე და მოთმინება. უკეთუ წმიდათა კაცთა მოქალაქობა და სათნოება გვიამების და სათნო გვიჩნს, ჩვენცა მივემსგავსნეთ მოთმინებასა მათსა, და სათნო ვეყვნეთ მეუფესა ჩვენსა, რამეთუ რაჲცა მათ ნეტართა სასყიდელი მიიღეს ღმრთისაგან, ჩვენთვისცა იგივე გვირგვინი შვენიერი და საყდარი მაღალი განუმზადებიეს ყოვლადსახიერსა და თუალუხუავსა მეუფესა. უკეთუ მათნი სათნოებანი გამოვისახნეთ გულთა შინა ჩვენთა და მათებრ მოვითმინოთ, მათთანავე მივიღოთ გვირგვინი მოთმინებისა ბრწყინვალე და განათლებულნი ავმაღლდეთ ხარისხთა ზედა დიდებულთა და შვენიერთა.
ჰე, გევედრები, პატიოსანნო ძმანო, წმიდათა და პატიოსანთა მამათა მსგავსად მოვითმინოთ ყოველივე და მათი სანატრელი მოქალაქობა მოვიგოთ, რათა მათთანაცა ვიდიდნეთ ღმრთივშვენიერად გვირგვინოსანსა მწყობრსა მათსა თანა შეერთებულნი, და ანგელოსებრივისა გალობითა უგალობდეთ სათნოებასა და მოთმინებისა წინამძღვარსა უფალსა ჩვენსა იესო ქრისტესა, რომელი გვექმნა ჭეშმარიტებისა გზა, მოთმინებისა სახე და სათნოებათა სარკე, რათა მისა მიმართ ხედვითა წარვმართოთ ყოველივე კეთილი, რომელსა უგალობენ ყოველნი ზეცისა ძალნი, რამეთუ მისი არს დიდება და დიდად შვენიერი ბრწყინვალება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ლვ [36]
მოთმინებისათვის პატიოსნისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „რომელთა გულითა კეთილითა და სახიერითა ისმინიან სიტყვა და შეიწყნარიან და ნაყოფი გამოიღიან მოთმინებითა“(ლკ. 8,15).
საყვარელნო, მოთმინება მრავალსა ნაყოფსა სულისა სარგებელსა გამოიღებს. ვითარცა სამღთო მოციქული იტყვის: „ნაყოფი სულისა არს: სიყვარული, სიხარული, მშვიდობა, სულგრძელება, სიტკბოება, სახიერება, სარწმუნოება, მყუდროება, მარხვა და მოთმინება“[გალ. 5,22]. ესევითარი ღმრთივშვენიერი არს მოთმინებისა მადლი.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა და ღმერთშემოსილი: მმარხველი, მლოცველი, მოღვაწე, მოწყალე და მომთმინე ფრიად, სახელით ზენონ.რომელიცა დღესა ერთსა წარვიდოდა პალესტინედ, რათა განჰყიდოს ჴელთსაქმარი თვისი და შესწიროს უფალსა ნაღვაწი თვისი გლახაკთა მიმართ მოწყალებითა.
და ვითარცა დაჰშვრა გზისა სლვისაგან, დასჯდა ქვეშე ლეღოვანსა ჭამად პურისა. მერმე ჰრქუა მას გულისსიტყვამან მისმან: „აღიღე აქაჲთ ერთი ლეღვი და შესჭამე, რამეთუ არარაჲ არს საურავი“. მიუგო კეთილგონიერმან ბერმან გულისსიტყვასა თვისსა: „არა ­უწყი­აა, რამეთუ ადამ ერთისა ხისა ნაყოფისა ჭამისათვის ექსორია იქმნა სამოთხისა მისგან საშველებისა და აწ მე რაჲ ვჰყო, რომელი არა არს ჩემი, ვითარ აღვიღო?! რამეთუ მპარავნი სატანჯველად მივლენ. გამოვსცადო უკუჱ თავი ჩემი, უკეთუ ძალმიძს დათმენად აქავე სატანჯველთა“. მეყსეულად დასჯდა სიცხესა ქვეშე მზისასა მრავალჟამ და შესწვა თავი თვისი ერთისა ხილისა გულისთქმისათვის. მერმე ჰრქუა თავსა თვისსა: „გლახაკო და უთმინო კაცო, ვინათგან ვერ ძალგიძს დათმენად აქა სიცხისა, ვითარ დაუთმო ცეცხლსა გეენიისასა? მაშა ნუცაღა იპარავ და სჭამ, რათა არა მიეცე მუნ სატანჯველთა მოუთმენელთა“.
ესრეთ სიბრძნისა ჴელოვნებით განიოტა ეშმაკისა მიერ მოვლინებული გულისსიტყვა და დასთრგუნა გულისთქმა ჭამადისა. ამისათვისცა მოთმინებისა მიერ პატიოსნისა გვირგვინი შვენიერი მიიღო და ადიდებდა ღმერთსა.
იხილეთ და გულისჴმა ჰყავთ პატიოსანნო მსმენელნო, თუ ვითარ უმცირესადმდე იღვწიან მოთმინებასა ღმრთისა სათნომყოფელნი კაცნი წმიდანი, რამეთუ მცირედისა ნაბერწყლისა მიერ აღეგზნების დიდი სახმილიცა, ვითარცა მცირისა გულისთქმისა მიყოლითა ჯოჯოხეთისა ცეცხლი უშრეტი. ამისთვისცა ეკრძალებიან ვნებათა და მოითმენენ ყოველსავე, ვინათგან: „მცირესა ზედა ურწმუნო, მრავალსა ზედაცა ურწმუნო არს“[ლკ. 16,10] სიტყვისაებრ მაცხოვრისა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო ძმანო, მოვიგოთ ჩვენცა მოთმინება კეთილი და პატიოსანი ყოველსა შინა, რამეთუ მოთმინება შემკრებელი არს ყოველთა სათნოებათა, ნაყოფიერმყოფელი სულისა და მაცხოვარი, ვითარმედ: „რომელმან დაითმინოს სრულიად, იგი სცხონდეს“(მთ. 10,22).
თუალნი ჩვენნი შევიკრძალოთ უჯეროსა ხედვისაგან, ენასა ჩვენსა აღვირ ვასხათ უქმის მეტყველებისაგან, საყნოსელნი ჩვენნი დავიცვათ უშვერისა ყნოსისაგან, სასმენელნი ჩვენნი დავკრძალოთ ამაოსა სმენისაგან და ჴელნი ჩვენნი დავაყენნეთ ვნებულად შეხებისაგან. და ესრეთ იქმნების, ყოველთავე საგრძნობელთა ჩვენთა მოთმინება, სათნო ღმრთისა. და უფროსად წარმოვაჩინოთ ნაყოფი სულისა საცნობელთა მიერ ჩვენთა: თუალნი აღვიხილნეთ ღმრთისა ხედვად, ენა ჩვენი ფსალმუნებად, საყნოსელი სულისა მადლთა ყნოსად, სასმენელნი სამღთოთა სიტყვათა სმენად და ჴელნი ჩვენნი კეთილმოქმედებად და მოწყალებისა მიცემისათვის განმარტებად.
და მათ მიერ იქმნების კეთილი მოთმინება და ესე ყოველნი გონებისაგან სამღთოჲსა, ნაყოფიერება სულისა, ვითარცა ყვავილთა მიერ შემკობილისა სამოთხისა, რომელი განშვენდების მზისა მისგან სიმართლისა.
ჰე, გევედრები, საყვარელნო ძმანო, ესევითარი სიბრძნით მოთმინება შევიმოსოთ, სათნოებით აღყვავებულნი, სულით ნაყოფიერნი განვნათლდეთ სამღთოსა ელვარებითა და სასუფეველსა, ვითარცა მზე გამოვბრწყინდეთ, მადლისა და შარავანდედისა მოფენითა მზისა მის სიმართლისა, უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომლისა არს დიდება და თუალთშეუდგამი ბრწყინვალება თანა მამით და სულით წმიდითურთ, დაუსრულებელად უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ლზ [37]
მოთმინებისათვის კეთილისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „რომელმან დაითმინოს სრულიად, იგი ცხონდეს“(მთ. 10,22).
საყვარელნო, მოთმინება მრავალსა საქმესა ზედა გამოისახვის, ვითარცა იტყვის სამღთო მოციქული: „მოთმინებითა მრავლითა ჭირთა შინა და ურვათა“(2 კორ. 6,4).
მოთმინება წმიდათა კაცთა საქმე არს, ანგელოსთაგან საქებელ და ღმრთისა მიერ გვირგვინოსან. ხოლო უთმინოება მრავალთა არს სავნებელ, ვითარცა ადამს თუმცა მოეთმინა ხისა მის გემოს ხილვაჲ, არამცა ექსორია ქმნილ იყო სამოთხით. და აწ ჩვენ, საყვარელნო, მოთმინება შეგვიყვანს სამოთხედვე. ხოლო მოთმინება ყოველსავე საქმესა ზედა გამოისახვის.
რამეთუ იყო მონასტერი შვენიერი და მას შინა ღმრთის სიყვარულით შეკრებულნი ძმანი და ჰყვათ წინამძღვარი კაცი ღმერთშემოსილი, რომელსაცა მიართო ვინმე ყურძენი. ხოლო მას ენება ჭამა მისი, გარნა მოითმინა და არა შეეხო, რამეთუ შეიტკბო მარხვისა პატიოსნება და წარგზავნა სხვისა ძმისა უძლურისა სიყვარულად. და ვითარცა იხილა უძლურმან, გულმან უთქუა, გარნა მოითმინა. და მანცა წარგზავნა სხვისა სნეულისა, რომელსა ვერცაღა ძალედვა პურისა ჭამაჲ. ხოლო მანცა სთქუა: „ვინათგან ფრიად უძლურ ვარ, ნუუკუჱ ამას ღამესა მივიცვალო“ და მოითმინა და წარუგზავნა სხუასა ვისმე. ესრეთ მოვლო ყურძენმან ყოველი ძმათ სავსება, და უკანასკნელ მივიდა კვალად წინამძღვრისადა. და ვითარცა გულისჴმა ჰყო წინამძღვარმან მოთმინება მათ ყოველთა, რამეთუ ყოველთავე სუროდა ჭამაჲ, გარნა მოთმინება აჩვენეს, ჰმადლობდა ღმერთსა და მიიღო ეკკლესიად, აკურთხა და ყოველთავე განუყო, ვითარცა ევლოგია. მაშინღა მიიღეს ყოველთა სადიდებელად ღმრთისა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, მოვიგოთ ჩვენცა მოთმინება სიბრძნით და კეთილგონიერებით, რომლისაგან არს ცხოვნება სულისა. და ნუ ვიქმნებით უთმინო უგუნურებითა, ვითარცა მდიდარი იგი უგუნური, რომელი განიზრახვიდა მრავალთა წელთა განსვენებასა მცონარებითა ჭამასა ნაყროვანებითა და სუმასა მთვრალობითა და სიხარულსა სიბილწითა და მას ღამესა მიეღო სული მისი [ლკ. 12,17-20].
ხოლო ჩვენ, საყვარელნო, ნუ ვიქმნებით მისებრ უგუნურ, არამედ სიბრძნით მოვითმინოთ ყოველივე მადლობითა ღმრთისათა და სათნოებით მზა ვიყვნეთ ყოველსა ჟამსა აღსასრულისათვის, ვითარცა იტყვის მგალობელი: „განვემზადე და არა შევძრწუნდი“(ფს. 118,60). და ნუ ვიქმნებით უთმინო, ვითარცა უგუნური, არამედ ვიყვნეთ მომთმინე, ვითარცა ბრძენი და კეთილად გულისჴმა ვჰყოთ ნება ღმრთისა. და ნუ დავითვრებით ღვინითა, რათა არა დამძიმდენ გულნი ჩვენნი შვებითა და მთვრალობითა, არამედ აღვივსნეთ სულითა, უგალობდეთ და ვაქებდეთ გალობითა და შესხმითა სულიერითა უფალსა.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, შევიტკბოთ მოთმინება და ამითცა სათნოებითა მივემსგავსნეთ ქრისტესა, მეუფესა ჩვენსა, რომელმან ჩვენისა ცხოვნებისათვის მრავალი დაითმინა. და სახე გვექმნა მოთმინებისა მეტყველი: „ვითარცა მე გიყავ თქვენ, ეგრეთვე თქვენ ჰყოფდეთ… და სადაცა მე ვიყო, მუნცა თქვენ იყვნეთ და ხედვიდეთ დიდებასა ჩემსა“[იო. 13,15; 17,24].
გევედრები, ჵ, ძმანო ჩემნო, საყვარელნო, ვიღვაწოთ მცირედ ჟამ. ვიღვაწოთ, რათა გვირგვინი მოთმინებისა მრავალყვავილოვანი დავიდგათ საუკუნოდ. აქა მცირედ მოვითმინოთ და მუნ ღმრთისა მიერ განვმდიდრდეთ და საუნჯეთა ჩვენთა ზედა ვსუფევდეთ ყოველთა წმიდათა თანა ვიხარებდეთ დაუსრულებელად, მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ლჱ [38]
სულგრძელებით მოთმინებისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალმან ჩვენმან, იესო ქრისტემან, მოითმინა ჯვარი და სიკუდილი და ჩვენ სახე გვექმნა მოთმინებისა, ვითარცა იტყვის წმიდა მოციქული პეტრე: „ქრისტემანცა ივნო ჩვენთვის და თქვენ დაგიტევა ჴელით წერილი, რათა შეუდგეთ კუალსა მისსა“[1 პეტ. 2,21].
ამისთვის, საყვარელნო, მოთმინება ჩვენდა სულგრძელებით სათანადო არს და სანატრელცა, რათა მივემსგავსნეთ მაცხოვარსა ჩვენსა, იესო ქრისტესა. გინათუ უძლურებასა შინა ვიყვნეთ ვიდრე სიკუდილადმდეცა, მოთმინებით ვმადლობდეთ ღმერთსა, რათა საუკუნო დიდება და უკუდავება მოვიგოთ.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა და ჯვარშემოსილი, მრავლისა მოღვაწებისა მომთმინე და სათნოებით შემკობილი; ტკბილი, მოწყალე, გულისჴმისმყოფელი და დუმილის შემტკბობელი, რომელიცა მრავლისა მისგან მოღვაწებისა დასნეულდა და ვერ ეძლო საზრდელისა მიღება მრავალთა დღეთა. გარნა იგი ყოველსავე უძლურებასა თვისსა ღმრთის მადლობით ითმენდა და იხსენებდა ნეტარისა იობის მოთმინებასა, რაჟამს იყო იგი წყლულებათა შინა დიდთა.
დღესა ერთსა ჰრქუა მოწაფემან მის წმიდისა ბერისამან: „მამაო პატიოსანო, უკეთუ გნებავს მცირედ გბოლვილსა შევიქმ თაფლითა ზავებულსა, ნუუკუჱ მოგაშვნდეს უძლურებასა შინა შენსა“. მიუგო ბერმან: „ეგრეთ ჰყავ შვილო, საყვარელო, რამეთუ მშიის ფრიად“.
ხოლო წარვიდა და შექმნა მოწაფემ გბოლვილი და ორი ჭურჭელი აქუნდა ბერსა: ერთი თაფლისა და მეორე ზეთისა, რომელი სახმარ იყო მათდა საგზნელად ბაზმაკისა. შესცთა უკუჱ მოწაფესა და თაფლისა წილ ურთო გბოლვილსა მას მწარე იგი ზეთი და თვით არა იხილა გემოჲ მარხულობისა მიზეზითა. და ოდეს მიართუა მამასა მას სულიერსა და მან გემო რა იხილა, გულისჴმა ჰყო და ვერ შეუძლო ჭამად სიმწარისაგან. გარნა ესეცა მოითმინა დუმილით და არა ამხილა ძმასა მას, რამეთუ უწყოდა უნებლიეთი საქმე იგი. ხოლო მოწაფე ევედრებოდა მეტყველი: „სჭამე, მამაო წმიდაო, რამეთუ კეთილ არს და თაფლითა ზავებულ“. მიუგო ტკბილმან მან ბერმან: „კმა არს ჩემდა, შვილო საყვარელო“. და ენება მოწაფესა, რათა გულსმოდგინე ჰყოს იგიცა ჭამად და ჰრქუა: „აჰა, ესერა მეცა ვსჭამო შენთანა, მამაო წმიდაო, რამეთუ კეთილ არს“. და ვითარცა იხილა გემოჲ, მოწაფემანცა სცნა, თუ რაჲ იგი იყო. დავარდა პირსა ზედა თვისსა და იწყო ტირილად მეტყველმან: „ვაჲმე, მამაო პატიოსანო, რამეთუ მოგაკუდინე და შენ ბრალი ცოდვისა დაჰკრიბე ჩემ ზედა, რომელ არა მამხილე“. მიუგო სიტკბოებით ბერმან: „ნუ გულს გაკლს, შვილო ჩემო, საყვარელო, უკეთუმცა ყოფილ იყო ნება ღმრთისა, თაფლითამცა გექმნა ჭამადი, გარნა ყოველსავე ზედა მოთმინებით ვმადლობდეთ სახიერებასა მისსა“.
იხილეთ საყვარელნო, თუ ვითარ ვიდრე სიკუდილადმდეცა იღვწიან წმიდანი კაცნი მოთმინებითა, და არავის შეაწუხებენ და ამხილებენ უვნებელნი იგი და სათნონი ღმრთისანი.
აწ უკუჱ გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, უკეთუ ჩვენზედაცა მოიწიოს სნეულება რაჲმე, ღმრთის მადლობით მოვითმინოთ. და უკეთუ სადამე ჩვენი უნებური ჭამადი მოგვივიდეს, არა ვიდრტვინოთ და არცა რასმე ზედა საქმესა შევაწუხოთ და დავაბრკოლოთ ხატად ღმრთისა დაბადებული სული კაცისა, რომლისათვის ქრისტე მოკუდა, რათა არა შევაწუხოთ სული წმიდა, რომლითა აღვიბეჭდენით. არამედ მოვიგოთ ყოველსა შინა მოთმინება სულგრძელებით და კრძალულება სიფრთხილით, რათა მოვიგოთ ქრისტე ჩვენ შორის დამკვიდრებულად და ვიქმნეთ ქრისტეშემოსილ სათნოებითა.
ჰე, გევედრები, საყვარელნო ძმანო, მოთმინებისა სათნოებითა მივემსგავსნეთ ქრისტესა მეუფესა ჩვენსა და ყოველნივე მოთმინებისა მისისა ვნებანი: ჯვარი, სამსჭვალნი და ლახვარი გულსა შინა ჩვენსა გამოვისახოთ, და სიყვარულითა მისითა ჩვენცა ყოველივე მოვითმინოთ კეთილითა გონებითა. მისთანა ვივნოთ და მისთანაცა ვიდიდნეთ ღმრთივბრწყინვალესა და სამგზის სანატრელსა დიდებასა მისსა, მადლითა და წყალობითა მისითა, რომელი კურთხეულ არს და დიდებულ თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ლთ [39]
მარხვით და ლოცვით მოთმინებისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „განვალს კაცთაგან ეშმაკი ლოცვითა და მარხვითა“[მთ. 17,21].
საყვარელნო, ვინათგან ლოცვა და მარხვა განმდევნელი არს ეშმაკთა, ამისთვისცა უფროსად ისწრაფიან ეშმაკნი დახსნად ლოცვისა და მარხვისა ჩვენისა. გარნა მოთმინებით მარხვა და ლოცვა განაქარვებს უძლურსა ძალსა მათსა შეწევნითა ქრისტესითა, ხოლო მომთმინესა გვირგვინი დიდებისა მოენიჭების ძლევისა მათისათვის.
რამეთუ იყო ვინმე ძმა კეთილმოღვაწე და ფრიად მლოცველი მარხვითურთ და ჴელთსაქმართა მოქმედი და მით გლახაკთა მიმართ მოწყალე. და განწესებულად აქუნდა ღამე ლოცვაჲ და დღისი ჴელთსაქმარი და მეცხრესა ჟამსა პურის ჭამაჲ, სადიდებელად ღმრთისა, ვითარცა იტყვის მოციქული: „გინათუ სჭამდეთ, გინათუ სმიდეთ… ყოველსავე სადიდებელად ღმრთისა იქმოდეთ“(1 კორ. 10,31).
დღესა ერთსა განთიად შეემშია ძმასა მას მანქანებითა ეშმაკისათა და სულმოკლე იქმნა, გარნა ახოვნებით მოითმინა ვიდრე მესამე ჟამადმდე. და ვითარცა მოიწია მესამე ჟამი, კვალადცა აიძულა თავსა თვისსა და მოითმინა მეექვსე ჟამადმდე, და მეექვსესა ჟამსა დაალბო პაქსიმადი და ენება ჭამაჲ. გარნა ბრძოლა გულისსიტყვასა თვისასა და მოითმინა სიმხნით, ვიდრე მეცხრე ჟამადმდე. და მეცხრესა ჟამსა დასდგა ლოცვად ჩვეულებისაებრ და გულსმოდგინედ ილოცა და მეყსეულად იხილა ძალი რაჲმე საეშმაკო, ვითარცა კუამლი განმავალი სენაკისაგან მისისა.
და ესრეთ დასცხრა უწესო იგი სიმშილი მისი მოთმინებითა და კეთილად წარემატა მარხვითა და ლოცვითა, ანგელოსებრივ მოქალაქობად და ადიდებდა ძლიერებასა ღმრთისასა.
გულისჴმა ვჰყოთ, საყვარელნო, თუ ვითარ კეთილისა სათნოებისა დამახრწეველ ექმნებიან სულთა ღმრთისმოყვარეთა ბოროტნი ეშმაკნი მანქანებითა თვისითა, გარნა ვერარას ავნებენ მოთმინებით მმარხველთა და სიწმიდით მლოცველთა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, შევიჭურვოთ მოთმინებითა და ჴელად ვიპყრათ მარხვა უვნებელი და პირთა ჩვენთა ლოცვა წმიდა. და ესრეთ რა ვჰბრძოდეთ მბრძოლთა მათ სულისა ჩვენისა ეშმაკთა, ადვილად ვსძლოთ ძალითა ქრისტესითა. და ძლევაშემოსილთა ძლევისა გვირგვინი მოვიღოთ, და ძლევისა გალობასა უგალობდეთ უფალსა მეტყველნი: „წმიდაო წმიდათაო, მეუფეო ძალთაო, შეგვმოსე ძალი და სიმხნე, რათა მოთმინებითა, მარხვითა და ლოცვითა ვსძლოთ მანქანებათა ეშმაკისათა, რამეთუ „შენ მოგიცემიეს სათნომყოფელთა შენთათვის ძალი და ჴელმწიფება დათრგუნვად გველთა და ღრიანკალთა“[ლკ. 10,19].
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, შევიმოსოთ გულსმოდგინება და მოვითმინოთ რაჲცაგვარი ბრძოლა ეშმაკისა მოიწიოს ჩვენ ზედა. გინათუ ცოდვისა მრავალფერი გულისთქმა, ანუ მავნებელი გულისსიტყვა ბოროტი, გინა გულისწყრომა, ანუ მრისხანება და შური. და რომლისაცა ვნებისა სახითა, გვებრძოლოს ეშმაკი, ჩვენ სიმხნით მოვითმინოთ და წინა აღუდგინოთ საუკუნეთა კეთილთა სურვილი; ანუ მოვიხსენოთ საუკუნო სატანჯველი და მისთვის მოვითმინოთ და ნუ ვიძლევით ეშმაკთა მიერ კაცთ­მოძულისა. არამედ სათნოებით ვმონებდეთ ქრისტესა, მეუფესა ჩვენსა კაცთმოყვარესა და მოთმინებით ვბრძოდეთ წინამდებარესა ღვაწლსა, და ვსთქუათ ჩვენცა დავითის თანა: „თმენით დაუთმე უფალსა და მომხედნა მე“(ფს. 39,2). რათა აღწერონ ღვაწლი ჩვენი წმიდათა ანგელოსთა და წარმოადგინონ დღესა განკითხვისასა. და ჩვენ განმართლებულნი გვირგვინითა ბრწყინვალითა, ღმრთივშვენიერად შემკობილნი ვიდიდებოდეთ საუკუნეთა მათ საშვებელთა შინა ანგელოსთა და ყოველთა წმიდათა თანა. მადლობისა გალობასა უგალობდეთ ყოველთა კეთილთა მიზეზსა და წარმ­მართებელსა ღმერთსა, რომელსა ღირსმცა ვართ, მადლითა და კაცთ­მოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ საუკუნითგან, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი მ [40]
კრძალულებისათვის შვენიერისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „ეკრძალენით ნუუკუჱ ვინმე შეურაცხ ჰყვნეთ ერთი მცირეთა ამათგანი, რამეთუ ანგელოსნი მათნი მარადის ჰხედვენ პირსა მამისა ჩემისასა, რომელ არს ცათა შინა“[მთ. 18,10].
საყვარელნო, კრძალულება უფლისა სათნო არს და სულთა ჩვენთა დიდად სარგებელ, რათა არავინ დავაბრკოლოთ, ანუ შევაწუხოთ, გინა განვიკითხოთ, არამედ ყოველთავე „სათნო ვეყოფოდეთ კეთილისა აღსაშენებლად“[რომ. 15,2]. კრძალულება ყოველსავე შინა კეთილ არს და უმეტესად მარხვასა და ლოცვასა, ვითარცა იტყვის სამღთო მოციქული: „ლოცვასა განკრძალულ იყვენით“(რომ. 12,12). ხოლო მარხვასა რა მოვითმენდეთ, არა მმარხველთა ნუ დავაბრკოლებთ. ვითარცა წერილ არს: „მჭამელი მმარხველსა ნუ შეურაცხ ჰყოფ და მმარხველი მჭამელსა ნუ განიკითხავნ“[რომ. 14,3].
რამეთუ იყო ვინმე ბერი მმარხველი, მლოცველი, მომთმინე, ღმრთისა მადლითა სათნოებათა წარმმართებელი და ზეგარდამო გამოცხადებისა მხილველი, რომელსა განწესება ესევითარი აქუნდა, რომელ მრავლითა მოთმინებითა იმარხვიდა და ილოცვიდა ღმთისა მიმართ და მეცხრესა ოდენ ჟამსა სჭამდა სამსა პაქსიმადსა და სმიდა ლიტონსა წყალსა სადიდებელად ღმრთისა.
დღესა ერთსა მივიდა ვინმე ძმაჲ და მან სიყვარულით შეიწყნარა და ლოცვა წართქვეს, ვითარცა ჩვეულება არს ღმრთისმსახურთა. და უბნობდენ თაფლისა უტკბილესითა სიტყვითა, მადლით შეზავებულითა, სარგებელად სულისა. და მოიწია რა მეცხრე ჟამი, დააგო ბერმან ტაბლა სიყვარულისა და ძმასა მასცა მიართვა სამი პაქსიმადი, ვითარცა შესჭამნა იგინი ძმამან, სცნა ბერმან, ვითარმედ კვალადცა ჰნებავს ჭამად და მოართუა სხუაცა სამი პაქსიმადი. და ვითარცა სრულ ჰყვეს ჭამაჲ, მადლობა შესწირეს ღმერთსა.
მერმე გულსა შინა თვისსა განიკითხა ძმა იგი მოსრული ბერმან და ჰრქუა მას: „არა ხამს, ძმაო, ესრეთ შედგომა ჴორცთა განსვენებისა“. ხოლო ძმამან მან მიითვალა მხილება იგი მადლობით და შენდობა ითხოვა და წარვიდა.
ხოლო ხვალისა დღე მოიწია რა მეცხრე ჟამი, ილოცა ბერმან და შესჭამნა სამნი პაქსიმადნი, და კვალადცა ჰშიოდა ძლიერად, გარნა მოითმინა იძულებით. ესრეთვე უკუჱ სხუასაცა დღესა შეემთხვია უმეტესი შიმშილი და კვალადცა მოითმინა მრავლითა სულმოკლებითა.
მაშინ სცნა, ვითარმედ დატევებულ იქმნა ღმრთისა შეწევნისაგან და დააგდო თავი თვისი წინაშე ღმრთისა და ცრემლით ევედრა, რათა გამოუცხადოს მიზეზი დატევებისა მისისა. და აჰა, ესერა წარმოუდგა მას ანგელოსი უფლისა და ჰრქუა: „ამისთვის შეგემთხვია შენ ეგე, რომელ განიკითხე ძმა იგი და დააბრკოლე. უწყოდე, ვითარმედ ვისცა რაჲ ძალუძს მარხვა, ანუ მოთმინება, გინა რაჲცა კეთილი საქმე, არა თვისითა ძალითა შემძლებელ არს, არამედ სახიერისა ღმრთისა მადლითა, რამეთუ იგი განაძლიერებს კაცსა მოთმინებად, რომელი არს კურთხეულ უკუნისამდე“.
ხოლო ღირსი იგი ბერი განისწავლა ანგელოსისა მიერ და შეინანა ცთომა თვისი და კვალად მოეგო წესსავე ზედა თვისსა და ადიდებდა ღმერთსა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, მოვიღოთ სამღთო გულისჴმისყოფა წმიდათა წერილთაგან და კრძალულება ყოველსა შინა, რათა არა თავთა ჩვენთა მივენდვნეთ და უთმინოებითა ჩვენითა წარვსწყმიდოთ სასყიდელი ჩვენი. არამედ ჩვენ გულსმოდგინე ვიქმნეთ და ზეგარდამო ვითხოოთ მოთმინებისა და ყოვლისა სათნოებისა მადლი, რამეთუ მის მიერ არს ყოველი ნიჭი სრული მოცემად მამისაგან ნათლისა და საყვარელისა ძისა მისისა, რომელი არს ხატი და ბრწყინვალება, მზე სიმართლისა, და ყოვლადწმიდისა და ცხოველსმყოფელისა სულისა. და ესრეთ მის მიერ მონიჭებულითა სათნოებათა მადლითა მისსავე მეუფებასა ვჰმსახურებდეთ, რამეთუ „თვინიერ მისსა არარაჲ ძალ­გვიძს ყოფად, არცაღათუ თქმად – უფალი იესო, გარნა სულითა წმიდითა“[1 კორ. 12,3].
ჰე, გევედრები, საყვარელნო ძმანო, გულსმოდგინედ შევიკრძალოთ სათნოება და მოვიგოთ სათნოებათა შემკრებელი მოთმინება. და აღმოვაცენოთ მოთმინებისა ყუავილი – მარხვა უვნებელი და წარმოვაჩინოთ მარხვისა ნაყოფი – ლოცვა წმიდა. და ესრეთ სათნო ვეყვნეთ ამათ ყოველთა კეთილთა მიზეზსა და მომნიჭებელსა ღმერთსა და ღირს ვიქმნეთ ზეცისა სასუფეველისა დიდებასა და დიდად შვენიერსა ბრწყინვალებასა. და დაუსრულებელად ვადიდებდეთ ყოვლადწმიდასა სამებასა, რომელი კურთხეულ არს და დიდებულ საუკუნითგან, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

დასასრuლი მეოთხისა თავისა

თავი 5

მარხვისათვის და ლოცვისა ღმრთისა თანა მზრახველისა

თხრობა სულიერი მა [41]
მარხვისათვის კეთილისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „შევედით იწროსაგან ბჭისა, რამეთუ იწრო არს ბჭე და საჭირველ გზა, რომელი მიიყვანებს ცხოვრებასა“[მთ. 7,13-14].
საყვარელნო, ესე არს ესე მარხვისა მოღვაწებისათვის მცნება, დაღაცათუ საჭირველად ჴორცთა სჩანს მარხვაჲ, გარნა ფრიადი განსვენება არს სულისა და სასოებითა კეთილითა სახარულევან გულისა და სიმრთელე ჴორცთა. მარხვა დედა არს სიწმიდისა, ყუავილი სათნოებისა, ნაყოფი ლოცვისა, საუნჯე სასუფეველისა, სათნო უფლისა, მსგავსება ანგელოსთა, საქმე წმიდათა და ძღვენი არს პატიოსანი შეწირულ წინაშე ღმრთისა.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა და ღმერთშემოსილი, განათლებული გულითა, ბრძენი გონებითა, მოღვაწე ჴორცითა, განშვენებული მოწყალებითა და განბრწყინვებული სულითა, სახელით მარკოზ. რომელსა ესევითარი კანონი და განწესება ეპყრა, რომელ სამეოცსა წელიწადსა, ყოველსა შვიდეულსა იმარხვიდა უვნებელად, თვინიერ წმიდისა კვირიაკისა. ვიდრეღა საგონებელ იყო თუ უჴორცო არს და საკვირველ ყოველთა შორის ანგელოსებრივი მოქალაქობა მისი. და ილოცვიდა ყოვლადგანათლებულისა გულითა და ლოცვა მისი წმიდა აღვიდოდა, ვითარცა საკმეველი წინაშე ღმრთისა.
ხოლო დღისით და ღამით იქმოდა ჴელთსაქმარსა ლოცვითურთ და განუყოფდა მას გლახაკთა მოწყალებად და არაოდეს რაჲ მიიღის ვისგანმე, რამეთუ იხსენებდა სიტყვასა მას მოციქულისასა, ვითარმედ: „უმჯობეს არს მიცემა, ვიდრე მოღებისა“[საქ. 20,35].
ამის ნეტარისა სათნოება ესმა ვისმე ქრისტეს მოყვარესა ერისკაცსა. და მოართუა მას მცირეოდენ ვეცხლი და ჰრქუა: „მიიღე ესე, მამაო პატიოსანო, სახმრად სიწმიდისა შენისა“. ხოლო მან არა მიიღო, არამედ ჰრქუა: „გაკურთხენ შენ უფალმან, შვილო საყვარელო, ეგე წარიღე და მიეც გლახაკთა სიყვარულად, რამეთუ ჴელთსაქმარი ჩემი კმა არს ჩემდა გამოსაზარდელად და მათდაცა, რომელნი მოვიდოდიან ჩემდა ღმრთისათვის“. და ესრეთ უვნებელობით ადიდებდა ღმერთსა.
იხილეთ, საყვარელნო, წმიდისა ამის მამისა სათნოებათა სიმაღლე, და ჩვენ რაჲმე ვჰყოთ უძლურთა და გლახაკთა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, ჩვენცა ძალისაებრ ჩვენისა ვიმარხოთ მარხვა – პატიოსანი ძღვენი და უვნებლი სათნოება. და ჴელითა ჩვენითა ვმუშაკობდეთ და ნაშრომთაგან სიმართლისა ჩვენისათა გლახაკთა შევიწყნარებდეთ, მშიართა გამოვზრდიდეთ, შიშველთა შევმოსდეთ, უძლურთა შევეწეოდეთ, ქვრივსა და ობოლსა ჴელსა აღუპყრობდეთ, მკუდართა დაფლვასა ზედა შეწევნასა ნუ უღირს ვიჩენთ, სიმართლით და სიწმიდით ვიქცეოდეთ, ეკკლესიასა ნუ დავაკლდებით, მღუდელთა პატივ ვსცემდეთ.
ხოლო ამათ სათნოებათა რა ვიქმოდეთ კეთილითა გონებითა, არა შორს ვიყვნეთ ჩვენცა სასუფეველისაგან ღმრთისა და წმიდათა მამათა თანა სავანეობისა.
რამეთუ მარხვა ჯერ არს ჩვენდა, საყვარელნო, ყოველთაგან ვნებათა განშორება სულისა წარმწყმედელთა და შეკრძალვა საცნობელთა ჩვენთა და კეთილად წარმართება ცხოვრებისა ჩვენისა და სხუათაცა სულთა სარგებელ ყოფა. და ესე არს ჭეშმარიტი ქრისტეანებრივი მარხვა, სათნო უფლისა და მომატყვებელი ჩვენდა უოხჭნოსა გვირგვინისა.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, ქრისტესა მეუფესა ჩვენსა მივემსგავსნეთ მარხვისა სათნოებითაცა, ვითარცა მან თავადმან იმარხა ორმოცი დღე და ჩვენ სახედ მოგვცა საქმითი მცნება მარხვისა, რათა ვჰბაძვიდეთ სათნოებასა მისსა კეთილსა. ამისთვის სიხარულით შევიტკბოთ, ჵ, ძმანო, მარხვა უვნებელი, საუნჯეთა ჩვენთა განმამრავლებელი, გლახაკთა ჴელთა განმაშვენებელი, ლოცვისა წმიდისა შემწირველი, სასუფეველსა შინა გვირგვინისა განმზადებელი, ანგელოსთაებრ ცხოვრებითა განმანათლებელი და უფლისა სიყვარულითა განმაბრწყინვებელი, რათა უფლისა მობაძავნი, უფლისა თანა ვიხარებდეთ დაუსრულებელად, ქრისტე იესოს მიერ მაცხოვრისა ჩვენისა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ, უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი მბ [42]
მარხვისათვის პატიოსნისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „ნეტარ ხართ, რომელთა გშიის აწ, რამეთუ განსძღეთ“[ლკ. 6,21].
საყვარელნო, ესე სამღთო ნეტარება არს პატიოსნება მარხვისა, რამეთუ თვით თავადმან, მაცხოვარმან ჩვენმან, იმარხა ორმეოცი დღე და მერმე შეემშია, რათა ჩვენ გვასწაოს უვნებელობა მარხვისა. რამეთუ მარხვა არს მშობელი სიწმიდისა, მარხვა არს ყუავილი სათნოებისა, მარხვა საუნჯე არს მოწყალებისა და მარხვა ლოცვისა თანა შეერთებული, ძღვენი არს პატიოსანი წინაშე ღმრთისა შეწირული, საყნოსელად სუნად სუნნელად, ვითარცა ჰგალობს მეფსალმუნე: „წარემართე ლოცვა ჩემი მარხვითა, ვითარცა საკმეველი შენ წინაშე, უფალო“[ფს. 140,2].
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა და ღმერთშემოსილი, რომელიცა ხუთ-ხუთით Iიმარხვიდა და IIლოცვასა მხურვალესა აღავლენდა ღმრთისა მიმართ და IIIჴელთსაქმისაგან არაოდეს დასცხრებოდა და სიმართლით მოგებულსა თვისსა IVმოწყალებად მისცემდა გლახაკთა.
ოთხითა ამით სათნოებითა წმიდა იქმნა და საუკუნო ნეტარება მიიღო. და პატიოსნებით ამაღლებული ზეცისა სასუფეველისა დიდებასა განისვენა და უკუდავებითა იხარებს დაუსრულებელსა საშვებელსა შინა ბრწყინვალებითა ღმრთისათა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, შევიტკბოთ ჩვენცა მარხვა უბიწო, სამოთხისა ყვავილთაებრ შვენიერმყოფელი სულისა. დაღაცათუ ხუთ-ხუთით არა ძალგვედვას მარხვაჲ, არამედ გულს­მოდგინება ვაჩვენოთ შეძლებისაებრ ჩვენისა და მოვიგოთ Iმარხვა უვნებელი, IIლოცვა წმიდა, IIIჴელთსაქმარი – სიმართლით და IVმოწყალება – სიყვარულით, რათა ჩვენცა წმიდა ვიქმნეთ სულითა.
და ვითარცა გან­რღვეული ზე კიდებული ოთხთაგან მოიღეს იესოსა, ეგრეთვე ჩვენცა ვნებათა მიერ განრღვეული სული ჩვენი ოთხითა ამით სათნოებითა მივიღოთ და შეუვრდეთ ქრისტესა მეუფესა ჩვენსა. და გვესმას ყოვლადტკბილი და საწადელი ჴმა მისი, ვითარმედ: „შვილო, მიგეტევნენ ცოდვანი შენნი“[მთ. 9,2; მრკ. 2,5], და ოდეს მოგვეტევნენ ცოდვანი ჩვენნი, მაშინ წმიდა ვიქმნეთ და განწმედილთა შორის ღმერთი დაემკვიდრების. ვითარ იგი იტყვის წმიდა მოციქული: „თქვენ ტაძარნი ღმრთისა ცხოველისანი ხართ“[1 კორ. 3,16], ვითარცა სთქუა ღმერთმან: „დავიმკვიდრო და ვიქცეოდე მათ შორის“[2 კორ. 6.16; ლევ. 26.12]. და დავით ჰგალობს: „უფალო, წმიდასა შინა არს გზაჲ შენი“[ფს. 76,14].
საყვარელნო, მარხვა არა ჭამადთა ზედა ოდენ გამოისახვის, არამედ ყოველთა ზედა ვნებათა. რამეთუ რაჲ სარგებელ არს კაცისა, უკეთუ პურსა არა სჭამდეს და ძმისა ჴორცსა სჭამდეს, რომელ არიან: განკითხვა მოყვსისა, ცილისწამება, შური, მტერობა, მიუტევებლობა და ყოველითავე შეწუხება ძმათა, რომელთათვის ქრისტე მოკუდა, ვითარცა ჰურიანი იმარხვიდენ ხენეშად, რომელნი იტყოდეს: „არა ვსჭამოთ პური, ვიდრე არა მოვჰკლათ პავლე“[საქ. 23,14]. ჵ, სიბოროტეღა ესე.
არამედ ჩვენ, საყვარელნო ქრისტეანენო, ვიმარხოთ მარხვა უვნებელი, განშორებელი ყოვლისაგანვე ცოდვისა და შეწუხებისაგან მოყვსისა. და მოვიგოთ ლოცვა უბიწო ბრალისაგან, ესე იგი არს, რომელთა ჩვენდა მომართ აქუნდეს ბრალი რაჲმე, მიუტევოთ სრულის გულითა ცთომანი მათნი, რათა ჩვენცა მოგვიტევნეს ყოვლადსახიერმან ღმერთმან შეცოდებანი ჩვენნი.
და რომელნი გვთხოვდენ მოწყალებასა, ვისმინოთ მათი და მივსცეთ ქველისსაქმე, რათა ლოცვაცა ჩვენი შეისმინოს ყოვლადმოწყალემან ღმერთმან და მოგვცეს თხოვაჲ გულისა ჩვენისა, ერთისა წილ ასი და ცხოვრება საუკუნო. და დაუსრულებელად ვიშვებდეთ ბრწყინვალითა გვირგვინითა სასუფეველსა ცათასა, რომელსა ღირსმცა ვართ ყოველნი მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი მგ [43]
მარხვისათვის და ლოცვისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „არა პურითა ხოლო სცხონდების კაცი, არამედ ყოვლითა სიტყვითა, რომელი გამოვალს პირისაგან ღმრთისა“(2 სჯ. 8,3; მთ. 4,4); [ლკ. 4,4].
საყვარელნო, ვითარცა საზრდელი აცოცხლებს სხეულსა, ეგრეთვე მარხვა ზრდის სულსა და ნაყოფიერ ჰყოფს ლოცვა წმიდა. ამისთვისცა მმარხველისა ლოცვა ფრთოვან არს და ამაღლდების უბიწოჲ და მიიწევის სასმენელთა უფლისა საბაოთისთა და ჰგალობს: „გული წმიდა დაჰბადე ჩემ თანა, ღმერთო“(ფს. 50,12). და განწმედილი გულითა იხილავს პირსა ღმრთისა იაკობისსა და მის მიერ გამობრწყინვებულითა სიტყვითა იშვებს, და განათლდების სულითა და ექმნების საზრდელ სულიერ. ხოლო ესევითარი კაცი ღმრთისა მარადის განიცდის სამსჯავროსა და შემსჭუალულ არს ღმრთისადა გულითა და გონებითა.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი ყოვლადსანატრელი: წმიდა, უმანკო, წრფელი, უვნებელი, მმარხველი, მლოცველი და მოშიში ღმრთისა, რომელსა ესევითარი აქუნდა მოქალაქობა, რომელ ოცსა წელიწადსა არა დასწვა ცხედარსა ზედა, არამედ სკამსა ზედა, სადა იგი ზინ და იქმან ჴელთსაქმარსა, რომლისაგან ჰყოფდა მოწყალებასა. მჯდომარემან მცირედ მიირულის და მეყსეულად აღსდგის დიდებისმეტყველებად ღმრთისა.
და იმარხვიდა იგი ოდესმე ორ-ორით და ოდესმე ოთხ-ოთხით და ოდესმე ხუთ-ხუთით. და ოდესცა მიიღებდა საზრდელსა, ერთი ჴელი აღიპყრის ლოცვად ღმრთისა მიმართ და მეორითა ჴელითა სჭამნ. ჰკითხა მას მოწაფემან მისმან, ვითარმედ: „რაჲსათვის ესრეთ ჰყოფ, ღმერთ­შემოსილო მამაო პატიოსანო?“ ხოლო მან ჰრქუა: „ამისთვის ვჰყოფ, შვილო საყვარელო, რამეთუ სასჯელი ღმრთისა სდგას წინაშე თუალთა ჩემთა და მეშინის“.
იხილა ოდესმე ამან წმიდამან ბერმან მოწაფე თვისი გართხმით მწოლარე და მძინარე. დასდგა და იწყო ტირილად მეტყველმან, ნეტარ სადამე არს გულისსიტყვა ამისი, რომელ ესრეთ უზრუნველად სძინავს.
და იქმნა ოდესმე, ჰყვეს ლოცვა ზოგად და შესცილდა მოწაფესა სიტყვა რაჲმე ფსალმუნისა. და ვითარცა აღასრულეს ლოცვაჲ, მაშინ ჰრქუა წმიდამან ბერმან სიტკბოებით: „ღმრთივსულიერო შვილო ჩემო საყვარელო, მე უღირსი ესე ოდეს ვჰყოფდე ლოცვასა ჩემსა, ესრეთ ვჰგონებ თუ ცეცხლსა შინა ვსდგავარ და ვიწვები და ამის მიზეზით ვერ ძალუძს გონებასა ჩემსა მიდრეკად მარჯულ, გინა მარცხულ. და სადა უკუჱ იყო, საყვარელო, გონება შენი, ვჰყოფდით რა ლოცვასა ჩვენსა, რამეთუ შეგცილდა სიტყვა ფსალმუნისა?! ანუ არა უწყიაა, შვილო, რომელ წინაშე ღმრთისა წარვსდგებით და თავადსა ღმერთსა ვზრახავთ პირისპირ, რომლისა შიშით და ზარით სძრწიან ხერუვიმ-სერაჶიმნი, რომელი არს კურთხეულ უკუნისამდე.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, გულისჴმა ვჰყოთ მარხვისა და ლოცვისა ძალი და სიმაღლე საზომისა მისისა პატიოსნებისა. და შევიტკბოთ ჩვენცა, ძმანო, მარხვა უვნებელი და ლოცვა წმიდა, რომელ ორნი ესე კეთილნი სათნოებანი, ფრთე ექმნებიან სულსა ჩვენსა, რომლითა ავმაღლდებით ზეცისა სიმაღლესა. და უკეთუ მუნ გვეპოვოს ჩვენ მიერ ქმნილი მოწყალება დაუნჯებული და იგი გან­გვაბრწყინვებს უფროს ოქროჲსა და ვეცხლისა ათასეულისა და ღმრთივშვენიერითა გვირგვინითა განგვანათლებს უფროს მზისა შარავანდედისა, რამეთუ თვით თავადი მზე იგი სიმართლისა, ბრწყინვალება დიდებისა, ხატი არსებისა, ბეჭედი უცვალებელი, ძე საყვარელი მამისა, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე, ტკბილი მაცხოვარი, იქმნების თანამეინახედ ჩვენდა, ვითარ იგი თვით ჭეშმარიტი სახიერი და კაცთმოყვარე ტკბილი უფალი ბრძანებს: „სადაცა მე ვიყო, მუნცა მსახური ჩემი იყოს“(იო. 12,26).
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, სიწმიდით და ღირსებით ვჰმსახუროთ უფალსა ჩვენსა, რათა მის თანა ვჰსუფევდეთ. და უკეთუ გვსურის მისთანა სუფევა, შევიტკბოთ სათნოებათა ყუავილი – მარხვაჲ და მარხვისა ნაყოფი – წმიდა ლოცვაჲ, რათა აქაცა ანგელოსებრივი მოქალაქობა გვაქუნდეს და მუნცა ანგელოსთა თანა უგალობდეთ ზოგადსა მეუფესა, დაუსრულებელად, რომელსა ღირსმცა ვართ ყოველნი მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი მდ [44]
ჯეროვანისა მარხვისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „რომელმან ჰყოს და ასწავოს, ამას დიდ ერქუას სასუფეველსა ცათასა“(მთ. 5,19).
საყვარელნო, ესე არს ჭეშმარიტი მოძღვრება, რომელ კაცმან პირველად თვით ჰყოს სამღთო მცნება საქმით და ესრეთ სხუათაცა ასწაოს ტკბილითა სიტყვითა, და მსგავსება არს ესე ქრისტესი. ვითარცა წერილ არს: „ხოლო იესო იწყო ყოფად და სწავლად“[საქ. 1,1], რამეთუ თვით თავადმანცა ჰყო ღმრთივშვენიერი სათნოებანი და ჩვენცა გვასწავებს კეთილი მწყემსი, სახიერი მოძღვარი და ტკბილი უფალი, საცხოვნებელად სულთა ჩვენთა და იტყვის: „ნეტარ ხართ უკეთუ ყოფდეთ ამას… გიხაროდენ და მხიარულ იყვენით, რამეთუ სასყიდელი თქვენი ფრიად არს ცათა შინა“(იო. 13,17; მთ. 5,12).
რამეთუ ესევითარი ტკბილი მოძღვარი იყო წმიდა და ღმერთშემოსილი მამა ჩვენი დიდი ანტონი, ვარსკულავი უდაბნოსა, მნათობი მონასტერთა, კანონი მონაზონთა, სანთელი გულისჴმისყოფისა და ლამპარი დაფარულთ­მცნობელობისა. რომელიცა ჯეროვანად იმარხვიდა ოდესმე ორ-ორით, ოდესმე სამ-სამით, ოდესმე ოთხ-ოთხით და ოდესმე ხუთ-ხუთით, ვითარცა ჰშვენოდა ეკკლესიასა ღმრთისასა. და ეგრეთვე თვის მიერ ქმნულთა სათნოებათა, ასწავებდა შვილთა თვისთა სულიერთა, საქმითა და ჭეშმარიტებითა მოძღვრიდა.
და იყო ვინმე ერისკაცი მონადირე ღმრთისმოშიში, ეკკლესიათა პატივისმცემელი, წმიდათა მსასოებელი და სათნოებათა მოსურნე, რომელიცა მივიდა მონასტერსა წმიდისა ანტონისასა დღესასწაულსა ეკკლესიისა მიერ პატივცემულსა. შემდგომად ლოცვისა და სამღთოსა წირვისა, ისადილეს ძმათა სიყვარული, და ვითარცა ჰშვენოდა ჯეროვნად ნუგეშინის იცეს სადიდებელად ღმრთისა. რომელიცა ესე იხილა რა ერისკაცმან, განიზრახა გულსა შინა თვისსა, ვითარმედ: „აჰა, ესერა მონაზონნიცა ნუგეშინისცემასა შინა არიან“. ხოლო მამამან ანტონი გულისჴმა ჰყო, დაფარულთმცნობელობისა მადლითა და ჰრქუა კაცსა მას: „ძმაო, შედევ ისარი შენი შვილდსა მაგას შინა და მოიზიდე“. ხოლო მან ჰყო ეგრეთ. ჰრქუა მას ანტონი: „კვალად მოსწიე“. და მან კვალადცა მოსწია. ჰრქუა მას ანტონი: „და კვალადცა მოსწიე“. მიუგო კაცმან მან: „წმიდაო ღმრთისაო, უკეთუ უმეტეს ზომისა მოვსწიო, განტყდების“. ჰრქუა მას წმიდამან ანტონი: „ეგრეთვე ჩვენცა, შვილო, უკეთუ უმეტეს ზომისა ვიმარხოთ და ვიღვაწოთ, განვტყდებით და შევიმუსრვით“.
ხოლო მან შეინანა გულისსიტყვა თვისი ცთომილი, და წმიდამან ასწავა კეთილწესიერება მარხვისა და წარგზავნა მშვიდობით დიდებად ღმრთისა.
ვისწაოთ ჩვენცა, საყვარელნო, ჯეროვანი მარხვა პატიოსანი და წესიერი, ნუგეშინისცემა უვნებელი, რამეთუ ხუთთა დღეთა შინა ჰშვენის კაცად კაცადსა ძალისაებრ და გულსმოდგინებისა მარხვაჲ. ხოლო შაბათ-კვირიაკეთა და ჩინებულთა წმიდათა დღესასწაულთა, უცოდველი ნუგეშინისცემაჲ; ორკერძოვე დიდებად ღმრთისა, ვითარცა იტყვის სამღთო მოციქული: „გიხაროდენ მოხარულთა თანა სულისა ნაყოფითა და სტიროდეთ მტირალთა თანა ჟამიერითა მარხვითა“[რომ. 12,15].
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, მოვიგოთ ჩვენცა ჟამიერი მარხვა ჴელთსაქმრისა თანა, რომლითა ვიქმოდეთ მოწყალებასა. და ვიხმიოთ უცოდველი ნუგეშინისცემა გონებით ლოცვისა თანა, სადიდებელად ღმრთისა. რამეთუ ნაყროვნება და მთვრალობა ყოველსა ჟამსა ბოროტ არს, ხოლო მარხვისა პატიოსნება და ყოველსა შინა კრძალულება, სამარადისოდ კეთილ არს. ყოველსავე კეთილსა თვისი ჟამი აქუს. ხოლო სიბოროტისათვის და ცოდვისა ჟამი არაოდეს განჩინებულ არს.
ჰე, გევედრები, ძმანო ჩემნო საყვარელნო, მარადის კეთილსა ვიქმოდეთ და ვნებისათვის, ნურაოდეს მოვაცალებთ გონებასა ჩვენსა. არამედ სათნოებითა და სულიერისა სიხარულითა ვიხარებდეთ, ვითარცა იტყვის: „მარადის გიხაროდენ, მოუკლებელად ილოცევდით, ყოველსა შინა მადლობდით“(1 თესალ. 5, 16-18). დაღაცათუ პურის ჭამასა შინა ვიყვნეთ, გარნა გონებითა ვილოცვიდეთ, და ღმრთისა ხედვითა განათლებულნი მადლობასა აღვავლენდეთ, რათა ესრეთ კეთილითა ცხოვრებითა ღირს ვიქმნეთ სასუფეველისა დიდებასა და დაუსრულებელსა სიხარულსა, მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი მე [45]
საზრდელისა მიღებისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „იქმოდეთ ნუ საზრდელსა წარსაწყმედელსა, არამედ საზრდელსა, რომელი ჰგიეს ცხოვრებად საუკუნოდ“(იო. 6,27). და სამღთო მოციქული იტყვის: „გინათუ სჭამდეთ, გინათუ სუმიდეთ, გინათუ რაჲსაცა იქმოდეთ, ყოველსავე სადიდებელად ღმრთისა იქმოდეთ“(1. კორ. 10,31).
ამისთვის ჯერ არს ჩვენდა, საყვარელნო, ჭამასაცა პურისასა კრძალულებით ლოცვა და მადლობა სახიერებათა ღმრთისათა, რომელ ესე ფრიად კეთილ არს, და ჰშვენის იესოს მოყვარეთა ქრისტეანეთა.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა და ღმერთშემოსილი, განათლებული სულითა, განწმედილი გულითა და საკვირველებათა მხილველი. რომელიცა დღესა ერთსა სჯდა რა ტაბლასა ძმათა თანა პურისა ჭამად, სადიდებელად ღმრთისა დუმილითა ბაგისათა, გონებითა ილოცვიდა და ღმრთისა ხედვითა ამაღლდა და იხილა ტაბლასა მას ზედა, რომელნიმე თაფლსა ჰსჭამდენ, რომელნიმე პურსა და რომელნიმე უშვერსა რასამე. განცვიფრებულ იყო თავსა შორის თვისსა და განიზრახვიდა, თუ ვითარ ყოველთავე ერთი სანოვაგე დაგებულ არს და განყოფილ არიან ჭამადნი? და ევედრა ღმერთსა, რათა გამოუცხადოს ძალი ხილულისა მის. და მოიღო ზეგარდამო გამოცხადება ანგელოსისა მიერ, ვითარმედ:
ა. რომელნი შიშითა ღმრთისათა და კრძალულებით სჭამენ პურსა და გონებითა ილოცვენ, ლოცვა მათი აღვალს, ვითარცა საკმეველი წინაშე ღმრთისა, იგინი არიან რომელნი თაფლსა სჭამენ.
ბ. ხოლო რომელნი ჰმადლობენ ღმრთისა მოწყალებათა, რომელ საზრდელი მიიღეს სადიდებელად ღმრთისა და განსამტკიცებელად სხეულისა, იგინი არიან, რომელნი პურსა სჭამენ.
გ. და რომელნი სდრტვინვენ ჭამადთა ზედა და თუალბოროტ არიან და არა ჰმადლობენ ღმერთსა, იგინი არიან, რომელნი უშვერსა რასმე სჭამენ.
ესერა ეუწყა ღირსსა მას ბერსა ანგელოსისა მიერ, ჰმადლობდა და აკურთხევდა განგებულებასა ღმრთისასა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, ჭამასაცა შინა პურისასა ვადიდებდეთ სახიერსა ღმერთსა ჩვენსა და გონებისა თუალითა სიტკბოებასა მისსა განვიცდიდეთ. და შემდგომად ჭამისა მადლობასა შევსწირვიდეთ, მოწყალებისა მომნიჭებელსა და ქველისმოქმედსა ღმერთსა, ვითარცა მოციქულნი იქმოდეს, რომელ წერილ არს წმიდასა შინა სახარებასა, ვითარმედ: „გალობა წარსთქუჱს და განვიდეს მთასა მას ზეთისხილთასა“(მთ. 26,30). გალობა იგი იყო, ძმანო, შემდგომად სერობისა, მადლობისა შეწირვისა, რამეთუ ესრეთ ჰშვენის ღმრთისმსახურთა ქრისტეანეთა.
და უფროსად ქრისტეს სათნო სერობა და პურისა ჭამა ესე არს, საყვარელნო, რომელ ოდეს დავსხდეთ საზრდელისა მიღებად, მოუწოდოთ და დავსხათ ჩვენთანა: გლახაკნი, უცხონი, ბრმანი, მკელობელნი, მშიარ-მწყურვალენი, რომელნი არიან ქრისტეს ძმად წოდებულნი და მათ შორის იხარებდეს სული ჩვენი; და ნეტარ იყოს მაშინ ჩვენი სერობა. არათუ გლახაკნი არიან სტუმარ, საყვარელნო ძმანო, არამედ თვით თავადი ქრისტე, მეუფე ჩვენი, არს სტუმარიცა და მასპინძელიცა და ყოვლისა ნიჭისა მომცემელი. რამეთუ იგი კაცთმოყვარე ბრძანებს: „რაოდენი უყავთ ძმათა ჩემთასა, იგი ყოველივე მე მიყავთ“[მთ. 25,40]. და ღმერთი იდიდების ამით კეთილითა საქმითა, და ანგელოსნი გვირგვინსა შეგვიმზადებენ და მცველი ჩვენი ანგელოსი დასწერს ქველისსაქმესა ჩვენსა წიგნსა მას შინა ცხოვრებისასა და ნაცვალი მოგვენიჭების ღმრთისა მიერ ერთისა წილ – ასი და ცხოვრება საუკუნო.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, ვიქმოდეთ ამას სათნოებასა კეთილითა გონებითა, რათა გულთმეცნიერმან იესომ შეიწიროს გულსმოდგინება ჩვენი და გვიზიაროს წმიდასა და უწმიდესსა სერობასა თვისსა, რომლისათვისცა ანგელოსთა გული უთქუამსთ ჭვირობად [I პეტ. 1,12]. და წმიდის გულით ვეზიარნეთ ქრისტეს საიდუმლოთა და მის მიერ ზიარ ვიქმნეთ ზეცისა სასუფეველსა: ანგელოსთა თანა ვიხარებდეთ, მამათმთავართა თანა ვიშვებდეთ, წინასწარმეტყველთა თანა ვზატიკობდეთ, მოციქულთა თანა ვსუფევდეთ და ყოველთა წმიდათა თანა ვგალობდეთ და ვადიდებდეთ და თაყვანისვსცემდეთ ქრისტესა მეუფესა ჩვენსა, თანა მამით და სულით წმიდითურთ, უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი მვ [46]
წმიდისა ზიარებისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „მე ვარ პური ცხოვრებისა, რომელი ზეცით გარდამოვხედ; უკეთუ ვინმე სჭამოს ამის პურისაგან, არა მოკუდეს, არამედ სცხონდეს უკუნისამდე“[იო. 6,51].
საყვარელნო, ამის საიდუმლოჲსათვის გული უთქუამსთ ანგელოსთა ჭვირობად [I პეტ. 1,12], ამის საიდუმლოჲსაგან სძრწიან ხერუვიმ-სერაჶიმნი; ამის საიდუმლოჲსა ღირსებით ზიარებულნი, ქრისტესა მივეახლებით, და მისითა მადლითა განმღრთობილნი, წმიდათა კაცთა მივემსგავსებით, რომელი ესე ყოველთავე ღირსთათვის სურვილით სანატრელ არს, სასოებით საძიებელ და სარწმუნოებით საწადელ.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი ყოვლადღირსი და პატიოსანი მლოცველი, რომელი იყოფოდა მრავლითა მოღვაწებითა პირსა იორდანისასა. მოიდრიკა მუნ ასი მუხლი და წარვიდა სინა მთასა. სრულ ჰყო შვიდეული და აღსაარებით განწმედილი, შაბათსა ეზიარა წმიდათა ქრისტეს საიდუმლოთა, და მიიღო საზრდელი. და მუნცა ჰყო მეტანია და წარვიდა მარხული, ვიდრე ალექსანდრიად მინა წმიდასა. და მეორესა შაბათსა ეზიარა ღირსებით ყოვლადპატიოსანსა ქრისტეს სისხლსა და ჴორცსა, და მიიღო საზრდელი.
და კვალად მუნცა ჰყო მეტანია და წარვიდა მარხული წმიდად იერუსალიმად, და მესამესა შაბათსა ეზიარა სიწმიდითა გულისათა ცხოველსმყოფელთა საიდუმლოთა, და მიიღო საზრდელი.
ესრეთ გულსმოდგინე იყო ნეტარი იგი და განძლიერებულ ღმრთისა სიყვარულითა, და ყოვლად­ტკბილი იესო დამკვიდრებულ იყო მის შორის განმხნობად, რომელ ესოდენსა გზისა სიშორესა, ვლო ფერჴივ და სლვასა შინა ლოცვისაგან არა დასცხრებოდა. და მეტანიით მაშვრალი, სამსა შვიდეულსა შინა წმიდათა მარხვათასა, სამგზის ეზიარა ღმერთმყოფელთა საიდუმლოთა და სამგზის მიიღო საზრდელი სადიდებელად ღმრთისა.
აწ უკუჱ საყვარელნო, ვინათგან წელიწადი ორმეოცდარვა შვიდეული არს, ეგრეთვე წმიდა და პატიოსანი დიდმარხვა ორმეოცდარვა დღე არს.და ჯერ არს ჩვენდა, რათა თვითოეულსა შვიდეულსა შინა ქმნილნი შეცოდებანი ჩვენნი, თვითოეულსა დღესა მარხვისათა შევინანნეთ გულსმოდგინებითა ჩვენითა, და მოწყალე გვექმნეს მოტევებად კაცთმოყვარე ღმერთი სახიერებითა თვისითა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, გულსმოდგინე ვიქმნეთ, წმიდათა მარხვათა შინა უმეტესად და ნუ დავაკლდებით სამღთოსა მოქალაქობასა. ეკკლესიათა ღმრთისათა პატივს ვსცემდეთ სანთლითა, საკმეველითა და შესაწირავითა. სასოებით ვისმენდეთ წირვასა, ლოცვასა და მოძღვრებასა. აღსაარებითა განვიწმიდოთ სული ჩვენი, და გულითა კეთილითა შევიწყნაროთ და აღვასრულოთ კანონი მოძღვრისა მიერ მოცემული, და სინანულითა განწმედილნი ვეზიარნეთ ქრისტეს სერობასა. არა იუდასებრ დავისაჯნეთ უღირსად მიღებითა, არამედ იოანე ღმრთისმეტყველისაებრ განვნათლდეთ წმიდის გულით ზიარებითა.
რამეთუ თვინიერ წმიდისა ზიარებისა ვერვინ იხილავს დიდებასა ღმრთისასა. ვითარცა უფალი ბრძანებს: „უკეთუ არა სჭამოთ ჴორცი ძისა კაცისა და სუათ სისხლი მისი, არა გაქუნდესთ ცხოვრება თავთა შორის თქვენთა“(იო. 6,53).
გარნა არა ლიტონად ჯერ არს მიახლებად, ძმანო, საშინელთა მათ საიდუმლოთა, არამედ მრავლითა კრძალულებითა და სიწმიდითა, რამეთუ იტყვის მოციქული: „გამოღაიცადენ კაცმან თავი თვისი და ესრეთ პურისა მისგან სჭამენ და სასუმელისა მისგან სუნ, ხოლო რომელი არა ღირსად სჭამდეს და სმიდეს, დასასჯელად თავისა თვისისა სჭამს და სუამს, რამეთუ არა გამოიკითხნა ჴორცნი უფლისანი“(1 კორ. 11,28-29).
ხოლო ჩვენ, საყვარელნო, გულითა წმიდითა და სულითა შემუსრვილითა და გონებითა მდაბლითა განკრძალულნი ვეზიარნეთ წმიდათა საიდუმლოთა, რათა მსხვერპლ ღმრთისა ვიქმნეთ ყოვლად შეწირულ, ვითარცა იტყვის: „მსხვერპლი ღმრთისა არს სული და გული შემუსრვილი და დამდაბლებული, ღმერთმან არა შეურაცხ ჰყოს“[ფს. 50,19]. არამედ წიაღთა თვისთა შეგვიტკბოს და შეგვიერთოს და სუფევასა თვისსა ზიარ­გვყოს მეტყველმან: „მე თქვენ შორის, და თქვენ ჩემ თანა“[იო. 15,4]. მისსა დიდება, პატივი და თაყვანისაცემა აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი მზ [47]
წმიდისა ლოცვისათვის ღმრთისა თანა მზრახველისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „ესრეთ ილოცვიდეთ: მამაო ჩვენო, რომელი ხარ ცათა შინა“(მთ. 6,9) და შემდგომი ამისი.
საყვარელნო ძმანო, ლოცვა ღმრთისა შვილებასა დაგვიმტკიცებს, ლოცვა ანგელოსთა მიგვამსგავსებს, რამეთუ ვითარცა ანგელოსნი უგალობენ ღმერთსა: „წმიდაო, წმიდაო, წმიდაო, უფალო საბაოთ!“(ლიტურგია) ეგრეთვე ჩვენცა ვიტყვით: „წმიდა იყავნ სახელი შენი, ღმერთო“[მთ. 6,9; ლკ. 11,2]. ლოცვა ჭეშმარიტი ყოველსავე კეთილსა მოგვანიჭებს, ბოროტთაგან გვიხსნის და ეშმაკთა განგვაშორებს.
რამეთუ წმიდა და სანატრელი ღმერთშემოსილი, მამა ჩვენი მაკარი, მივიდა მონასტერსა რომელსამე განგებითა ღმრთისათა. და იხილა ერთისა ძმისა სენაკი ეშმაკთაგან აღსავსე და სცნა ეშმაკნი იგი, რომელ ულოცაობისანი იყვნეს. და შევიდა სენაკსა მას და მუხლთმოდრეკით შეუვრდა მას შინა მყოფსა ძმასა და ჰრქუა: „გევედრები, ღმრთივსულიერო ძმაო, ვნებათაგან ვიმძლავრები ფრიად, ჰყავ სიყვარული მცნებისათვის უფლისა, და ღამესა შინა ერთი მამაო ჩვენო ჩემთვის ილოცე“. ხოლო ძმამან მან აღუთქუა ყოფად ესე მრავლისა მისთვის ვედრებისა. და აღსდგა მას ღამესა და ილოცა ერთი მამაო ჩვენო მისთვის. მერმე ჰსთქუა: „უბადრუკო თავო ჩემო, წმიდისა მის ბერისათვის ილოცავ და სულისა შენისათვის არა ილოცავაა?!“ და მეორეცა მამაო ჩვენო ილოცა სულისა თვისისათვის.
ხოლო შემდგომად ერთისა შვიდეულისა, მოვიდა მამა მაკარი და იხილა, რომელ არღარა არიან ეშმაკნი სენაკსა მას შინა, არამედ გარეგან კარით ებრძვიან. შევიდა და დიდი მადლობა აღუარა ძმასა მას, ვითარმედ: „დიდად მელხინაო ლოცვითა შენითა, ძმაო საყვარელო და გევედრები, ერთი მამაო ჩვენო კვალად შესძინე და ღამესა შინა ორი მამაო ჩვენო ილოცე ჩემთვის“. ხოლო იგი აღსდგის და ილოცავნ ორსა მამაო ჩვენოსა მისთვის და ორსაცა სულისა თვისისათვის.
და შემდგომად კვირიაკისა მივიდა მამა მაკარი და იხილნა ეშმაკნი იგი სიმაღლესა ჰაერისასა განშორებულნი და მუნით ებრძოდენ. შევიდა და უდიდესად მადლობა აღუარა ძმასა მას, და უფროსად ევედრა, ერთისაცა, მამაო ჩვენოსა შეძინებად. ხოლო ძმა იგი აღსდგის და სამი მამაო ჩვენო მისთვის ილოცის ღამესა შინა და სამი თავისა თვისისათვის. და მივიდა რა მამა მაკარი, არღარა სადა იხილნა ეშმაკნი იგი, რამეთუ სრულიად უჩინო ეყვნეს ძალსა ლოცვისა მის მამაო ჩვენოსასა.
მაშინ განუცხადა ესე ყოველი ძმასა მას და ასწავა ჯეროვანი ლოცვაჲ. ხოლო მან მორჩილებითა ისმინა და წარემატა ლოცვითა და იქმნა პატიოსან და წარჩინებულ მლოცველ მადლითა ღმრთისათა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, მარადღე ვილოცვიდეთ გულითა წმიდითა, რათა შვილ ღმრთისა ვიწოდნეთ. პატიოსანი მარხვა სიხარულით შევიტკბოთ, და მარხვისა ჩვენისა პურსა მივსცემდეთ მოწყალებად, რამეთუ ლოცვა და მარხვა წმიდა ჰყოფენ სულსა და მოწყალება სიმართლით ფრთე ექმნებიან და აღამაღლებენ სასუფეველად და უფალ ჰყოფენ საუნჯეთა ზედა თვისთა, ვითარცა ბრძანებს, უფალი: „იუნჯებდეთ საუნჯეთა თქვენთა ცათა შინა… რამეთუ სადაცა არს საუნჯე თქვენი, მუნცა იყოს გული თქვენი“[მთ. 6,20-21]. და სადაცა ილოცვიდეს გული ჩვენი უეჭველად მუნცა სუფევდეს სული ჩვენი.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, მოვიგოთ ლოცვა სიწმიდით, მარხვა უვნებელობით და მოწყალება სიმართლით, რათა სამითა ამით პატიოსნითა სათნოებითა ავმაღლდეთ და დავემკვიდრნეთ ზეცისა სასუფეველსა და ანგელოსთა თანა სამწმიდაარსობით უგალობდეთ ყოვლადწმიდასა სამებასა, და თუალთშეუდგამითა, მისგან გამომკრთოლვარე ბრწყინვალებითა და ელვარებითა, განვნათლდეთ და მარადის ვმადლობდეთ, ვაკურთხევდეთ და თაყვანისვსცემდეთ მამასა და ძესა და წმიდასა სულსა, რამეთუ მისი არს სუფევა, ძალი და დიდება საუკუნითგან აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი მჱ [48]
ღმრთის სიყვარულით ლოცვისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „ესე არს დიდი და პირველი მცნება, რათა შეიყვარო უფალი ღმერთი შენი ყოვლითა გულითა, ყოვლითა სულითა, ყოვლითა ძალითა, და ყოვლითა გონებითა შენითა“[მთ. 22,37-38].
საყვარელნო, სრულსა სიყვარულსა ღმრთისასა გამოაჩენს ჭეშმარიტი და სამარადისო ლოცვაჲ ღმრთისა ტრფიალებითა, ვითარცა ანგელოსთა უყვარსთ უფალი ძალთა და მარადის დაუცხრომელად სამწმიდაარსობით უგალობენ და ღმრთივშვენიერად ჴმატკბილობით აქებენ და ადიდებენ ალილუიითა. ეგრეთვე კაცნი, რომელთა ყოვლადვე უყვარსთ ღმერთი, გულითა წმიდითა ფსალმუნებენ, მარადის ილოცვენ სურვილით და ღაღადებით ეზრახებიან საყვარელსა თვისსა უფალსა.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა და ღმერთშემოსილი და გონებითა განათლებული, რომელსა დიდის სურვილით უყვარდა ღმერთი და სიყვარულითა მისითა მარადის ილოცვიდა და იქმოდა ყოვლადვე სათნოყოფასა მისსა.
დღესა ერთსა მივიდენ მისა ძმანი სულიერნი და ჰრქუჱს: „გევედრებით, ღმერთშემოსილო მამაო, გამოგვიცხადე თუ, ვითარ არს სიტყვა იგი მოციქულისა, ვითარმედ: „მოუკლებელად ილოცევდით“(1 თესალ. 5,17). გვარქუ სარგებელისათვის სულისა, სულთმოყვარეო მამაო, და ნუ დაფარავ ჩვენგან მცნებისათვის უფლისა, წმიდაო ღმრთისაო“.
ხოლო მიუგო ყოვლადპატიოსანმან ბერმან და ჰრქუა: „მე გლახაკი ესე ესრეთ ვჰყოფ, ღმრთივსულიერნო შვილნო საყვარელნო: პირველად ვილოცავ გულითა მხურვალითა ძალისაებრ ჩემისა განწესებულთა ლოცვათა და მერმე დავსჯდები ჴელთსაქმრად და გამოვისახავ ჯვარსა მეტყველი: „მიწყალე მე, ღმერთო, დიდითა წყალობითა შენითა და მრავლითა მოწყალებითა შენითა“(ფს. 50,3). პირითა და გონებითა ვილოცავ და ვფსალმუნებ, ხოლო ჴელითა ვმოქმედებ და ვშვრები ჴელთსაქმარსა ჩემსა. და ოდეს მოიწიოს ჟამი ლოცვისა, აღვსდგები და ვილოცავ და კვალად დავსჯდები და ვჰყოფ საქმესა ლოცვითურთ. და ნაშრომსა ჴელთა ჩემთასა განვჰყიდი და ვჰყოფ თავისა ჩემისა საზრდელსა და უმრავლესსა მივსცემ მოწყალებად გლახაკთა სიყვარულად, რათა ოდეს მეძინოს მე, ანუ ვერ ძალმედვას ლოცვაჲ, მაშინ ჩემ წილ, ჩემ მიერ ქმნილი მოწყალება ილოცვიდეს და ღაღადებდეს ღმრთისა მიმართ ჩემთვის. და ესრეთ სრულ იქმნების მოუკლებელი ლოცვა სიტყვისაებრ მოციქულისა მადლითა სახიერისა ღმრთისათა“.
ესმათ რა ესე სიბრძნითი მცნება კეთილმოსურნეთა ძმათა, მათცა ეგრეთ ისწავეს და ჰყოფდენ სამარადისოსა ლოცვასა სიყვარულითა ღმრთისათა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, შევიყვაროთ ყოვლადვე უფალი ღმერთი ჩვენი, რომელმან პირველ შემიყვარნა ჩვენ კაცთმოყვარებითა თვისითა. და სიყვარულითა მისითა ვილოცვიდეთ გულითა მხურვალითა, სულითა მდუღარითა. ჴელთსაქმარსა თუ ვშვრებოდეთ, გინა რაჲსაცა ვიქმოდეთ, ნუ დავსცხრებით ლოცვისა და ხსენებისაგან ღმრთისა და ნაშრომთაგან ჩვენთა ვიქმოდეთ მოწყალებასა. და სიყვარული ვაჩვენოთ ქრისტეს მიერ ძმათა, „რამეთუ თვინიერ ძმათ სიყვარულისა, ღმრთისა სიყვარული არა ეგების“[1 იო. 2,9]. არამედ შევიყვაროთ ღმერთი სრულითა სიყვარულითა [მთ. 22,37] და ნურარას სხუასა პატივს ვცემთ უფროს ღმრთისა სიყვარულისა, და „მოყვასი შევიყვაროთ, ვითარცა თავი თვისი“[ლევ. 19,18; მთ. 22,39], „ურთიერთას სიმძიმე ვიტვირთოთ და ესრეთ აღვასრულოთ შჯული იგი ქრისტესმიერისა სიყვარულისა“[გალ. 6,2]. და მან სახიერმან, ტკბილმან და მოწყალემან ჰსთქუას მამისა მიმართ: „მამაო, შეიყვარენ ესენი, ვითარცა მე შემიყვარე“[იო. 17,23].
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო ძმანო, სურვილით შევიყვაროთ ღმერთი ტრფიალებითა გულისათა და ჭეშმარიტებით შევიყვაროთ მოყვასი, ვითარცა სული ჩვენი და სულთა მათთა ცხოვრებისათვის ვილოცვიდეთ გულითა წმიდითა, რათა ღირს ვიქმნეთ ყოველნი ზეცისა სასუფეველსა, რომელი განუმზადა ღმერთმან მოყვარეთა და მცნებათა თვისთა აღმასრულებელთა, ქრისტე იესოს მიერ უფალისა ჩვენისა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი მთ [49]
განსაცდელსა შინა ლოცვისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „იღვიძებდით და ილოცევდით, რათა არა შეხვიდეთ განსაცდელსა“(მთ. 26,41).
საყვარელნო, ლოცვამან მოსესმან ზღვა განაპო, ლოცვამან ილიასამან ცაჲ დახშა და კვალად განახუნა, ლოცვამან სახმილი დაშრიტა, ლოცვამან მხეცნი მოამშვიდნა, ლოცვამან ეშმაკნი განსდევნნა და განსაცდელთაგან მრავალნი იხსნნა. ლოცვა წმიდა მახვილი არს ეშმაკთა გულსა განსაწონი, და მანქანებათა მათთა ცეცხლებრ შემწველი და უჩინომყოფელი.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა და ყოვლადპატიოსანი, მლოცველი, დამკვიდრებული უდაბნოსა შინა. ოდეს ივლიანე განდგომილმან ეშმაკი წარგზავნა დასავლეთს მანქანებისათვის და ვერაგობისა, მაშინ პატიოსანი იგი ბერი ილოცვიდა, აღეპყრნეს ჴელნი და გონება ზეცად მიმართ და პირისაგან მის წმიდისა გამოვიდოდეს სიტყვანი ღმრთისა დიდებისმეტყველებისანი, მსგავსად ცეცხლისა აღვიდოდეს ღმრთისა მიმართ, და ვერ შეუძლო ბოროტმან ეშმაკმან წარსლვად ლოცვისა მისგან წმიდისა და უკუნ იქცა უქმად სირცხვილეული. და განაცხადა უძლურება თვისი, რომელიცა ესმა მთავარსა ვისმე ღმრთისმოყვარესა. და განუკვირდა ლოცვისა მისისა სიწმიდისა ძალი.
ხოლო ეშმაკთა ჭურჭელი იგი ივლიანე, განრისხებული აღსთქუჱმდა აღსპოლვად ყოველთა მლოცველთა. გარნა ლოცვამან წმიდათამან მოსპო იგი ცხოვრებისაგან და მოიკლა ბოროტად და განთავისუფლდა ყოველი ეკკლესია განსაცდელისაგან დიდისა.
და მთავარი იგი ღმრთისმოყვარე წარვიდა და ჰპოვა პატიოსანი იგი ბერი და ჴელითა მისითა იკურთხა და შეიმოსა სახე ანგელოსებრივისა მოქალაქობისა და იქმნა მონაზონ რჩეულ და პატიოსან მლოცველ დიდებად ღმრთისა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, ოდეს მოიწიოს ჩვენ ზედაცა განსაცდელი რაჲმე: სულიერი, გინა ჴორციელი, ჩვენ მივისწრაფოთ ღმრთისა მიმართ ლოცვისა მიერ და განვამრავლოთ მხურვალე ლოცვაჲ მარხვითურთ, რომელითა მსწრაფლ განვთავისუფლდეთ ყოველთაგან განსაცდელთა, და კეთილთაცა დაგვიუნჯებს ცათა შინა ლოცვაჲ და ვიხსნებით საბრხეთაგან ეშმაკისათა. ვითარცა უფალი ბრძანებს: „ნათესავი ესე არარაჲთ განვალს, გარნა ლოცვითა და მარხვითა“(მთ. 17,21). რამეთუ კაცისა თანა მლოცველისა და მმარხველისა სული წმიდა დაემკვიდრების და ეშმაკი განიდევნების, მისდა მონიჭებულითა ძალითა და ჴელმწიფებითა, დათრგუნვად გველთა და ღრიანკალთა.
საყვარელნო, დაღაცათუ ეშმაკნი გვებრძვიან მანქანებითა, გარნა ვერარაჲ ძალუძსთ ეშმაკთა ყოფად თავით თვისით, უკეთუ ჩვენ არა მივსცეთ მათ თავნი ჩვენნი მონად ცოდვისა ქმნითა, ვითარ იგი უფალი ბრძანებს: „რომელმან ჰქმნეს ცოდვა, მონა არს იგი ცოდვისა და ეშმაკისაცა“[იო. 8,34].
და განასხა რა უფალმა ლეგეონი ეშმაკთა კაცისაგან, ევედრებოდეს ეშმაკნი იგი და იტყოდეს: „უკეთუ განმასხამ ჩვენ ამიერ, მაშა გვიბრძანე რათა ღორთა მათ შინა შევიდეთ“[მთ. 8,31]. რამეთუ თავით თვისით ვერცაღათუ ღორთა შესლვად ძალუძსთ და ჩვენდა მომართ ვითარ შემოვლენ?! გარნა ჩვენ მიერ ქმნილი ცოდვაჲ მისცემს მათ ადგილსა ჩვენ შორის დამკვიდრებად და არღარა განიდევნების, თვინიერ ჯეროვანისა სინანულისა და ჭეშმარიტითა ლოცვითა და უვნებელითა მარხვითა.
ამისთვის გევედრები, ჵ, ქრისტეს მოყვარენო, მოვიგოთ ჭეშმარიტი ლოცვაჲ, უვნებელი მარხვაჲ და ღირსი სინანული ძლიერი ძალითა გან­მდევნელი და უჩინომყოფელი უძლურებათა მათ ეშმაკისათა და მხიარულმყოფელი ანგელოსთა, ძღვენი პატიოსანი წინაშე ღმრთისა და აღმყვანებელი ჩვენი სასუფეველად და საუკუნოდ მადიდებელი, რომელსა ღირსმცა ვართ ყოველნი მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომელსა ჰშვენის დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ნ [50]
ეკკლესიასა შინა ლოცვისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო წმიდისა ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „მოვედით ჩემდა ყოველნი მაშვრალნი… და მე განგისვენო თქვენ“(მთ. 11,28).
საყვარელნო, დავშვრეთ ლოცვისათვის მხურვალითა ცრემლითა, რათა ქრისტემან განგვისვენოს წიაღთა თვისთა ყოვლად­წმიდათა, რომელი იგი კაცთმოყვარე არს ტკბილი უფალი და ყოვლადსახიერი მეუფე.
ხოლო ლოცვა ყოველსა ადგილსა კეთილ არს და სათნო უფლისა, და უმეტესად ეკკლესიასა შინა განწესებული ლოცვა, რომლისათვისცა იტყვის სული წმიდა პირითა დავითისითა: „ეკკლესიასა შინა აკურთხევდით ღმერთსა და უფალსა“(ფს. 67,27). ამისთვის საყვარელნო, ეკკლესიისა ლოცვა და სამღთო წირვა ფრიად პატიოსან არს და ღმრთივშვენიერ, და სათანადო არს ყოველთა ქრისტიანეთა, რამეთუ ქრისტემან სისხლითა თვისითა მოიყიდა ეკკლესია და განსწმიდა იგი. და მას შინა აღსრულებული სამღთო წირვა და ლოცვა, არს ვითარცა სვეტი ნათლისა ღმრთივბრწყინვალე, ცადმდე აღწევნილი და ზეცისა საკურთხეველსა თანა შეერთებული, ანგელოსთაგან პატივცემული და თვით თავადისა ღმრთისა მიერ დამტკიცებული, სათნო მსხვერპლი ქებული და დიდებული, რომლისათვისცა ყოველთავე ღმრთისმოყვარეთა გული უთქუამსთ და სურისთ ეკ­კლესიასა შინა სამღთოსა წირვისა და წმიდისა ლოცვისა შეწირვა და სმენაჲ.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა და ღმერთშემოსილი, დიდად მოყვარე ღმრთისა და ფრიად მოსურნე სამღთოსა წირვისა და ლოცვისა, დამკვიდრებული უდაბნოსა შინა მარტოებით, და მარადის მღაღადებელი ღმრთისა მიმართ ფსალმუნითა და მხურვალითა ლოცვითა, რომლისაგან ესრეთ შორს იყო ეკკლესია, ვითარ ათორმეტ მილიონ, გარნა კვირიაკეთა და დღესასწაულთა მივიდის წმიდად ეკკლესიად სმენად სამღთოსა წირვისა და პატიოსნისა ლოცვისა.
და ოდეს მოხუცდა ნეტარი იგი, განიზრახა თავსა შორის თვისსა, რათა მივიდეს და მახლობელად ეკკლესიისა დაემკვიდროს, რათა არა უმეტესად დაშვრებოდეს. და ვითარცა მოვიდოდა ჩვეულებისაებრ წმიდად ეკკლესიად, მიიქცა და იხილა ვინმე ღმრთივშვენიერი ხილვითა, რომელი შესდგომოდა ბერსა. ჰკითხა მას ბერმან: „ვინა ხარ შენ და რაჲსა ჰყოფ?“ ხოლო მან ჰრქუა: „მე ანგელოსი ვარ უფლისა და მოვივლინე აღრაცხვად ნაბიჯსა შენსა, რათა მოგეცეს სასყიდელი შრომისათვის სამღთოჲსა“.
ესერა იხილა ნეტარებისა ღირსმან ბერმან, ნუგეშინის ეცა ფრიად და უმეტესად გულსმოდგინე იქმნა ღმრთის მსახურებად. წარვიდა და განაშორა სენაკი თვისი სხუასა ხუთსა მილიონსა. და უმოსწრაფეს ვიდოდა ეკკლესიად, რათა უმეტესი მადლი და სასყიდელი მიიღოს ღმრთისაგან შრომისათვის და აკურთხევდა ყოვლადდიდებულსა სახელსა მისსა წმიდასა.
ისმინეთ, საყვარელნო, თუ ვითარ სათნო არს უფლისა სამღთოსა საქმისათვის შრომისა თავსდება და სათნოებისათვის მაშვრალთა განუსვენებს იესო ტკბილი წიაღთა თვისთა წმიდათა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ შე­ყვარებულნო, შევიდეთ ეკკლესიად და თაყვანისვსცეთ მეუფესა ჩვენსა, რომელსა განუ­პყრიან წმიდანი ჴელნი თვისნი, ვითარ იგი ჯვარსა ზედა და განუმარტებიეს კაცთმოყვარე წიაღი თვისი და გვიწოდს წყალობისა ჴმითა ტკბილითა მეტყველი: „მოვედით ჩემდა ყოველნი მაშვრალნი სათნოებითა, რათა შეგიტკბო წიაღთა ჩემთა, ვითარცა ძმანი ჩემნი საყვარელნი და მე განგისვენო თქვენ“[მთ. 11,28]. ვითარ იგი სახედ ჩემდა ჰქმნა ძველ ოდესმე შვენიერმან იოსებ. და უკეთუ რომელნიმე ტვირთმძიმეცა იყვნეთ ცოდვისა მიერ, მე არა უღირს ვიჩენ სინანულსა და არცა უკუნ ვაქცევ ცრემლთა თუალთა თქვენთასა, არამედ ვითარცა ნელსაცხებელსა მივითვალავ და წიაღთა ჩემთა შეგიტკბობ და გვერდისა ჩემისა სისხლით და წყლითა განგწმედ და სრულიად უბიწო გყოფ და თავსა ჩემსა თანა შეგიერთებ, საყვარელ ძმად და სარწმუნო მეგობრად ჩემდა გიწოდ [იო. 15,14]. და ვჰხმობ მამისა მიმართ: „მამაო ჩემო ბუნებით, მამა ექმენ ძმათა ამათ ჩემთა მადლითა და სული წმიდა სახიერი შენგან გამომავალი მოჰფინე, რათა ნუგეშინისმცემელი იგი უძღოდეს ქვეყანასა წრფელსა და სიყვარულით ვიდოდენ წმიდად ეკკლესიად ლოცვად და წმიდის გულით იტყოდენ: „მამაო ჩვენო, რომელი ხარ ცათა შინა, წმიდა იყავნ სახელი შენი, მოვედინ სუფევა შენი“(მთ. 6,9-10), რამეთუ შენი არს სუფევა, ძალი და დიდება აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ“.

დასასრuლი მეხuთისა თავისა

თავი 6

მოწყალებისათვის კაცთა ღმრთისა მსგავს მყოფელისა

თხრობა სულიერი ნა [51]
მოწყალებისათვის კეთილისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „ნეტარ იყვნენ მოწყალენი, რამეთუ იგინი შეიწყალნენ“(მთ. 5,7).
საყვარელნო, მოწყალება ჭეშმარიტი ღმრთისა მსგავს ჰყოფს კაცსა, ვითარ იგი უფალი ბრძანებს: „იყვენით თქვენ მოწყალე, ვითარცა მამა თქვენი ზეცათა მოწყალე არს“[ლკ. 6,36]. მოწყალება განსწმედს კაცსა ცოდვისაგან, ვითარცა ბრძანებს: „მიეცით მოწყალება და, აჰა, თქვენი ყოველი წმიდა არს“(ლკ. 11,41).
ეჰა, სიმაღლე ამის სათნოებისა, რამეთუ გლახაკთა მიმართ ქმნილსა მოწყალებასა, ქრისტე თვისად მიითუალავს, ვითარ იგი თვით ბრძანებს: „რაოდენი უყავთ ერთსა ამას მცირეთაგანსა ძმათა ჩემთასა, იგი ყოველი მე მიყავთ“[მთ. 25,40]. ესე იგი არს: „მშიოდა და მეცით მე ჭამადი, მწყუროდა და მასუთ მე, უცხო ვიყავ და შემიწყნარეთ მე, შიშველ ვიყავ და შემმოსეთ მე, სნეულ ვიყავ და მომხედეთ მე, საპყრობილესა ვიყავ და მოხვედით ჩემდა“(მთ. 25,35-36).
ესე ყოველი მოწყალისა გულისაგან იქმნებიან, ძმანო, და ყოველსავე ქრისტე თვისად მიითვალავს. ხოლო მოქმედსა მიანიჭებს მადლსა და გვირგვინსა ბრწყინვალესა და ღმრთივ­შვენიერსა.
რამეთუ იყო ვინმე კაცი ღმრთისმოყვარე და მცნებათა მისთა აღმასრულებელი კეთილად და გლახაკთა მიმართ ფრიად მოწყალე. დღესა ერთსა შეემთხვია გლახაკი შიშველი, განიძარცვა სამოსელი თვისი კაცმან მან ღმრთისამან და მისცა გლახაკსა მას მცნებისათვის უფლისა. ხოლო გლახაკმან არა შეიმოსა იგი დიდფასობისათვის, არამედ განჰყიდა გამოსაზრდელად სახლეულთა თვისთა. და კაცი იგი მოწყალე შესწუხდა, რომელ არა შეიმოსა სამოსელი მისი გლახაკმან.
და გულსავსე ყოფად მისა გამოუჩნდა მას ჩვენებით უფალი ჩვენი იესო ქრისტე, და ჰრქუა სახიერითა და ყოვლად­ტკბილითა ჴმითა: „მშვიდობა შენთანა, ძმაო, რად შეწუხებულ ხარ? აჰა, ესერა, მე მმოსიეს სამოსელი შენი, რომელი კეთილითა გონებითა მიეც ძმასა მას ჩემსა. სიყვარული მე მივითვალე და მოგცე შენ სასყიდელი ასწილად მას საუკენესა“.
მოეგო კაცი იგი თავსა თვისსა, განკვირვებული ჰმადლობდა კაცთმოყვარებასა ღმრთისასა და ადიდებდა სახიერებასა მისსა. და უფროსად შესძინა მოწყალებასა თვისსა სიყვარული გლახაკთა და მხიარულითა გულითა მისცემდა, ვინათგან „მხიარულებით მისაცემელი უყვარს უფალსა“(2 კორ. 9,7). და სასოებით მოელოდა სასყიდელსა სასუფეველსა შინა ღმრთისა მიერ ყოვლადმოწყალისა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, ვიქმოდეთ ჩვენცა ძალისაებრ ჩვენისა მოწყალებასა, კეთილითა გონებითა: მშიარი გამოვზარდოთ, წყურიელთა ვასუათ, შიშველი შევმოსოთ, უცხო შევიწყნაროთ, სნეულსა მივხედოთ, საპყრობილესა მყოფნი ვიხილოთ და ნუგეშინის ვსცეთ, რათა ამათ ნაცვლად მოგვენიჭოს უკუდავება, უხრწნელება, ნათლით შემოსა, გვირგვინოსნობა და საუკუნო დიდება და სუფევა.
ხოლო უკეთუ არა ვჰქმნეთ აქა ესე ადვილნი მცნებანი უფლისანი, ძნელი და მოუთმენელი სასჯელი მიგველის, ვითარცა წერილ არს, ვითარმედ: „სასჯელი უწყალო არს მათთვის, რომელთა არა ჰყონ წყალობა“(იაკ. 2,13). და ქრისტე, მეუფე ჩვენი გვეტყვის მეორედ მოსლვასა თვისსა მართლმსაჯულებით: „რაოდენი არა უყავთ ერთსა მცირეთაგანსა, მე არა მიყავთ“[მთ. 25,45]. ამისთვის „წარვედით ცეცხლსა მას საუკუნესა, რომელი განმზადებულ არს ეშმაკისათვის და მსახურთა მისთათვის“[მთ. 25,41].
არამედ გევედრები, ჵ, საყვარელნო, ვიდრემდე ცხოვრებასა შინა ვართ, ვიქმოდეთ მოწყალებასა, რათა გვესმას ჴმა იგი ფრიად სანატრელი და ყოვლადსაწადელი და ღმრთივშვენიერი, ვითარმედ: „მოვედით კურთხეულნო მამისა ჩემისანო და დაიმკვიდრეთ სასუფეველი“[მთ. 25,34]. შევედით სიხარულსა უფლისა თქვენისასა, განბრწყინდით უფროს მზისა ელვარებისა, დაიდგით გვირგვინი დიდებისა და მიიღეთ სასყიდელი მოწყალებისა, რომელთა ღირსმცა ვართ ყოველნი, წყალობითა და მოწყალებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ნბ [52]
მოწყალებისათვის პატიოსნისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „იყვენით თქვენ მოწყალე, ვითარცა მამა თქვენი ზეცათა მოწყალე არს“[ლკ. 6,36].
საყვარელნო, ჭეშმარიტი მოწყალება ღმრთისა მსგავს ჰყოფს მომგებელსა მისსა, ანგელოსთაგან საქებელ და წმიდათა მწყობრსა თანა მოდასე, ცათა შინა საუნჯეთა განუმრავლებს და გვირგვინითა ღმრთივბრწყინვალითა ახარებს და ქვეყანასა ზედა უმეტესად განამდიდრებს და საფასეთა არა მოაკლებს, კაცთა მოიმადლებს და ღმერთსა სათნო ეყოფის.
რამეთუ იყო ვინმე კაცი ღმრთისმოყვარე სიმართლითა და გლახაკთ მოწყალე გონებითა კეთილითა, რომელსა მოენიჭა ღმრთისა მიერ ზეგარდამო მადლი მოწყალებისა და რაოდენ მისცემდა მოწყალებად, აკურთხა ღმერთმან, რომელ არა მოაკლდებოდა საფასესა მისსა, რამეთუ ჭურჭელსა შინა შთაჰყარის ოქრო, ვეცხლი და რვალი. შეემთხვის რა გლახაკი, რომელიცა ჰხვდის ჴელსა მისსა განგებითა ღმრთისათა, სიხარულით მისცემდა.
დღესა ერთსა შეემთხვია დედაკაცი ვინმე, რომელსა ემოსა სამოსელი ფრიად ძველი და დაბებკილი და ითხოვდა მისგან მოწყალებასა. ხოლო კაცმან ღმრთისამან ჴელ ჰყო, რათა მისცეს მრავალი და ძვირფასი. გარნა შეუღრვა ჴელი და აღმოიღო მცირედი რვალი და მისცა მას. და შემდგომად მოვიდა სხუა ვინმე დედაკაცი კეთილითა სამოსლითა მოსილი და ითხოვდა წყალობასა. და ენება კაცსა მას ღმრთისმოყვარესა, რათამცა მისცა მას მცირედი. და ჰხუდა ჴელსა მისსა მრავალი ოქრო და ვეცხლი და მისცა მას.
ხოლო კაცი იგი განკვირვებულ იყო საქმესა ამას ზედა და შევიდა სალოცველსა თვისსა და ევედრა ღმერთსა მხურვალედ, რათა გამოუცხადოს. და აჰა, მოვიდა მცველი მისი ანგელოსი და ჰრქუა: „ღმერთმან სამართლად განბჭო, რამეთუ რომელსა იგი ძველი ემოსა, მრავალი აქუნდა და სიხარბით ითხოვდა, რომელიცა არა სახმარ იყო მისდა. ხოლო, რომელსა იგი კეთილი ემოსა, მდიდართა შვილი იყო დაგლახაკებული და სამოსელიცა იგი სხუათაგან ეთხოვა სირცხვილისათვის, და ღმერთმან მას უმეტესი მისცა ჴელითა შენითა, რამეთუ ესევითარი მოწყალება უფროსად სათნო არს წინაშე უფლისა.
ესერა ესმა კაცსა მას ანგელოსისაგან, ჰმადლობდა განგებულებასა ღმრთისასა და ადიდებდა კაცთმოყვარებასა მისსა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, ვიქმოდეთ ჩვენცა მოწყალებასა კეთილსა და ჭეშმარიტსა, რომელი დიდად სათნო არს მაცხოვრისა ჩვენისა იესო ქრისტესა და ბრძანებს: „მიეცით მოწყალება და აჰა, თქვენი ყოველი წმიდა არს“(ლკ. 11,41).
აწ უკუჱ შევიტკბოთ, საყვარელნო, წმიდამყოფელი ჩვენი, მოწყალება; შევიწყნაროთ უცხო და მწირი, ქვრივი და ობოლი, უძლური და უღონო და შემწე ვექმნეთ ყოველთავე ჭირვეულთა; დაღაცათუ ჩვენცა გლახაკ ვიყვნეთ საფასეთაგან, არამედ გულითა მოწყალე ვიქმნეთ და სულთქმითა ღმერთსა შევავედროთ შეჭირვებული იგი და ტკბილითა სიტყვითა, მადლითა, ვითარცა მარილით შეზავებულითა, ნუგეშინისვსცეთ და გულთმეცნიერმან ღმერთმან შეიწიროს გონებისა ჩვენისა კეთილობა, და ვიქმნეთ ძე მაღლისა მამისა, რამეთუ იგი თავადი ტკბილ არს და სახიერ [ფს. 33,8; 99,5; 144,9].
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო ძმანო, მოწყალე ვიქმნეთ გულითა და ვილოცვიდეთ განწმედილითა სულითა. და ორითავე ჴელითა ვიქმოდეთ ქველისსაქმესა, რათა ორ ფრთე გვექმნას ფერითა ოქროჲსათა და ვითარცა ტრედი უმანკო, აღვფრინდეთ და ავმაღლდეთ მოწყალებისა მიერ ვიდრე მესამედ ცადმდე, და მივიტაცნეთ ზეცისა სამოთხე, რომელ არს სასუფეველი. ვიხილოთ დიდება ღმრთისა, ვისმინოთ გალობა ანგელოსთა და გვირგვინითა ღმრთივბრწყინვალითა შემკობილნი ვიხარებდეთ საუკუნოდ, მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომელსა ჰშვენის დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ნგ [53]
მოწყალებისათვის რჩეულისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „მიეცით და მოგეცეს თქვენ, საწყაული კეთილი და ზედაგარდათხეული“[ლკ. 6,38]. და სული წმიდა იტყვის პირითა სოლომონისათა: „რომელი სწყალობდეს გლახაკთა, იგი ავასხებს ღმერთსა“[იგ. 19,17].
ეჰა, საყვარელნო, საკვირველი სახიერება და კაცთმოყვარება ღმრთისა, რომელ გლახაკთა მიმართ წყალობასა ღმერთი ვალად თვისად მიითვალავს, და ოდესცა სახმარ იყოს ჩვენდა, მრავლითა სარგებლითა მოგვცემს აქავე ერთისა წილ ასსა და მერმესა მას მიგველის ცხოვრება საუკუნო და სიმართლისა იგი გვირგვინი ყოვლადბრწყინვალე და ღმრთივ­შვენიერი დიდებად ღმრთისა.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა, ტკბილი, სახიერი და ფრიად მოწყალე გულითა, რომელსა აქუნდა პური ჴელთსაქმრითა თვისითა მოგებული. და იქმნა მას ქვეყანასა სიყმილი, და მოვიდოდეს მისა გლახაკნი მშიარნი და ითხოვდეს სიყვარულსა. ხოლო ბერსა მას ფრიად ეწყალვოდეს გლახაკნი იგი და ჰრქვის მოწაფესა თვისსა: „მიეც, შვილო ჩემო საყვარელო, მომავალთა ამათ ძმათა პური“. და იგი მისცემდა უშურველად. და ყოვლადსახიერმა ღმერთმან იხილა გონებისა მისისა სიკეთე, სათნო იყო და აკურთხა პური მისი და არა მოაკლდებოდა მოწყალებისა მიცემითა.
და შემდგომ იქმნა იაფობა პურისა. გარნა კვალადცა მოვიდოდეს გლახაკნი თხოვად სიყვარულისა ჩვეულებისაებრ და იგი კვალადცა უშურველად მისცემდა.
დღესა ერთსა მოვიდეს გლახაკნი მოწყალებისათვის, და ჰრქუა ბერმან მოწაფესა: „მიეც, შვილო, ძმათა ამათ სიყვარული“. ხოლო მან მიუგო: „გრწმენინ ჩემი, ღმერთშემოსილო მამაო, არღარა არს პური საპურესა ჩვენსა“. ჰრქუა მას წმიდამან ბერმან: „შევედ შვილო და ძიება ჰყავ, რამეთუ ღმერთი ჩვენი სახიერ არს და არა უგულებელს ჰყოფს მონათა თვისთა“. და ვითარცა შევიდა მოწაფე იგი, იხილა, რამეთუ სახლი იგი საპურე აღსავსე იყო პურითა ვიდრე კარადმდე, მადლითა ყოვლადსახიერისა ღმრთისათა და სარწმუნოებით ლოცვითა ღირსისა მის მამისათა. ხოლო იგი სიხარულით მისცემდა გლახაკთა მათ და ადიდებდა ღმრთისა საკვირველთმოქმედებასა.
ამისათვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, მივსცემდეთ გლახაკთა მოწყალებასა კეთილითა გონებითა, რათა აკურთხოს ღმერთმან სული და გონება ჩვენი და უმეტესად განანათლოს მადლითა და ბრწყინვალებითა ღმრთაებისა თვისისათა. და ვითარცა აკურთხა უფალმან ჩვენმან იესო ქრისტემან ხუთნი პურნი და ხუთი ათასნი განაძღნა, ეგრეთვე აკურთხოს ყოველი საცხოვრებელი ჩვენი, რომელთაგან ვიქმოდეთ მოწყალებასა რჩეულსა და პატიოსანსა. და მოგუეცეს ერთისა წილ ასი და ცხოვრება საუკუნო დავიმკვიდროთ.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, ვავასხოთ ღმერთსა გლახაკთა მიმართ მოწყალებისა ქმნითა, რათა სარგებელითა ფრიადითა მოვიღოთ მაშინ, ოდეს მართლმსაჯული იესო დასჯდეს საყდართა დიდებისა თვისისათა, მოიხილოს ჩვენდა ღმრთივშვენიერითა პირითა და გვიბრძანოს ყოვლადტკბილითა და ფრიად საწადელითა ჴმითა: „მოვედით კურთხეულნო მამისა ჩემისანო“(მთ. 25,34), გამომზრდელნო ძმათა ჩემთანო და მოწყალენო გლახაკთანო და მიიღეთ მრავლითა სარგებლითა, რომელი მავასხეთ მე: გლახაკთა წყალობისა წილ მეფობა მიიღეთ; მშიარ-მწყურიელთა გამოზრდისათვის, უკუდავებითა იშვებდეთ; შიშველთ შემოსისათვის, ნათელი ბრწყინვალე შეიმოსეთ; უცხოთ შეწყნარებისათვის, წიაღთა აბრაჰამისთა განისვენეთ; სნეულთ მიხედვისათვის, სიხარულით სუფევდეთ და საპყრობილესა მისლვისათვის ზეცისა სასუფეველი დაიმკვიდრეთ, რომელი განგიმზადე პირველ სოფლის დაბადებისა და იხარებდეთ დაუსრულებელად.
ესევითარი უწყის, საყვარელნო, უფალმან ვასხის გარდახდა სარგებლითა, რამეთუ მისა ჰშვენის მადლობა, კურთხევა და თაყვანისცემა აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ნდ [54]
მოწყალებისათვის ქებულისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „მშიოდა და მეცით მე ჭამადი, ამისთვის დაიმკვიდროთ სასუფეველი ცათა“[მთ. 25,34-35].
საყვარელნო, კაცთა მიმართ ქმნილი მოწყალება ღმრთისა მიმართ მიიწევის. და კაცი მოწყალე გულითა ღმრთისა მიერ პატივცემულ არს, ანგელოსთაგან საქებელ და კაცთა შორის ბრძენთა სანატრელ და საყვარელ ყოველთა მიერ. და ყოველივე მოქმედება კაცისა მოწყალისა ძღვენი არს პატიოსანი წინაშე ღმრთისა შეწირული.
რამეთუ ძმამან ვინმე სულიერმან და ღმრთისმოყვარემან წარიღო პური თვისი მირთმად ბერისა ვისმე დიდისა და ღმერთშემოსილისა, რომელი მკვიდრ იყო უდაბნოსა და იზარდებოდა მწვანვილთა მიერ ველისათა. და მირააქუნდა პური მოწყალებად გზასა ზედა, წარსცა ფერჴი ქუასა და სისხლი გამოუხდა, და უკ მოიხედა, იხილა ანგელოსი უფლისა და ჰრქუა: „ვინ ხარ შენ?“ ხოლო მან მიუგო: „მე ანგელოსი ვარ ღმრთისა მიერ მოვლინებული, რათა აღვრაცხო ბიჯი შენი და მიუთვალო უფალსა. და აჰა, ესერა წინაშე თუალთა შენთა აღვიღებ სისხლსა, რომელი გამოხდა ფერჴისაგან შენისა და მიუპყრობ შენ მიერ ძღვნად ღმერთსა“.
იხილა რა ძმამან, რამეთუ წარიღო სისხლი იგი, აღივსო სიხარულითა, მიართუა მოხუცებულსა მას პური და მიუთხრა სახიერება და სიტკბოება ღმრთისა. და მიერითგან მარადის წარუღის პური თვისი ძმამან მან ნეტარმან წმიდასა მას კაცსა ღმრთისასა.
და სხუაცა ვინმე, ძმა კეთილმოსურნე, მობაძავ იქმნა ქველისსაქმისა მისისა. და მიართმიდა იგიცა პურსა მასვე მოხუცებულსა მოწყალებად.
დღესა ერთსა ერთბამად შეიმთხვივნეს გზასა ზედა ორნივე მოწყალენი. და სულიერითა სიყვარულითა ზრახვიდენ მოწყალებისა პატიოსნებისათვის, ქებასა და სიტკბოებასა ღმრთისასა ადიდებდენ. მაშინ წარმოუდგა ანგელოსი უფლისა და ჰრქუა მათ: „ნეტარ ხართ ორნივე, რამეთუ კეთილმეტყველება თქვენი სუნად სუნნელად აღიწევის წინაშე ღმრთისა“.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, ვიქმოდეთ მოწყალებასა ძალისაებრ ჩვენისა კეთილითა გონებითა, რომელი სათნო არს უფლისა და საქებელ ანგელოსთაგან. და არათუ საზომით ეძიებს ღმერთი მოწყალებასა, არამედ გონებისა სიკეთესა, რათა მხიარულებით ვიქმოდეთ მოწყალებასა, ვითარცა იტყვის სამღთო მოციქული: „ნუ მწუხარებით, ნუცა უნებლებით, რამეთუ მხიარულებით მისაცემელი უყვარს უფალსა“(2 კორ. 9,7). და არცა სიმდიდრესა ფრიადსა ითხოვს ჩვენ გლახაკთაგან ღმერთი, არამედ შეძლებისაებრ ქმნასა მოწყალებასა გვამცნებს. თვით მოწყალე და სახიერი უფალი არა ბრძანებს, თუ, რომელი არა გაქუს, იგი მომეც, არამედ: „რომელსა აქუნდეს ორი სამოსელი, ერთი მიეცით, რომელსა არა აქუნდეს და ეგრეთვე საზრდელი ჰყავნ“[ლკ. 3,11]. არა გვეტყვის თუ უძლურ რა ვიყო განმკურნე, რომელი ესე არა ყოველთა ძალუძს, არამედ: „უძლურ რა ვიყო, მიხილეო“[მთ. 25,36]. რომელი ესე ყოველთა მიერ შესაძლებელ არს, თუალითა ხილვა უძლურისა და სიტყვითა ნუგეშინისცემა პყრობილისა.
ხოლო უკეთუ ვინმე ნაკლულევანებისაგან იქმოდეს მოწყალებასა, რომელ თვით მოითმენდეს მადლობითა ღმრთისათა და მოწყალებად მისცემდეს, ამისი გულსმოდგინება უმეტესად სანატრელ არს და საქებელ, ვითარცა ქვრივმან მან გლახაკმან ჰქმნა, შესწირა რა ორი მწვლილი და უმეტესად აქო იგი ქრისტემან.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო ძმანო, ვიქმოდეთ ძალისებრ ჩვენისა მოწყალებასა კეთილითა გონებითა, რათა მცველმან ჩვენმან ანგელოსმან აღსწეროს ქველისსაქმე ჩვენი და უფალმან შეიწიროს გულსმოდგინება და მოგვანიჭოს სასუფეველი მოწყალეთათვის აღთქმული. და შეგვამკოს სამეფოჲთა პორჶირითა და ბრწყინვალითა გვირგვინითა, სადიდებელად მეუფებისა თვისისა, რომელსა ღირსმცა ვართ ყოველნი, მადლითა და წყალობითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ნე [55]
მოწყალებისათვის სულიერისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „წყალობა მნებავს და არა მსხვერპლი“(ოს. 6,6; მთ. 9,13; 12,7).
საყვარელნო, მოწყალება ყოველივე კეთილი არს და სათნო უფლისა, გარნა ჭეშმარიტი მოწყალება ესე არს უპატიოსნეს და უზესთაეს ყოვლისა, რათა კაცმან სული კაცისა გამოიხსნას წარწყმედისაგან. ვითარცა მაცხოვარი სულთა ჩვენთა ბრძანებს: „არა მოვედ რათამცა ვიმსახურო, არამედ მსახურებად და მიცემად სული ჩემი სახსრად მრავალთა“[მთ. 20,28]. ხოლო უკეთუ უფალმან სული თვისი მისცა სახსრად მრავალთა სულთათვის და ჩვენ მონათა ვითარ დავხშათ ნაწლევი წყალობისა კაცთა სულისა ცხოვნებისათვის, რომლისათვის ქრისტე მოკუდა, და წარწყმედისაგან გამოიხსნა სული ჩვენი და დიდებასა თვისსა გვიზიარა. და რომელნი აწ კაცთა სულისა ცხოვნებისათვის იღვწიან, ფრიად უდიდესსა მადლსა შეიძენენ ღმრთისა მიერ და უბრწყინვალეს მზისა შარავანდედისა განათლდებიან სულითა.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა, ღმრთისა სათნომყოფელი, კაცთა სულისა ცხოვრებისათვის მლოცველი, დაფარულთმცნობელი და ყოველთა მიერ პატივცემული სახელით ლონგინოს.
კაცმან ვინმე ღმრთისმოყვარემან და მოწყალემან მიართუა მას ფრიადი ოქროჲ სახმრად. ვითარცა იტყვის მოციქული: „სახმარსა წმიდათასა ეზიარებოდეთ“(რომ. 12,13). და ჰრქუა: „ესე შეიწირე ღმერთშემოსილო მამაო და გევედრები ლოცვა ჰყავ სულისა ჩემისა ცხოვნებისათვის“.
ხოლო წმიდამან ბერმან დაფარულთმცნობელმან მიუგო: „გაკურთხენ შენ უფალმან, ღმრთივსულიერო შვილო საყვარელო, ეგე ჩემდა არად სახმარ არს, არამედ ჰყავ სიყვარული და ადრე მიისწრაფე ბჭეთა ქალაქისათა და შეგემთხვიოს შენ ჭაბუკი ვინმე, რომელსა ჰმოსიეს ესევითარი სამოსელი. მას მიეც ოქრო ეგე და ჰკითხე საქმე მისი, რათა სცნა, თუ ვითარი მადლი ჰპოვე შენ წინაშე ღმრთისა საცხოვნებელად სულისა შენისა“.
ხოლო იგი მეყსეულად მივიდა და იხილა ჭაბუკი იგი და მისცა ოქროჲ და ჰრქუა: „ესე მამამან ლონგინოს წარმოსცა შენდა ძმაო, მეტყველმან, რაჲ არს საქმე შენი?“ ხოლო მან მიუგო: „გრწმენინ, უფალო ჩემო, მე მრავალთა ვახ­შთა თანამდებ ვიქმენ და ვინათგან უღონო ვარ გარდახდისა, აჰა, ესერა საბელი სარჩობელი, რამეთუ განვიდოდი მოშთობად თავისა ჩემისა. არამედ აწ ესერა მოწყალებითა თქვენითა იხსნა ღმერთმა სული ჩემი წარწყმედისაგან“.
ესმა რა ესე კაცსა მას ჭეშმარიტსა მოწყალესა, განკვირვებული ადიდებდა სახიერებასა ღმრთისასა და უმეტესად ჰყოფდა მოწყალებასა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, მარადის ვიქმოდეთ მოწყალებასა და უფროსად სულსა ზედა კაცისასა. რამეთუ ესევითარი მოწყალება უფროს სათნო უჩნს ღმერთსა, ვიდრე ყოველთა მსხვერპლთა და შესაწირავთა. და ამისთვის ღმერთი ქვეყანად მოვიდა, რათა სული კაცისა წარწყმედისაგან გამოიხსნას, აცხოვნოს და ზეცას აღიყვანოს და ანგელოსთა შორის ადიდოს.
და აწ ჩვენცა, საყვარელნო, მივემსგავსნეთ მეუფესა ჩვენსა სულთმოყვარესა, და სულიერსა მოწყალებასა და სიყვარულსა ვიქმოდეთ ძმათა მიმართ, რამეთუ ვითარცა „სული უფროს არს ჴორცთასა“[მთ. 6,25; ლკ. 12,23], ეგრეთვე სულიერი მოწყალება უფროსად სათნო არს ღმრთისა, ვიდრე ჴორციელისა.
და ფრიად ვეკრძალნეთ, ძმანო, რათა არა შევაწუხოთ და დავაბრკოლოთ სული კაცისა ხატად ღმრთისა დაბადებული, რომლითა მივემსგავსებით ეშმაკსა სულთმოძულესა და მივეცემით საუკუნოსა სატანჯველსა, რამეთუ უფალი ბრძანებს, ვითარმედ: „რომელმან დააბრკოლოს ერთი მცირეთაგანი ჩემდა მომართ მორწმუნეთა, უმჯობეს არს გამოთუმცაიბა წისქვილის ქვა ვირით საფქველი ქედსა და შთაიგდო უფსკრულსა ზღვისასა“[მთ. 18,6; მრკ. 9,42].
არამედ გევედრები, ჵ, ქრისტეს მოყვარენო, ყოველთა კაცთა თანა კეთილსა ვიქმოდეთ, რათა შვილ ღმრთისა ვიწოდნეთ და სულიერი ნუგეშინისცემა მოვიღოთ და გვიბრძანოს ქრისტემან ყოვლადტკბილითა ჴმითა: „ნუ გეშინის, შვილო, მიგეტევნენ შენ ცოდვანი შენნი“(მთ. 9,2).
ჰე, გევედრები, საყვარელნო ძმანო, ესრეთ სათნოებითა და სიტკბოებითა ვიქცეოდეთ, რათა აქაცა ყოველი კეთილი მოგვენიჭოს და მას საუკუნესა გვირგვინითა ღმრთივბრწყინვალითა სასუფეველსა შინა ვიხარებდეთ დაუსრულებელად, ქრისტე იესოს მიერ უფლისა და მაცხოვრისა ჩვენისა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ნვ [56]
უცხოთ მოყვარებისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „უცხო ვიყავ და შემიწყნარეთ მე“(მთ. 25,35). და სამღთო მოციქული იტყვის აბრაჰამისთვის, ვიეთმე: „არა უწყოდეს და ანგელოსნი ისტუმრნეს“(ებრ. 13,2). ამისთვის დიდ არს წინაშე ღმრთისა, საყვარელნო, უცხოთშეწყნარება და სტუმართმოყვარება, ანგელოსთაგან პატივცემულ და კაცთა მიერ ბრძენთა და მეცნიერთა სანატრელ და ქებულ და წმიდათა მამათა მიერ განშვენებულ.
რამეთუ კაცმან ვინმე ღმრთისმოყვარემან დაუტევა სოფელი და შეუდგა ქრისტესა. წარვიდა უცხოსა მონასტერსა და ესმა დიდნი და მაღალნი სათნოებანი დიდისა და ღმერთშემოსილისა მამისა ჩვენისა არსენისათვის.
დღესა ერთსა მივიდა ხილვად მისსა სურვილით და სასოებით, რათა იხილოს რაჲმე სათნოება მისი. ხოლო მამა არსენი განათლებულ იყო სულითა წმიდითა და მაღალთა ხედვათა შექცეულ და არარაჲ ჰრქუა უცხოსა მას ძმასა.
და ვითარცა გამოვიდა მიერ, წარვიდა ხილვად ნეტარისა მამისა მოსესა. ხოლო იგი სიხარულითა ფრიადითა მიეგება უცხოსა მას ძმასა და ისტუმრა კეთილად და წარგზავნა პატივით.
ესე საქმე იხილა სხუამან ვინმე წმიდამან ბერმან და ევედრა უფალსა და სთქუა: „მეუფეო კაცთმოყვარეო, იესო ქრისტე, ღმერთო ჩემო, მამა არსენი სიყვარულითა შენითა დუმილსა იმარხავს და მამა მოსე სიყვარულითავე შენითა სტუმართა პატივ სცემს ტკბილითა ნუგეშინისცემითა. გევედრები, ყოველთა გულთმეცნიერო უფალო, გამომიცხადე ესე, ვითარ არს შენ წინაშე დიდებად სახელისა შენისა წმიდისა“.
ესერა ილოცა ღმერთშემოსილმან ბერმან, მიეცა განკვირვებასა და იხილნა ორნი ნავნი ზღვასა ზედა: ერთსა ნავსა შინა იყო სული წმიდა და მამა არსენი დუმილით და მყუდროებით, ხოლო მეორესა ნავსა შინა იყვნეს ანგელოსნი და მამა მოსე; დაუგებდა ტაბლასა და თაფლსა გოლეულსა და ისტუმრებდა მათ კეთილად და შვენიერად.
ესერა იხილა წმიდამან და ყოვლადღირსმან ბერმან, ადიდებდა სახიერსა ღმერთსა.
ისმინეთ, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, და გულისჴმა ვჰყოთ ესე ორნივე პატიოსანნი სათნოებანი. და ამისთვის გლოცავ და გევედრები, უფალნო ჩემნო, მოვიგოთ ჟამიერი დუმილი ბაგეთა და გონება ღმრთისა მხედველი და ყოვლადვე ნურას ვიტყვით ჴორციელსა ჟამსა ლოცვისა და წირვისა სმენისასა. და გარეშე ლოცვისა წესიერად ვზრახვიდეთ ტკბილითა სიტყვითა, მადლითა, ვითარცა მარილითა შეზავებულითა, რათა მადლი სულისა წმიდისა გუფარვიდეს.
და შევიტკბოთ უცხოთმოყვარებაჲ, რათა წმიდათა ანგელოსთა აღწერონ საქმენი ჩვენნი კეთილნი წიგნსა მას ცხოვრებისასა. და ჟამსა მეორედ მოსლვისასა ქრისტემან წარმოაყენოს ჩვენ მიერ ქმნილნი ქველისსაქმენი, ანგელოსთაგან აღწერილნი. და აღმოიკითხოს ყოვლადბრწყინვალითა ჴმითა სასმენელად ყოველთა დაბადებულთა, ვითარმედ: „უცხო ვიყავ და შემიწყნარეთ მე“(მთ. 25,35).
და სადაცა მდგომარე იყვნენ შიშით და ძრწოლით ანგელოსნი და ყოველნი კაცნი, მაშინ წარმოადგინნეს ჩვენ მიერ შეწყალებულნი უცხონი, გლახაკნი, შიშველნი, მშიარ-წყურვალენი, სნეულნი და პყრობილნი ჩვენ მიერ ნუგეშინისცემულნი. მათდა მიმართ მიიღოს ღმრთივშვენიერი ჴელი ქრისტემან და ჩვენდა მომართ ყოვლადნათელი და ბრწყინვალე პირი მეტყველი: „რაოდენი უყავთ ამათ ძმათა ჩემთა, იგი ყოველი მე მიყავთ“[მთ. 25,40]. და ამათ მცირედთა ნაცვლად: „მოვედით კურთხეულნო მამისა ჩემისანო“(მთ. 25,34) და მიიღეთ დიდად დიდებული და ყოვლადშვენიერი სასუფეველი და იხარებდეთ ბრწყინვალითა გვირგვინითა და დიადიმითა საუკუნოდ.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, შევიტკბოთ სათნოებათა თუალი – მოწყალება. და მოვიგოთ უცხოთმოყვარება, რომელი არს მოწყალებისა რტოჲ კეთილნაყოფიერი, რათა აქაცა სანატრელ ვიყვნეთ და ყოველთა კაცთაგან საყვარელ და ანგელოსთა მიერ პატივცემულ. საქმეთამცა აბრაჰამისთა ვიქმოდეთ, ძმანო, და წიაღთამცა აბრაჰამისთა განვისვენოთ, ქრისტე იესოს მიერ უფლისა ჩვენისა, რომლისა არს დიდება და დიდად შვენიერი და ყოვლადპატიოსანი სუფევა თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ნზ [57]
უძლურთა ხილვისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „უძლურ ვიყავ და მომხედეთ მე“[მთ. 25,36], ამისთვის დაიმკვიდრეთ სასუფეველი ცათა.
საყვარელნო, უძლურთა მოხილვასა ჩვენ მიერ, ქრისტე, თვისად მიითვალავს, რამეთუ ფრიად ეწყალვიან უძლურნი კაცთმოყვარებით და ძმად თვისად უწოდებს მეტყველი, ვითარმედ: „რაოდენი უყავთ ერთსა ამას მცირედთაგანსა ძმათა ჩემთასა, იგი ყოველი მე მიყავთ“[მთ. 25,40].
ესრეთ უყვარან უფალსა უძლურნი და რომელნი შეჭირვებასა შინა არიან და მადლობითა ღმრთისათა ითმენენ, რომელ მრავალგზის ანგელოსიცა თვისი მოუვლინის ნუგეშინისმცემელად განწირულთა და სასყიდლისაცა მინიჭებად სასოებით მომთმინეთა.
რამეთუ იყო ვინმე გლახაკი უცხოჲ, რომელიცა დასნეულდა ძლიერად და არავინ მახლობელთაგანმან სცნა უძლურება მისი. ხოლო იგი რაჲსაცა ჰპოებდა სახლსა შინა საზრდელსა, კრძალულებით იხმევდა და მოთმინებითა მრავლითა ჭირთა შინა და ურვათა მადლობდა და ადიდებდა სულ­გრძელებასა ღმრთისასა.
ესევითარითა იწროებითა მოითმინა დღენი ოცდაათნი. შეიწირა და მიითვალა ღმერთმან მადლობით მოთმინება მისი და მოუვლინა ანგელოსი თვისი ნუგეშინისაცემელად და ახარებდა ბრწყინვალებითა ელვარებისა მისისათა, და დაჰყო ანგელოსმან უფლისამან სნეულისა მისთანა შვიდი დღე. და მაშინღა მოეხსენათ მახლობელთა მისთა მეზობელთა უცხოჲ იგი გლახაკი და მივიდეს ხილვად მისა. ხოლო მან იწყო შინა კერძო ჴმობად, ვითარმედ: „ნუ მოხვალთ, წარვედით, ნუ მოხვალთ!“ გარნა იგინი შევიდეს მცნებისათვის უფლისა და იხილეს ფრიად უძლურად და მოიკითხეს ტკბილითა სიტყვითა ნუგეშინისცემისათა. მერმე ჰკითხეს ვითრმედ: „რაჲსათვის ჴმობდი, ქრისტეს მიერ საყვარელო ძმაო, თუ ნუ მოხვალთ?“ ხოლო მან ჰრქუა: „ამისთვის, უფალნო ჩემნო, რამეთუ ოცდაათნი დღენი წარხდეს და არავინ კაცთაგანმან მიხილა მე და შვიდი ოდენ დღე არს, რომელ ყოვლადსახიერმან ღმერთმან მომივლინა ანგელოსი თვისი ნუგეშინისმცემელად უძლურებისა და მწირობისა ჩემისა და აწღა მოსლვასა თქვენსა იგი მიმეფარა თუალთაგან ჩემთა“.
ესერა სთქუა ნეტარმან მან, განწმედილი სული თვისი ჴელთა შინა ღმრთისა შევედრა და ანგელოსისა წინამძღვრებითა ზეცისა სასუფეველსა განისვენა დიდებად ღმრთისა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, მოწყალე და ლმობიერ ვიქმნეთ გულითა და მოწლედ, სიყვარულით უძლურთა მოვიხილვიდეთ და გულსმოდგინედ ვმსახურებდეთ. ვითარცა უფალი ბრძანებს: „არა მოვედ რათამცა ვიმსახურო სხვათაგან, არამედ მსახურებად თავით ჩემით და მიცემად სული ჩემი სახსრად მრავალთა“[მთ. 20,28].
საყვარელნო, ესე მადლი და მსგავსება ქრისტესი აქუს უძლურთა მხილველსა და მსახურსა, რომელი ესე იქმნების გულისაგან მოწყალისა. და არს ესეცა ერთი რტოჲ ფრიად კეთილი და მრავალნაყოფიერი მოწყალებისა.
და უკეთუ ჩვენ ვიყვნეთ, ძმანო, უძლური, მადლობითა ღმრთისათა და გულითა კეთილითა მოვითმინოთ, რათა უძლურებისა და სნეულებისათვის ცოდვანი მოგვეტევნენ, და მადლობით მოთმინებისათვის გვირგვინი მოგვეცეს და განვისვენოთ წიაღთა აბრაჰამისთა, ვითარცა გლახაკი ლაზარე კეთილად მომთმინე.
და ნუმცა თანაწარვხდებით, საყვარელნო, უცხოთა, უძლურთა, სნეულთა, გლახაკთა და ჭირვეულთა, რათა არა მდიდრისა მისთანა უწყალოსა დავისაჯნეთ ჯოჯოხეთსა შინა, საუკუნოდ ვიტანჯებოდეთ და ვინატრიდეთ მცირესა წყალსა განსაგრილებელად ენისა ჩვენისა ცეცხლისა მიერ შემწვრისა.
არამედ გევედრები, ჵ, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, ვიდრეღა ცხოველ ვართ და ჟამი გვაქვს კეთილისყოფად, ვიქმოდეთ ძალისაებრ ჩვენისა წყალობასა: უცხოთა, უძლურთა, უღონოთა, მშიართა, მწყურვალთა, შიშველთა, პყრობილთა და უფროსად მიცვალებულთა ზედა, რამეთუ ესე ყოველნი კეთილნი ნაყოფნი აღმოეცენებიან გულისაგან მოწყალისა, დაღაცათუ მცირედ საგონებელ არიან, ვითარცა მარცვალი მდოგვისა, გარნა იქმნებიან ხე დიდ, ვიდრემდის მოვიდენ მფრინველნი ცისანი, რომელ არიან ანგელოსნი ღმრთისანი და დაადგრებიან რტოთა მისთა და მოისთვლებენ ყუავილსა და ნაყოფსა სათნოებათა ჩვენთასა და შესწირვენ წინაშე ღმრთისა და დაგვიუნჯებენ ზეცისა წარუპარველსა დიდებასა შინა, რათა ოდეს მივიდეთ ჩვენცა ვჰპოვოთ მუნ სავსებით და ნაშრომთა ჩვენთა ზედა ვიხარებდეთ გვირგვინითა ბრწყინვალითა ყოველთა წმიდათა ანგელოსთა თანა ქრისტე იესოს მიერ, უფლისა ჩვენისა, რომლისა არს დიდება და სიმტკიცე თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ნჱ [58]
სათნოებისათვის შვენიერისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „მე სათნოებას მამისასა ვიქმ მარადის“[იო. 8,29]. და სამღთო მოციქული იტყვის: „კაცად კაცადი მოყვასსა თვისსა სათნო ეყოფოდენ კეთილისათვის აღსაშენებელად“[რომ. 15,2].
საყვარელნო, სათნოება განაბრძნობს გონებასა და განანათლებს სულსა, ღმერთსა მოწყალე ჰყოფს ჩვენ ზედა და კაცთა შორის საყვარელ გვყოფს სულიერად და ვიქმნებით ქრისტეს მცნებათა აღმასრულებელ კეთილად და ღმრთივშვენიერად.
რამეთუ იყო ვინმე დიდებულთა შვილი, ყოველითავე სათნოებითა შემკობილი: სიმშვიდითა, სიმდაბლითა, კაცთმოყვარებითა, გლახაკთმოწყალებითა, სახიერებითა და სიტკბოებითა, რომელმანცა სიტყვისაებრ წმიდისა სახარებისა: „ყოველი საფასე თვისი განუყო გლახაკთა“[მრკ. 10,21; ლკ. 18,22], უცხოთა, უძლურთა, ქვრივთა და ობოლთა, და ეკკლესიათა ღმრთისათა და თვით აღირჩია ქრისტესთვის უპოვარება, და წარვიდა უდაბნოსა იერუსალიმისასა და შეუდგა ქრისტესა. ყოველითა სათნოებითა ჰმონებდა მეუფესა კეთილითა გონებითა, უვნებელითა მარხვითა, წმიდითა ლოცვითა, სიმართლით მუშაკობდა და ჴელითა თვისითა იზარდებოდა და უმრავლესსა მოწყალებად მისცემდა.
დღესა ერთსა შთავიდა ქალაქად იერუსალიმად, განსყიდვად ჴელთსაქმრისა თვისისა: რომელიმე განუყო გლახაკთა და რომლითამე იყიდა პაქსიმადი, და მივიდოდა უდაბნოდვე და გზასა ზედა ჰპოვა კოლოფი, რომელსა შინა იდვა ათასი დრაჰკანი. განიზრახა ვითარმედ, რომელმან წარსწყმიდა ესე, აქავე მოსლვად არს ძიებად. დასჯდა მუნ და ელოდა. და შემდგომად მცირედისა იხილა უფალი მის ოქროჲსა მომავალი ტირილით, ხოლო წმიდამან ბერმან განიყვანა თვისგან და მისცა კოლოფი იგი ყოვლითურთ. და კაცსა მას ენება ზოგისა რაჲმე მიცემად მისდა, გარნა მან ნეტარმან არცაღათუ მოისმინა სიტყვა მისი, არამედ ივლტოდა კაცთა დიდებისაგან, და ღმერთმან ადიდა სათნომყოფელი და მადიდებელი თვისი, ვითარცა იტყვის წინასწარმეტყველისა მიერ: „მე მადიდებელნი ჩემნი ვადიდნე“[1 მეფ. 2,30].
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, შევიტკბოთ სათნოება, რათა სათნო ვეყვნეთ მეუფესა. შევიმოსოთ, ვითარცა რჩეულთა ღმრთისათა სიყვარული, მოწყალება, შეწყნარება, სიტკბოება, სიმდაბლე, სიმშვიდე, სულგრძელება და ყოველივე სათნოება, რათა ღმერთი მშვიდობისა და ყოველთა კეთილთა მიზეზი იყოს ჩვენთანა.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო და სათნოებათა მოსურნენო, ქრისტეს მოძღვრებასა შეუდგეთ და წმიდათა კაცთა ვბაძვიდეთ. ჴელითა ჩვენითა ვმუშაკობდეთ და ნაშრომთაგან ჩვენთა მოწყალებასა ვიქმოდეთ, ვინათგან სათნოებათა შორის თუალი არს პატიოსანი მოწყალება. და სიმდაბლითა გულისათა ვილოცვიდეთ, რამეთუ ესევითარნი სათნოებანი სათნო არიან უფლისა და პატიოსანი ძღვენი არს წინაშე ღმრთისა და ცხოვნებად მიმყვანებელი სულთა ჩვენთა.
და ვეკრძალებოდეთ, ძმანო, უკეთურებასა, უგუნურებასა, გულარძნილებასა, ანგაჰარებასა, მზაკვარებასა, მაჩვენებლობასა და ცუდითა დიდებითა ზუაობასა და სიცრუესა ზედა პირმოთნებასა, რომელთათვის იტყვის მოციქული: „უკეთუ კაცთა სათნო ვეყოფოდე, ქრისტეს მონამცა არა ვიყავ“[გალ. 1,10]. და წინასწარმეტყველი იტყვის: „განაბნივნის უფალმან ძვალნი კაცთა მოთნეთანი“[ფს. 52,6].
ხოლო ჩვენ, საყვარელნო ღმრთისანო, პატიოსანნო მსმენელნო, მოვიგოთ მართლმეტყველება და ჭეშმარიტება ბაგეთა, სიმართლე გულისა, სიწმიდე სულისა, სიმდაბლე თავისა, მოწყალება ჴელთა, მორჩილება ფერჴთა, რათა ესრეთ ყოვლით კერძო სათნოებით შემკობილ ვიყვნეთ და ბრწყინვალითა გვირგვინითა განშვენებულნი შევიდეთ ზეცისა იერუსალიმსა. ანგელოსთა თანა ვიხარებდეთ, წმიდათა თანა ვიდიდნეთ, ღირსთა თანა ვიშვებდეთ, მადლითა და სათნოყოფითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ნთ [59]
უმანკოებისათვის სათნოჲსა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „უმანკო იყვენით, ვითარცა ტრედნი“[მთ. 10,16].
საყვარელნო, უმანკოება და სიწრფოება ტრედის მსგავსება არს, რომლისა სახედ გამოსჩნდა სული წმიდა, რომლისათვისცა ილოცავს მგალობელი: „სული წრფელი განმიახლენ გუამსა ჩემსა“(ფს. 50,12). ნამდვილვე უმანკონი და წრფელნი საყვარელ არიან ღმრთისა მიერ, საქებელ ანგელოსთა და სანატრელ კაცთაგან.
რამეთუ იყო ვინმე კაცი უმანკო და წრფელი, რომელმან სიტყვისაებრ წმიდისა სახარებისა: „განჰყიდა ყოველი მონაგები თვისი და მისცა გლახაკთა“[მთ. 19,21], და თვით გლახაკ იქმნა ქრისტესთვის და შეუდგა მას ჭეშმარიტებით. და ვინათგან გლახაკ იყო სანატრელი იგი, ითხოვა ოდესმე ძმისაგან სესხებით ერთი დრაჰკანი. და იყიდა სელი ჴელთსაქმრად. და მოვიდა ვინმე ძმათაგანი და ჰრქუა: „მამაო პატიოსანო, მომეც მე მცირედი სელი სიყვარულად, რათა ვქმნე კვართი“. ხოლო მან სიხარულით მისცა ნახევარი სელისა მის. და კვალად სხუა ძმა მოვიდა და ჰრქუა: „მამო წმიდაო, ჰყავ სიყვარული და მომეც მე მოწყალებად მცირედ სელი ჴელთსაქმრად ჩემდა“. და ნახევარიცა იგი მას მისცა უდრტვინველად მან ნეტარმან.
და შემდგომად მოვიდა უფალი დრაჰკნისა მის და სთხოვდა. ხოლო იგი, ვინათგან უღონო იყო მიცემად, წარვიდა წინამძღვრისადა, რათა სთხოვოს მას მოწყალებად. და იხილა გზასა ზედა ერთი დრაჰკანი. ილოცა და არა აღიღო, რამეთუ საცთურსა ჰგონებდა ეშმაკისასა და უკმოიქცა.
კვალად სხუასა დღესა სთხოვდა უფალი იგი დრაჰკანისა, ვითარმედ სახმარ ჩემდა არსო. ხოლო იგი წარვიდა წინამძღვრისად და იხილა იგივე დრაჰკანი მასვე ადგილსა. ილოცა და არა აღიღო.
კვალადცა ითხოვდა უფალი დრაჰკანისა. წარვიდა და იხილა იგივე დრაჰკანი, ჰყო ლოცვა და აღიღო და მიართუა წინამძღვარსა მეტყველმან: „ღმერთშემოსილო მამაო, მოვიდოდი სიწმიდისა მომართ შენისა და ესე დრაჰკანი ვჰპოვე გზასა ზედა, ნუუკუჱ დავარდა ვისმე? და მიუმცენ ძმათა. უკეთუ საცნაურ იქმნას უფალი მისი, წარიღოს“. ხოლო სამ დღე ჰქადაგებდენ მონასტერსა შინა და არავინ იპოვა, რომელსაცა წარეწყმიდა დრაჰკანი იგი. მერმე ჰრქუა უმანკომან და წრფელმან კაცმან ღმრთისამან: „წმიდაო ღმრთისაო, ვინათგან არავინ არს უფალი მისი, მომეც მე ეგე სიყვარულად, რათა მივსცე ძმასა მას, რომლისა თანამაძს ერთი დრაჰკანი და მისთვის მოვიდოდი ვედრებად შენდა, ღმრთივსულიერო მამაო“.
ესერა ესმათ ყოველთა, დაუკვირდათ უმანკოება და სიწრფოება და გონებისა მისისა სიკეთე და ადიდებდენ ღმრთისა სახიერებასა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო ძმანო, მოვიგოთ ჩვენცა უმანკოება და სიწრფოება, რათა მივიწივნეთ უვნებელობასა და უვნებელობისა მიერ აღვიდეთ თავსა სათნოებათა სრულებასა, რომლისათვის ბრძანებს უფალი: „იყვენით თქვენ სრულ, ვითარცა მამა თქვენი ზეცათა სრულ არს“(მთ. 5,48).
ვიქმნეთ, საყვარელნო, უმანკო სულითა, წრფელ გონებითა და მოწყალე გულითა, საქმითა და ჭეშმარიტებითა, რამეთუ მოწყალენი, ვითარცა ტრედნი, ფრთითა ოქროჲსა ფერისათა აღფრინდებიან და ზეცისა კამარათა უზესთაეს ამაღლდებიან და შინაგან სამყაროსა სასუფეველსა ღმრთისასა დაიმკვიდრებენ საუკუნოდ. რამეთუ „შეუძლებელი კაცთაგან შესაძლებელ არს ღმრთისა მიერ“(ლკ. 18,27), ყოვლადსახიერისა, ტკბილისა და კაცთმოყვარისა.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, სათნოებათა ტრფიალნო, შევიმოსოთ: მოწყალება, შეწყნარება, სახიერება, სიტკბოება, სიწრფოება და უმანკოება. რომელი „გვთხოვდეს მივჰსცეთ და რომელსა უნდეს სესხებად ჩვენგან, ნუ გარე მივიქცევით“[მთ. 5,42]. და ესრეთ ყოვლით კერძო ქრისტეს მცნებათა აღვასრულებდეთ კეთილად და ღმრთივშვენიერად. და სათნო ვეყვნეთ იესო ტკბილსა, მზესა მას სიმართლისასა, რათა ღირს ვიქნეთ დამკვიდრებად დიდად დიდებულსა დიდებასა, და ყოვლადნათელსა ბრწყინვალებასა და ფრიად სანატრელსა ელვარებასა, რომელი განმზადებულ არს მეუფისა მიერ ჭეშმარიტთა მოწყალეთათვის, რომელსა ღირს­მცა ქმნულ ვართ ყოველნი მადლითა და კაცთმოყვარებითა, უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომელსა ჰშვენის დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ჲ [60]
მოწყალებისათვის ბრწყინვალისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე აღვიდა რა მთასა თაბორსა, „განბრწინდა პირი მისი, ვითარცა მზე და სამოსელი მისი იქმნა, ვითარცა ნათელი“[მთ. 17,2].
საყვარელნო, უკეთუ ჩვენცა აღვიდეთ მთასა სათნოებათასა – უბრალონი ჴელითა და წმიდანი გულითა, ვიხილოთ ღმერთი და გნვბრწყინდეთ სულითა, ვითარცა მზე და განვნათლდეთ გულითა, ვითარცა ნათელი.
ხოლო მზეებრ განმაბრწყინვებელი ჩვენი არს სათნოებათა თუალი პატიოსანი – ღმრთივშვენიერი მოწყალება. რამეთუ დასაბამსაცა ღმრთისა მიერ ჩვენდა მომართ წყალობისა მიზეზი მოწყალება არს. და დასასრულსაცა ჩვენი მაცხოვარი და ბეჭედი მოწყალებავე არს. მით, რამეთუ რომელმან „დასაბამსა ჰრქუა ადამს, ყოველისაგან ხისა ჰსჭამო“[დაბ. 2,16], ესე მოწყალება იყო კაცთა მომართ. და იგივე გვეტყვის დასასრულსა: „მშიოდა და მეცით მე ჭამადი“(მთ. 25,35), და შემდგომი ამისი. რომელნიცა მოწყალისაგან გულისა იქმნებიან, საყვარელნო და თვინიერ მოწყალებისა ვერვინ იხილავს ყოვლადბრწყინვალესა პირსა უფლისასა მაკურთხეველად. და ყოველნი ძველნი და ახალნი წერილნი მოწყალებასა ჰქადაგებენ, და წმიდანი ღმერთშემოსილნი მამანიცა მოწყალებისა მიერ განათლებასა გვამცნებენ, და სასწაულითაცა დაგვიმტკიცებენ.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი, წმიდა და ღმერთშემოსილი ყოვლითა სათნოებითა შემკობილი: სიმდაბლითა, სიმშვიდითა, სიტკბოებითა, მოწყალებითა, სიბრძნითა, მეცნიერებითა, სიტყვითა ჭეშმარიტებისათა, დაფარულთ მცნობელობითა, წინასწარ მოსწავებითა და ნიშებ-სასწაულითა შემოსილი, სახელით იოსებ.
ამის ნეტარისა მამისა მოვიდენ ორნი პატიოსანნი ძმანი სულიერნი, სასოებითა ღმრთივმოცემულისა სწავლისა მისისათა. და აჰა, ზრახვასა მათსა სულიერსა მოვიდა ქრისტეს მოყვარე ვინმე ერისკაცი და მოართუა წმიდასა მას ბერსა სამი დრაჰკანი, მეტყველმან: „გევედრები, ყოვლად­პატიოსანო მამაო წმიდაო, ლოცვა ჰყავ სულისა ჩემისათვის“. ხოლო მან არცაღათუ მიხედნა ოქროსა მას და ჰრქუა: „ჩემდა არად სახმარ არიან ეგენი, ძმაო საყვარელო, არამედ გლოცავ შენ, განუყავ ეგე გლახაკთა, რამეთუ, გლახაკთა მიმართ ქმნილი მოწყალება კეთილითა გონებითა, ძღვნად პატიოსნად შეიწირვის ღმრთისა მიმართ, და გონებისაებრ მიმცემელისა, მადლი და სასყიდელი დიდი მოენიჭების საცხოვნებელად სულისა“.
და სხუაცა მრავალი კეთილი სწავლა წარმოუთხრა მათ, მოწყალებისათვის მან ნეტარმან. და მერმე აღსდგა და აღიპყრნა თუალნი და ჴელნი ზეცად და სთქუა: „უფალო იესო ქრისტე, ძეო და სიტყვაო ღმრთისა ცხოველისაო, ღმერთო ჭეშმარიტო! უკეთუ ტყუილ არიან სიტყვანი ესე ჩემნი მოწყალებისათვის თქმულნი ძმათა მიმართ, უვნებელად ეგენინ ლოდი ესე მდებარე, ხოლო უკეთუ მართალ და სარწმუნო და ჭეშმარიტ არიან სიტყვანი ჩემნი, განხეთქინ და განიპენ ლოდი ესე“.
ეჰა, საკვირველებათა შენთა, ღმერთო! რამეთუ მეყსეულად განსქდა ლოდი იგი დიდი მარმარილოჲსა, ხუთ ნაკვეთად, რომელსა აქუნდა სისქე ოთხი მტკაველი. ხოლო მათ ესე სასწაული რა იხილეს, განკვირვებულნი ადიდებდეს ღმერთსა.
და ვითარცა წარგზავნიდა მათ წმიდა იგი ბერი, ჰრქუა: „გამცნებ თქვენ, შვილნო საყვარელნო, რათა მომავალსა შაბათსა მოხვიდეთ და მიხილოთ მე“. და მოიწია რა შაბათი, მივიდეს მესამესა ჟამსა და ჰპოვეს წმიდა იგი მამა აღსრულებული. და მრავლითა ლმობიერებითა ამბორს უყვეს და დამარხეს მადიდებელთა ღმრთისათა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო და ქრისტეს ძმათა მოწყალენო, რომელ არიან გლახაკნი. შევიმოსოთ მოწყალება, რათა ნათელი შევიმოსოთ და ვითარცა მზე გამოვბრწყინდეთ სასუფეველსა ცათასა. და რაჟამს მზე იგი სიმართლისა, ბრწყინვალება მამისა, იესო ქრისტე, მოვიდეს დიდებითა თვისითა, მაშინ ჩვენცა მივეგებნეთ ნათლისა ღრუბელითა და მოიხილოს ჩვენ ზედა, ყოვლადბრწყინვალითა პირითა და გვიბრძანოს ღმრთივშვენიერითა ჴმითა ტკბილითა: „მოვედით კურთხეულნო მამისა ჩემისანო და დაიმკვიდრეთ თქვენთვის განმზადებული სასუფეველი და იხარებდეთ საუკუნოდ“[მთ. 25,34].
ჰე, გევედრები, საყვარელნო ძმანო, მოსწრაფე ვიქმნეთ აღსრულებად მცნებათა ღმრთისათა, რათა ბრწყინვალითა გვირგვინითა ვიხარებდეთ დაუსრულებელსა დიდებასა ღმრთისასა. ანგელოსთა და ყოველთა წმიდათა თანა ჩვენცა უგალობდეთ, ვადიდებდეთ და ვაკურთხევდეთ წყალობისა ჯერმჩინებელსა მამასა, კაცთმოყვარესა ძესა და ცხოველსმყოფელსა სულსა წმიდასა, რომელსა ჰშვენის ყოველი დიდება, პატივი და თაყვანისცემა საუკუნითგან აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

დასასრuლი მეექვსისა თავისა

თავი 7

სიმართლისათვის სათნოებათა საუნჯისა

თხრობა სულიერი ჲა [61]
სიმართლისათვის კეთილისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „ნეტარ იყვნენ დევნულნი სიმართლისათვის, რამეთუ მათი არს სასუფეველი ცათა“(მთ. 5,10).
საყვარელნო, სიმართლე საუნჯე არს შემკრებელი ყოველთა სათნოებათა. ნამდვილვე ნეტარ არიან მომგებელნი სიმართლისანი და ღირს სასუფეველისა და თავისუფალ სატანჯველთაგან, ვითარცა იტყვის სული წმიდა: „მართალთა სულნი ჴელთა შინა ღმრთისათა და არა შეეხოს მათ ტანჯვა“(სიბრძ. 3,1). არამედ ანგელოსთა მიერ ქებულ არიან, კაცთაგან წმიდათა პატივცემულ და სანატრელ, ხოლო ღმრთისა მიერ დიდებულ.
რამეთუ წმიდა და ღმერთშემოსილი მამა ჩვენი დიდი ანტონი ილოცვიდა რა, მოვიდა მისა ანგელოსი უფლისა და გამოუცხადა, ვითარმედ: „არს ქალაქსა შინა ერისკაცი მართალი, რომელი რაჲსაცა მოიგებს, ყოველსავე განუყოფს: უცხოთა, უღონოთა, უძლურთა და ყოველთა ჭირვეულთა და ჰგალობს სამ­წმიდაარსობით, ვითარცა ანგელოსნი ცათა შინა. და ლოცვა მდაბლისა მისგან გონებისა აღიწევის წინაშე ღმრთისა სუნად სუნნელად შეწირული“.
ესერა ეუწყა მამასა ანტონის, წარვიდა ძიებად და ჰპოვა იგი და ჰრქუა: „მშვიდობა შენთანა, შვილო სულიერო! ჰყავ სიყვარული მცნებისათვის უფლისა და გამომიცხადე, თუ რაჲსა ილოცავ, ანუ რასა იგონებ?“ ხოლო მან ჰრქუა: „ღმერთშემოსილო მამაო, მე ცოდვილი ესე და გლახაკი, შემდგომად მცირედისა ლოცვისა ჩემისა, დავსჯდები ჴელთსაქმარსა ჩემსა და ვიგონებ, ვითარმედ ყოველნი ესე აქა მყოფნი სასუფეველად შევლენ სიმართლისათვის მათისა და მხოლოდ მე დამკვიდრებად ვარ სატანჯველსა საუკუნესა, ცოდვათა ჩემთათვის“.
ვითარცა ესმა ესე მამასა ანტონის, განჰკვირდა გონებისა მისისა სიმდაბლესა და სიწრფოებასა და ჰრქუა მას: „ნამდვილვე ნეტარ ხარ შენ, შვილო საყვარელო, რამეთუ შორის ქალაქსა ეგევითარი სათნოება და სიმართლე მოგიგიეს, გაკურთხოს შენ უფალმან ღმერთმან სიონით, რომელი კურთხეულ არს უკუნისამდე“.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, მოვიგოთ ჩვენცა სიმართლე და გონებისა სიმდაბლე, რათა სთნდეს უფალსა მოქალაქობა ჩვენი და ლოცვა ჩვენი შეწირულ იქმნას წინაშე უფლისა ღმრთისა ჩვენისა, ვითარცა მართლისა მის ნოეს მსხვერპლი და იყნოსოს სუნად სუნნელებისად და შეისმინოს ვედრება ჩვენი, ვითარმედ: „ჴმა ჰყო მართალმან და უფალმა ისმინა მისი“[ფს. 33,18]. და სიმართლით მონაგებთა ჩვენსა მივსცემდეთ ქველისსაქმედ, რათა გვაქუნდეს საუნჯე ცათა შინა. და ოდეს მივიცვალნეთ, განვისვენოთ სასუფეველსა ღმრთისასა, აბრაჰამ, ისააკ და იაკობისთანა, რამეთუ იტყვის სული წმიდა: „მართალი თუ აღესრულოს, განსვენებასა შინა იყოს“(სიბრძ. 4,7).
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, შევიყვაროთ სიმართლე და მოვიძულოთ უსჯულოება, და ნუ მოვიძულებთ მართალსა, რათა არა უსჯულოდ გვიწოდოს წერილმან, ვითარმედ: „რომელთა სძულდენ მართალნი, უსჯულოებენ“(ფს. 33,22). და მივეცნეთ ჯოჯოხეთსა, ბნელსა გარესკნელსა, სადაცა არს ტირილი თუალთა, ღრჭენა კბილთა და ვაება დაუსრულებელი.
არამედ გევედრები, ჵ, ძმანო, ვილოცოთ ღმრთისა მიმართ, ვილოცოთ, რათა გვიხსნეს სატანჯველთაგან. და ვიდრემდის ვართ სოფელსა შინა, სიმართლით და ჭეშმარიტებით ვსცხონდებოდეთ და დღესა მას განკითხვისასა, მარჯვენით ქრისტესა მართალთა თანა დგომად ღირს ვიქმნეთ, და ღრუბლითა აღტაცებულნი ზეცისა იერუსალიმსა, ვიხარებდეთ უფლისა მიმართ, ვითარცა იტყვის: „იხარებდით მართალნი უფლისა მიმართ, და წრფელთა ჰშვენის ქება“[ფს. 32,1]. და ღმრთისა ნათლითა ყოვლადშვენიერითა და ღმრთივდიდებულითა განვბრწყინდეთ მსგავსად მზისა, რამეთუ მზე იგი სიმართლისა იესო ბრძანებს: „მაშინ მართალნი გამობრწყინდენ, ვითარცა მზე, სასუფეველსა მამისა მათისა ზეცათასა“[მთ. 13,43]. რომელსა ღირს­მცა ქმნულ ვართ ყოველნი მოყვარენი სიმართლისანი მადლითა და კაცთმოყვარებითა, უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ჲბ [62]
სტუმართ მოყვარებისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე უბრძანებს მოციქულთა: „რომელმან თქვენი ისმინოს, ჩემი ისმინოს“[ლკ. 10,16]. და წმიდა მოციქული პავლე იტყვის: „სტუმართმოყვარებასა შეუდეგით“[რომ. 12,13].
საყვარელნო, სტუმრის მოყვარება აბრაჰამ მამათმთავრის მსგავსება არს, რომელი ყოველთავე სტუმართა შეიწყნარებდა და ანგელოსნიცა ესტუმრნეს ყოვლადკეთილისა გონებითა ქმნილსა სათნოებასა ზედა მისსა და აკურთხა ღმერთმან იგი და მამად მრავალთა სახელ სდვა. სტუმართმოყვარება ღმრთისა სათნო არს, ძმანო, ანგელოსთაგან პატივცემულ და კაცთა მიერ საქებელ, სურვილით საძიებელ და სანატრელ.
რამეთუ იყო ვინმე კაცი მართალი, ღმრთისმოყვარე, წმიდათა მოსურნე, ყოველთავე სათნოებათა მუშაკი და უმეტესად სტუმართმოყვარებისად შედგომილი მცნებისათვის უფლისა, ვითარცა ბრძანებს: „უცხო ვიყავ და შემიწყნარეთ მე“(მთ. 25,35). რომელმანცა სახლი თვისი აღაშენა გზასა ზედა უდაბნოსასა და რაჲსაცა მოიგებდა, ყოველსავე სტუმართმოყვარებისათვის წარაგებდა კეთილად. რამეთუ სადაცა იხილის გლახაკი, ანუ უცხოჲ, წარიყვანის სიხარულით სახლად თვისად და კეთილად ისტუმრნის. და ოდეს მოვიდიან მონაზონნი უდაბნოჲთ განსყიდვად ჴელთსაქმრისა მათისა, მან სურვილით და სასოებით შეიწყნარის სახლსა თვისსა, დაბანნის ფერჴნი და განუსვენის კეთილად და ლოცვასა მათსა დაევედრის.
დღესა ერთსა მოვიდა ვინმე მონაზონი და კაცმან მან ღმრთისამან შეიწყნარა ჩვეულებისაებრ თვისისა კეთილისმოქმედებისა და განუმზადა ტაბლა სიყვარულისა. ხოლო ბერსა მას არა ენება პურისა ჭამაჲ, ვიდრე მიმწუხრადმდე მარხვისა მიზეზითა, რამეთუ ეტყოდა: „მე მაქვს კანონი თავსა შორის ჩემსა აწ არა ჭამა პურისა, არამედ შენ მიიღე, საყვარელო ძმაო“. მიუგო ქრისტეს მოყვარემან კაცმან და ჰრქუა: „გევედრები, პატიოსანო მამაო, დღეს ზოგად მივიღოთ საზრდელი და ვმადლობდეთ წყალობის მომცემელსა ღმერთსა. და უკეთუ არა ისმენ ვედრებასა სიგლახაკისა ჩემისასა, აჰა, ესერა ხე, რომელი სდგას წინაშე ჩვენსა ვილოცოთ ორთავე და ვისცა თაყვანისცემასა ხემანცა თაყვანი სცეს, მისსა ნებასა დავემორჩილნეთ“.
ილოცა ბერმან და იქმნა არარაჲ. ხოლო ილოცა სტუმრის­მოყვარემან და თაყვანისსცა ღმერთსა და ეგრეთვე ხემანცა თაყვანისსცა. და მაშინღა მიიღეს საზრდელი და იტყოდეს სიტყვათა სულიერთა წმიდათა მამათასა და ადიდებდენ კაცთმოყვარებასა ღმრთისასა, რომელმან ჰყვის საკვირველი მონათა თვისთათანა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, ჩვენცა შევიტკბოთ სტუმრის მოყვარებაჲ. და რაჲცა გვაქუნდეს, ღმრთისა მიერ ნიჭებული, კეთილითა გონებითა დაუგოთ უცხოთა. დაღაცათუ მცირე პური გვაქუნდეს და ლიტონი წყალი, შეიწირავს ღმერთი გულსმოდგინებასა ჩვენსა და არა დაგვიშურვებს დიდსა წყალობასა თვისსა, რამეთუ თვით ბრძანებს: „რომელმან ასუას სასმელი ერთი წყალი გრილი სახელად ჩემდა, არა წარუწყმდეს სასყიდელი მისი“[მრკ. 9,41].
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, შევიწყნაროთ უცხოჲ, მწირი, გლახაკი, შეჭირვებული, უღონოჲ, ქვრივი და ობოლი და ყოველივე შეწუხებული; და ძალისაებრ ჩვენისა ნუგეშინისვსცეთ, რამეთუ უმეტეს ძალისა ჩვენისა შეუძლებელსა არარას ეძიებს ღმერთი ჩვენგან. არამედ შეძლებისაებრ ჩვენისა გვამცნებს წყალობასა კეთილითა და მხიარულითა გონებითა, და ამათ მცირედთა ნაცვლად სასუფეველისა დიდსა დიდებასა მოგვანიჭებს მეტყველი: „გიხაროდენ, რამეთუ სასყიდელი თქვენი დიდ არს ცათა შინა“[მთ. 5,12].
პურისა წილ უკუდავებითა გამოგვზრდის, წყლისათვის წყარო ცხოვრებისა გვექმნება, შიშველთ შემოსისა ნაცვლად ნათლითა შეგვმოსს, უცხოთ შეწყნარებისათვის სავანესა წმიდათასა შეგვიწყნარებს და ყოველთავე სათნოებათათვის გვაკურთხევს და სასყიდელსა მოგვცემს მეტყველი: „მოვედით, კურთხეულნო მამისა ჩემისანო“(მთ. 25,34) და განისვენეთ წიაღთა აბრაჰამისთა, ვინათგან საქმეთა აბრაჰამისთა იქმოდით, მისთანაცა იდიდენით საუკუნოდ, რომელსა ღირსმცა ვართ ყოველნი, ქრისტე იესოს მიერ უფლისა ჩვენისა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარდის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ჲგ [63]
ქრისტეს მცნებათა დამარხვისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „უკეთუ გიყვარ მე, მცნებანი ჩემნი დაიმარხენით“(იო. 14,15).
საყვარელნო, ამით იქმნების ქრისტეს მცნებათა დამარხვა და აღსრულებაჲ, რათა მარადის წმიდათა წიგნთა ვიკითხვიდეთ და მათ შინა წერილთა მოძღვრებათა აღვასრულებდეთ, რომელთაგან არს ცხოვნება სულისა და სათნოყოფა ღმრთისა.
რამეთუ იყო ვინმე კაცი მართალი, ქრისტეს მოყვარე, გულითა მოწყალე, ტკბილი და სახიერი და ჴელოვნებით მწერალი, რომელიცა ქრისტეს სიყვარულითა მარადღე იკითხვიდა წმიდათა წერილთა გულისჴმისყოფით. და მიემთხვია თხრობასა მას სულიერსა, რომელი წერილ არს წიგნსა მამათასა „სამოთხედ“ წოდებულსა, ვითარმედ: „მოვიდა ანგელოსი უფლისა დიდისა მამისა ანტონისა განმართებად, და იქმოდა ჴელთასაქმარსა, დაუტევის ჴელთსაქმარი, აღსდგის და ილოცის, და ოდეს დასცხრის ლოცვისაგან, დასჯდის და შვრებოდა ჴელთსაქმარსა. კვალადცა აღსდგის და ილოცის. და ჰრქუა ანგელოსმან მამასა ანტონის: „ესრეთ იქმოდე და სცხონდე“.
ესერა აღმოიკითხა ძმამან მან სანატრელმან, გულსმოდგინე იქმნა და მუშაკობდა მარადღე. პირველად ილოცის კეთილად და მერმე დასჯდის და იწყის წერად. აღსდგის და ილოცის. კვალად დასჯდის და იწყის წერად. კვალადცა აღსდგის და ილოცის. და დასწერნა მრავალნი პატიოსანნი წიგნები, რომელსამე მათგანსა განჰყიდდა სახმრად თავისა თვისისა და უმრავლესსა გლახაკთა მოწყალებად მისცემდა ქრისტეს სიყვარულითა და რომელსამე თვით იკითხვიდა მცნებათა დამარხვისათვის.
და უკეთუ ვინმე შეაწუხის იგი, ანუ აგინის, ხოლო მან მიუგის სიმშვიდით: „საყვარელო ძმაო, ეგე სიტყვა მეცა ძალმიძს თქმად, გარნა ქრისტეს მცნება დაჰკრამს პირსა ჩემსა“ და მოითმინის კეთილად.
და იხილა რა ამაოება სოფლისა, განჰყიდა ყოველი წიგნები თვისი მონაგარი და განუყო გლახაკთა და წარვიდა უდაბნოდ. შეემთხვია მას დიდთა წმიდათაგანი ვინმე და ჰრქუა: „სადა წარხვალ, შვილო საყვარელო?“ ხოლო მან მიუგო: „მამაო პატიოსანო, ოცი წელი არს ვინათგან წმიდათა წერილთა ვიკითხავ და ქრისტეს მცნებათა ვიწვრთი. აწ მსურის, რათა რაჲცა გულისჴმა ვჰყავ, ჴელ ვჰყო აღსრულებადცა“. ჰრქუა მას წმიდამან ბერმან: „გაკურთხენ შენ უფალმან, შვილო, რამეთუ კეთილ არიან სიტყვანი და უმჯობეს საქმენი“.
და იქმნა მონაზონ პატიოსან და წარჩინებულ და ანგელოსებრივი მოქალაქობა შეიტკბო, დღე და ღამე უგალობდა და ადიდებდა ღმერთსა ლოცვისა მიერ წმიდისა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, შევიყვაროთ იესო ქრისტე ჭეშმარიტითა სიყვარულითა და აღვასრულებდეთ მცნებათა მისთა ღმრთივშვენიერთა და მარადღე ვისმენდეთ წმიდათა წერილთასა, რომელთაგან არს მიმსგავსება წმიდათა კაცთა, განათლება გონებისა და ცხოვნება სულისა. და არათუ ლიტონად ვისმენდეთ, არამედ საქმითცა ვიქმოდეთ მათ შინა წერილთა მცნებათა, რამეთუ იტყვის მოციქული: „არა მსმენელნი სჯულისანი განმართლდენ, არამედ მყოფელნი“[რომ. 2,13].
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, ვისმენდეთ ქრისტეს მცნებათა და ვიქმოდეთ სიმართლესა და მოწყალებასა კეთილითა გონებითა, რომელი ჰნებავს ქრისტესა მეუფესა ჩვენსა, ვითარცა ბრძანებს: „რომელმან ჰყოს ნება ჩემი, იგი არს ძმაჲ და დაჲ და დედაჲ ჩემი“[მთ. 12,50]. რომელი ესე იქმნების კეთილმსახურებით ქრისტეს მცნებათა დამარხვითა და ნებისა მისისა აღსრულებითა და სადაცა ქრისტე არს, მუნცა ჩვენ ვიყვნეთ, რამეთუ თვით ბრძანებს: „სადაცა მე ვიყო, მუნცა მსახური ჩემი იყოს“(იო. 12,26). მოსწრაფე ვიქმნეთ, საყვარელნო, მსახურებად მისა ღირსებით და სიწმიდით, რათა მისთანა ვსუფევდეთ, უგალობდეთ და ვადიდებდეთ მეუფებასა მისსა, თანა მამით და სულით წმიდითურთ დაუსრულებელად უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ჲდ [64]
სამართლისათვის ჭეშმარიტისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „ნუ ჰსჯით თუალთღებით, არამედ სამართალი სასჯელი საჯეთ“(იო. 7,24).
საყვარელნო, სამართალი ჭეშმარიტი ჰშვენის ჩვენდა ქრისტეანეთა, რათა ამითცა სათნოებითა მივემსგავსნეთ ქრისტესა მეუფესა ჩვენსა, რომელი იგი მართლმსაჯულ არს და არავის თუალ აღებს პირსა კაცისასა. და ჩვენცა არა რომლითამე სახითა გარდავაქცევდეთ სამართალსა, არამედ ჭეშმარიტებით ვსჯიდეთ ღმრთისმოშიშებით და მართლმსაჯულებით.
რამეთუ წმიდასა მთავარეპისკოპოსსა ეპიჶანეს ჰყვანდა კრებულად ოთხმეოცი მონაზონი და შორის მათსა იყო ვინმე პატიოსანი და კეთილგონიერი, სახელით საბიანე, რომელიცა ესე დაადგინა ეპიჶანემ სჯად საეკ­კლესიოთა საქმეთათვის.
დღესა ერთსა მოვიდენ ორნი მოჩივარნი: ერთი მდიდარი იყო და მეორე გლახაკი. და სამართალი მდიდარსა მას შესწევდა. გარნა საბიანე გლახაკთ წყალობისათვის ინება გლახაკისა მის განმართლება და მცირედ სამართალი გარდააცილა. ხოლო წმიდა ეპიჶანე სდგა ადგილსა ფარულსა და ისმენდა ბჭობასა მათსა. ესერა იხილა, მაშინ შევიდა ცხადად და თვით გან­ბჭო საქმე იგი, მდიდარი განამართლა, ვინათგან მართლეოდა და გლახაკსა მას მოწყალება მისცა საიდუმლოდ და განუტევა.
მერმე საბიანეს ამხილა სიყვარულით და ჰრქუა: „შვილო ჩემო საყვარელო, სამღთო წერილი იტყვის: „არა შეიწყალო გლახაკი სასჯელსა შინა“[გამოს. 23,3]. ესე იგი არს, ვითარმედ: დაღაცათუ გლახაკი იყოს უსამართლო, რომელთადა მოწყალება ბრძანებულ არს ჩვენდა, ნუ მისდრკებიო სამართლისაგან. არამედ სამართალი ჭეშმარიტი ჰშვენის და გლახაკთა მიმართ მოწყალება საიდუმლოდ.
ესრეთ განსწავლა ღირსი იგი საბიანე და მიერითგან მართლიად სჯიდა სამართალსა და ადიდებდა ღმერთსა.
იხილეთ, პატიოსანნო მსმენელნო, უკეთუ გლახაკთა წყალობისათვის არა ჯერ არს სამართლისა გარდაქცევა, გლახაკთათვის, რომელნი ქრისტეს ძმად წოდებულ არიან, რომელთადა წყალობაცა ფრიადი თანაგვაძს. და უკეთუ ვინმე მდიდართა კაცთა სათნოყოფისათვის, ანუ ქრთამისა, გინა რომლითამე საქმითა თუალთღებით სამართალი გარდააქციოს, არა ვუწყი, თუ ვითარი სასჯელი მოიწიოს მის ზედა, რაჟამს მართლმსაჯული იესო სჯიდეს ყოველთავე და მიაგებდეს კაცად კაცადსა საქმეთა, სიტყვათა და გონებათა მათთაებრ.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, სამართალსა ჭეშმარიტსა ვსჯიდეთ. და უკეთუ ვისიმე მომადლება და სიყვარული გვენებოს, გინა გლახაკთა წყალობაჲ, ნუ სამართლისა გარდაქცევით მოვიმადლებთ დასასჯელად სულთა ჩვენთა, არამედ სხვითა სახითა აღვასრულოთ პატივისცემა მათი და სიყვარული, კეთილად და ღმრთივშვენიერად. და სამართალი ჭეშმარიტი დავამტკიცოთ უცილობელად, ვითარცა წერილ არს: „უკეთუ იქმოდეთ სიმართლესა, ჭეშმარიტებასამცა ზრახევდით, ძენო კაცთანო“.
ჰე, გევედრები, საყვარელნო ძმანო, ვინათგან სამართალი ჭეშმარიტი ჯერ არს, მაშა ამას ზედაცა ჭეშმარიტი სამართალი ჰშვენის ჩვენდა, რომელ სული ჩვენი გლახაკ და უწყალო დაგვიტევებიეს, და ჴორცნი შვებით და პატივით შეგვიმკიეს, რომლისათვის უფალი ბრძანებს: „ანუ არა რაჲსათვის თავით თვისით არა სჯის სამართალსა“[ლკ. 12,57].
ვჰსაჯოთ, საყვარელნო, თავსა შორის ჩვენსა ჭეშმარიტი სამართალი! და ვითარცა „სული უფროს არს ჴორცთასა“[მთ. 6,25; ლკ. 12,23], ეგრეთვე უმთავრესიცა ნაწილი, სულსა ჰშვენის მიცემად, ვინათგან ყოველივე სულიერი საუკუნო არს და ჴორციელი საწუთო, „რამეთუ ყოველი ჴორცი თივა არს და ვითარცა ყვავილი ველისაჲ“[ეს. 40,6; 1 პეტ. 1,24].
სულისა ნაწილი არს მოწყალება, ხოლო ჴორცთა – შემკობა. სულისა ცხოვრება არს მარხვა, ხოლო ჴორცთა – ჭამა. სულისა სარგებელი არს მოღვაწება, ხოლო ჴორცთა – განსვენება. სულისა სათნო არს ლოცვა, ხოლო ჴორცთა – ძილი.
არამედ განვჰყოთ საცხოვრებელი ჩვენი, საყვარელნო, და მივჰსცეთ ღმრთისა ღმერთსა, ლოცვა და სათნოება სულითა, ხოლო კეისრისა – კეისარსა, ძილი და ჭამა უცოდველი – ჴორცთა. და სიმართლით კეთილად წარვლოთ წუთ-ჟამისა ესე ცხოვრება, რათა საუკუნოსა ცხოვრებასა მივიწივნეთ. და ვითარცა სულ არს ღმერთი, ეგრეთვე სულითა და ჭეშმარიტებითა თაყვანისვსცემდეთ მამასა და მართლ­მსაჯულსა ძესა და სულსა ყოვლადწმიდასა, რომელი ჰსუფევს და იდიდების უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ჲე [65]
მართლისა მეტყველებისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ბრძანებს: „ყოველი, რომელი ჭეშმარიტებისაგან იყოს, ისმინოს ჴმისა ჩემისა“(იო. 18,37).
საყვარელნო, ვისმინოთ ღმრთივშვენიერი ქადაგება იესო ტკბილისა წმიდისა სახარებისა მიერ, რათა ვისმინოთ ყოვლადსაწადელი და ყოვლად­ტკბილი ჴმა მისი კურთხევისა და მშვიდობისა, სიხარულისა და ცხოვრებისა, რამეთუ „იგი არს ჭეშმარიტება და ცხოვრება“[იო. 14,6].
ესე არს ჴმისა მისისა სმენა, ძმანო, რათა შევიყვაროთ სიმართლე და მოწყალება, შევიტკბოთ სიმდაბლე და სიმშვიდე, შევიკრძალოთ სიწმიდე და სიყვარული, და ყოველივე სათნოება, რომელთა მიერ არს ცხოვნება სულისა და მარადის სურვილით ვეძიებდეთ სათნოყოფასა ღმრთისასა.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა და ღმრთისა მადლითა განათლებული, კეთილად გულისჴმიერი, სიბრძნითა და მეცნიერებითა შემკობილი და უფროსად სამღთოს მოქალაქობითა და სათნოებით ამაღლებული და მართლგამომეტყველი სიტყვასა მას ჭეშმარიტებისასა. რომლისადა მივიდნენ ქრისტეს მიერ ძმანი სულიერნი და ჰკითხეს სიტყვა სამღთოსა წერილისა მეტყველთა: „რაჲ არს, ღმრთივგანბრძობილო მამაო პატიოსანო, სიტყვა იგი, რომელი წერილ არს იობს შინა, ვითარმედ: „ცანიცა არავე წმიდა არიან წინაშე შენსა, უფალო“[იობ. 25,5]. ხოლო სანატრელმან მამამან სულთ ითქუნა და სთქუა: „ვაჲ ჩემდა, რამეთუ დაუტევეს ძმათა ზრუნვა ცოდვათა და ქმნა სათნოებათა, რომელნი არიან ნამდვილ საჭირო სულისა ცხოვნებისათვის, და ცათასა გამოეძიებენ. გარნა ცხადი ძალი სიტყვისა მაგის ესე არს, საყვარელნო შვილნო, ვითარმედ: მხოლო ოდენ ღმერთი არს სრულიად წმიდა და ზესთა ყოველთა წმიდათა, და ვერარაჲ დაბადებულთაგანი შეესწორების ყოვლადწმიდასა მასთანა სიწმიდესა ღმრთისასა, და ამისთვის იტყვის თუ: „ცანიცა ვერ წმიდა არიან წინაშე შენსა, უფალო“.
გარნა ჭეშმარიტი საძიებელი არს, ღმრთივსულიერნო შვილნო საყვარელნო, პატიოსანი სათნოება, რამეთუ თვინიერ სათნოებისა, ვერვინ იხილოს ცაჲ, და ვერცა ცისა შინანი, დიდება ღმრთისა. არამედ სათნოება იძიეთ, ვითარცა წმიდანი მამანი იტყვიან: „აბრაჰამ უცხოთმოყვარე იყო და ღმერთი იყო მისთანა; ილია ლოცვისმოყვარე იყო და ღმერთი იყო მისთანა; დავით მშვიდი იყო და ღმერთი იყო მისთანა; იობ მართალი იყო და ღმერთი იყო მისთანა“.
ესევითარითა სათნოებითა მოიგების ღმერთი, ღმრთისა მიერ საყვარელნო შვილნო წმიდისა ემბაზისანო. და რომელნი სათნოებათა შეიტკბობენ, ღმერთი დაემკვიდრების მათ შორის და ამაღლდებიან ცასა ცათასა და განათლდებიან ღმრთისა თანა, ვითარცა თვით უფალი ბრძანებს: „მე მოყვარეთა ჩემთა შორის და იგინი ჩემ თანა“[იო. 14,3].
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, შევიტკბოთ ჩვენცა სათნოება და მოვიგოთ სათნოებათა საუნჯე – სიმართლე, და სათნო ვეყვნეთ სახიერსა უფალსა და ავმაღლდეთ ცასა ცათასა. და დავემკვიდრნეთ სასუფეველსა ღმრთისასა, სადაცა არს ბრწყინვალება თუალთ­შეუდგამი, ელვარება განუცდელი და შვენიერება გამოუთქმელი, მართალთა ბანაკი, წმიდათა მწყობრი და ღირსთა გვირგვინოსნება.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო და სათნოებათა მოსურნენო, შევიმოსოთ სიმართლე და წმიდა ვიქმნეთ, ვითარცა ჰგალობს მეფსალმუნე: „მღუდელთა შენთა, უფალო, შეიმოსონ სიმართლე და წმიდანი შენნი იხარებდენ“[ფს. 131,9]. ვიტყოდეთ მარადის მართალსა და ნუ ოდეს ვიცრუებთ, რამეთუ: „ცრუთა სასუფეველი ვერ დაიმკვიდრონ“[1 კორ. 6,9], სიტყვისაებრ მოციქულისა და სული წმიდა იტყვის: „ვის უყვარს სიცრუე, მას სძულს სული თვისი“(ფს. 10,5). არამედ შევიტკბოთ სიმართლე და შევიყვაროთ სული ჩვენი და დავადგრეთ ჭეშმარიტებასა, რათა ვსცხონდეთ იესოს თანა, ვითარცა ბრძანებს: „მე ვარ ჭეშმარიტება და ცხოვრება“(იო. 14,6). და მართლიად ვიტყოდეთ სიტყვასა ჭეშმარიტებისასა, სიბრძნითა და გონიერებითა, ვითარცა წერილ არს: „პირმან მართლისამან იწვართოს სიბრძნე და ენა მისი იტყოდეს მსჯავრსა“(ფს. 36,30).
უკეთუ სიმართლით ვიქცეოდეთ, ჵ, ძმანო, ესეცა ქვეყანა კეთილითა ცხოვრებითა და მშვიდობით წარვლოთ და ნამდვილ ჭეშმარიტი ცხოვრება და საუკუნო დიდება სასუფეველისა დავიმკვიდროთ და ყოველთა წმიდათა და მართალთა თანა ვსუფევდეთ, მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომლისა არს დიდება და სიმტკიცე თანა მამით და სულით წმიდითურთ საუკუნითგან აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ჲვ [66]
უვნებელობისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „სანთელი გუამისა არს თუალი, უკეთუ თუალი შენი განმარტებულ იყოს, ყოველი გუამი შენი ნათელ იყოს“(მთ. 6,22).
საყვარელნო, ვითარცა ოდეს ჴორციელნი თუალნი ჩვენნი განმარტებულ იყვნენ, ყოველსავე კეთილად ვხედავთ. ეგრეთვე, უკეთუ საცნობელნი სულისა ჩვენისანი განათლებულ იყვნენ, კეთილად ვიხილავთ ყოველსავე ვნებასა და სულსა ჩვენსა დავიცავთ წარწყმედისაგან, ვითარცა გუგასა თუალისასა. და უფროსად აღვირჩევთ სათნოებასა და მივიწევით უვნებელობასა და ავმაღლდებით სრულსა საზომსა სათნოებათასა, რომლისა მიერ იქმნების გამოცხადება საიდუმლოთა, სარგებელად მსმენელთა და სადიდებელად ღმრთისა.
რამეთუ ესევითარი იყო ვინმე ბერი წმიდა და ღმერთშემოსილი: მართალი, წრფელი, უმანკო, უზაკველი, განუკითხველი, გულისჴმიერი, გან­კრძალული და ზესთა საკვირველებათა მხილველი, სახელით პაჶნოტი.
ვიდოდა ოდესმე სანატრელი იგი მამა გზასა და მიიწია მახლობელად დაბისა. და იხილნა კაცნი ვიეთნიმე, რომელნი ზრახვიდეს ურთიერთას – განიკითხვიდენ მოყვასსა. ხოლო წმიდა იგი ბერი დასდგა ლოცვად, რათა არა შეიწყნაროს სასმენელმან მისმან განკითხვა კაცთა. და ლოცვასა შინა მოიხსენა ჯვარცმა ქრისტესი და თვისნი ცოდვანი, ჟამი სიკუდილისა და დღე განკითხვისა. და აჰა, ესერა გამოუჩნდა მას ანგელოსი უფლისა, რომელსა ჴელთა აქუნდა ლახვარი ცეცხლისა და ჴმა უყო ღირსსა მას ბერსა: „პაჶნოტი, პაჶნოტი! ყოველნივე ცოდვისა მოქმედნი და განმკითხველნი ძმათა, ლახვრითა ამით მოისრვიან და საუკუნო ცეცხლად მიეცემიან! ხოლო შენ, ვინათგან არა განიკითხენ, არცა თანაეყავ ზრახვასა ცოდვისასა, არამედ უფროსად ილოცე ღმრთისა მიმართ, ამისთვისცა სახელი შენი დაიწერა წიგნსა მას შინა ცხოვრებისასა საუკუნოდ“.
ესე საკვირველება განუცხადა წმიდამან და უვნებელმან ბერმან მოწაფესა თვისსა სარგებელად სულისა. და ჰკითხა მოწაფემან, თუ: „სადა იყო, მამაო წმიდაო, მაშინ გონება შენი, ოდეს იგი ილოცევდი?“ ჰრქუა მას ბერმან: „ჩემი გონება მუნ იყო, საყვარელო შვილო ჩემო, სადა იგი უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ჯვარს ეცვა ჴორცითა, ვითარმცა აწღა ქმნილ იყო ჯვარცმა ქრისტესი. და წინაშე მისა ვსდეგ გონებითა და შემუსრვილის გულით ვილოცევდ და ვსტიროდი ცოდვათა ჩემთა. და ვიხსენებდი ჩემებრ ცოდვილთათვის სატანჯველთა და მართალთათვის განმზადებულსა საუკუნო დიდებასა და ვევედრებოდი ღმერთსა, რომელი არს კურთხეულ უკუნისამდე.
ვისმინოთ საკვირველება ესე, საყვარელნო და შევსძრწუნდეთ, განვეკრძალნეთ უკუჱ ვნებათა სულისა წარმწყმედელთა და ვიქმოდეთ სიმართლით სათნოებათა, რათა მივიწივნეთ უვნებელობასა საცხოვნებელად სულთა ჩვენთა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, მოვიგოთ მღვიძარება გონებისა და განვანათლნეთ თუალნი სულისანი, რათა კეთილად მცნობელ ვიყვნეთ წინამოსაჯულისა მის ჩვენისა, რომელ არს საცთური ეშმაკისა, რომელიცა მიმოვალს, ვითარცა ლომი მყვირალი და ეძიებს სულსა კაცისასა, რათამცა შთანთქას იგი და ჰშთახადოს ნაყროვანსა ჯოჯოხეთსა საუკუნო სატანჯველად. არამედ განვეკრძალნეთ, ჵ, საყვარელნო, და თუალნი გულისა ჩვენისანი განვანათლნეთ ლოცვითა წმიდითა, და ენასა ჩვენსა აღვირ ვასხნეთ შიშითა ღმრთისათა. და საქმედ მივსცეთ ფსალმუნება, რათა იხარებდეს ენაჲ ჩვენი სიმართლესა ღმრთისასა.
ჰე, გევედრები, საყვარელნო ძმანო, დავსდვათ პირსა ჩვენსა საცო დუმილისა და კარი ძნიად განსაღებელი ბაგეთა ჩვენთა კრძალულებისა, რათა არა ვსცოდოთ ენითა ჩვენითა დაუპყრობელითა ბოროტითა და დავსწვათ სული ჩვენი ცეცხლითა მით უშრეტელითა.
არამედ ყოველსა შინა საქმესა და სიტყვასა მოვიგოთ: განათლება გონებისა, სიმართლე ენისა, ჭეშმარიტება სიტყვისა, ჟამიერი დუმილი პირისა, წესიერი ზრახვა სათნოებისა, კეთილმოქმედება ჴელთა და მით ქმნა მოწყალებისა, რამეთუ ამათ მიერ იქმნების ცხონება სულისა. და ესრეთ, ყოვლით კერძო შემკობილნი სათნოებითა, ვიქმნებით შვილ ზეცათა მამისა და მკვიდრ სასუფეველისა, რომელსა ღირსმცა ვართ ყოველნი ქრისტე იესოს მიერ უფლისა ჩვენისა, რომელსა ჰშვენის ყოველი დიდება, პატივი და თაყვანისცემა თანა მამით და სულით წმიდითურთ საუკუნითგან აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ჲზ [67]
განუკითხველობისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „ნუ განიკითხავთ და არა განიკითხნეთ, ნუ დასჯით და არა დაისაჯნეთ, მიუტევნეთ და მოგეტევნენ, მიეცით და მოგეცეს თქვენ“(ლკ. 6,37-38).
საყვარელნო, განუკითხველობა ფრიადისა სიბრძნისა და გულის­ჴმის­ყოფისა სახე არს, სიმართლისა ნაყოფი კეთილი და სათნოებისა ყუავილი შვენიერი; დიდად სარგებელ და ადვილი გზა წრფელი სულისა ცხოვნებისათვის, ღმრთისა წინაშე სათნო, ანგელოსთაგან საქებელ და კაცთა მიერ სანატრელ.
რამეთუ იყო ვინმე კაცი მართალი, კეთილგონიერი და სამღთოსა სიბრძნისა მოყვარე, რომელმან შეიტკბო: სიმშვიდე, სიმდაბლე, სიტკბოება, ძმათმოყვარება, ძვირუხსენებლობა, განუკითხველობა და სულგრძელება. ესევითარითა სათნოებითა შემკობილი სიმარტივითა გულისათა და სიწრფოებითა ცხონდებოდა. არავის განიკითხვიდა ყოვლადვე და არაოდეს გამოვიდის პირით მისით სიტყვა უშვერი. არამედ, რა იგი არს სათნო უფლისა, მას ზრახვიდა შიშითა ღმრთისათა. და უკეთუ ვინმე შეაწუხის იგი, ხოლო მან მიუტევის გონებითა სახიერითა, მივიდის და დაეგის ვიდრე დასლვადმდე მზისა, მცნებისაებრ მოციქულისა, ვითარმედ: „მზე ნუ დავალნ განრისხებასა თქვენსა“(ეფეს. 4,26), რათა არა განარისხოს მზე იგი სიმართლისა, უფალი დიდებისა, იესო მაცხოვარი ჩვენი.
ესრეთ სრული იყო სათნოებითა სანატრელი იგი კაცი ღმრთისა, ვითარცა წერილ არს, ვითარმედ: „რომელი სიტყვითა არა სცდებოდეს, იგი სრული კაცი არს“(იაკ. 3,2).
ხოლო ოდეს მოიწია ჟამი მიცვალებისა მისისა, შემოკრბენ მისა ძმანი სულიერნი და სწუხდენ, ხოლო იგი მხიარულებითა მრავლითა და ბრწყინვალითა პირითა გავიდოდა. და ჰრქუჱს მას ძმათა: „რაჲ არს ესე, ღმრთივსულიერო ძმაო საყვარელო, რომელ ჩვენ ვსწუხთ შენთვის და შენ მხიარულ ხარ?“ და მან ნეტარმან მიუგო: „ამისთვის, საყვარელნო ძმანო პატიოსანნო, რამეთუ ესრეთ დამიცვა მე მადლმან ღმრთისამან, რომელ არა მახსოვს ცხოვრებასა ჩემსა, რათამცა განმეკითხა კაცი. და უკეთუ ვინმე შემაწუხის ეშმაკისა მანქანებითა, პირველად მე დავეგი და ბრალი თავსა ზედა ჩემსა დავიკრიბი და მას ულოცი. და აწ მაქუს სიტყვა წინაშე მეუფისა თქმად, ვითარმედ: „შენ უფალო ტკბილო და სახიერო, კაცთმოყვარებით ჰბრძანე: „ნუ განიკითხავთ და არა განიკითხნეთ, მიუტევეთ და მოგეტევნენ“(ლკ. 6,37). ამისთვის მოხარულ ვარ განსლვად ჴორცთა ამათგან და მისლვად უფლისა“.
ესერა სთქუა, სანატრელმან გამოისახა პატიოსანი ჯვარი პირსა თვისსა და განუტევა სული.
ხოლო ძმანი იგი ლმობიერნი გულითა ეტყოდეს: „ნეტარ ხარ შენ, ძმაო, და სამნეტარ, რამეთუ სრბა შენი უვნებელად აღასრულე, ღვაწლი სულიერი მოიღვაწე, სარწმუნოება მართალი დაიმარხე, ამიერითგან მიგელის სიმართლისა იგი გვირგვინი; წარვედ, წარვედ, სიხარულით, რამეთუ ანგელოსი მშვიდობისა მიგიძღვის შენ ცხოვრებად საკუნოდ“[2 ტიმ. 4,7-8].
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, მოვიგოთ განუკითხველობა და ძვირუხსენებლობაჲ და უკეთუ ვიხილოთ, ანუ ვისმინოთ ძმისა არაკეთილი რაჲმე, ნუ განვიკითხავთ, არამედ ვსწუხდეთ და მას ულოცოთ. და თავნი ჩვენნი განვაკრძალნეთ ვნებათაგან და მის მაცთუნებელსა ეშმაკსა ვაბრალოთ, ვინათგან ყოვლისა ბოროტისა მომპოვნებელი ეშმაკი არს. და უკეთუ კეთილი რაჲმე ვიხილოთ, ანუ ვისმინოთ ძმათათვის, გვიხაროდენ, და ჩვენცა ვჰბაძვიდეთ კეთილსა მათსა. და ღმერთსა მივაჩემოთ და ვადიდებდეთ, რამეთუ ყოვლისა კეთილისა მიზეზი ღმერთი არს. რათა კეთილისა ზრახვითა და მოქმედებითა აქაცა ცხოვრება ჩვენი მშვიდობით და უვნებელად წარვლოთ და მას საუკუნესა დაუსრულებელსა კეთილსა მივემთხვივნეთ.
ჰე, გევედრები საყვარელნო ძმანო, სიმართლით ვიქცეოდეთ, რათა სიმართლისა მზე, მოგვეფინოს და შარავანდედითა მისითა სათნოება ჩვენი აღორძნდეს: ვითარცა შროშანი ველისანი განშვენდეს, და ყვავილთაებრ სამოთხისათა განბრწყინდეს, სიმართლე ჩვენი, ვითარცა ჶინიკი აღყუავდეს; ხოლო ნაყოფი სულისა, ვითარცა ნაძვი ლიბანისა განმრავლდეს და შეწირულ იქმნას წინაშე ღმრთისა, რომლისა არს დიდება და პატივი აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ჲჱ [68]
სიმართლისათვის პატიოსნისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „ნეტარ ხართ, რომელნი სტირთ აწ, რამეთუ იცინოდეთ“[ლკ. 6,21].
საყვარელნო, პირველისა მამისა ჩვენისა ადამისთანა უწინარეს ცთომისა არა იყო ტირილი და არცაღა ყოფად არს შემდგომად ყოველთა აღდგომისა მართალთათვის ტირილი. არამედ, ცთომასა შინა მყოფთა, შეცოდებულთა მოგვეცა წამლად ტირილი და ცრემლნი, და დიდნი წამალნი არიან სულისა ჭეშმარიტნი ცრემლნი. და მისთვის ნეტარ არიან, რომელნი ცოდვათა სინანულისათვის სტირიან, და მათ უბრძანებს უფალი: „გიხაროდენ, რამეთუ სასყიდელი თქვენი დიდ არს ცათა შინა“[მთ. 5,12]. და რომელნი განწმედილ იყვნენ ცოდვისაგან, და მიელისთ საუკუნო სიხარული. მისთვის მრავალთა მართალთა სული მხიარულებით განვალს ჴორცთაგან, ცხად მყოფელად მერმისა მის სიხარულისა.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა, მართალი, წრფელი, ტკბილი, სახიერი, სათნო უფლისა, დუმილის შემტკბობელი და გონებაგანათლებული ლოცვისა მიერ საიდუმლოდ ღმრთისა მიმართ. და უკეთუ მცირეოდენ რაჲმე ვნება იხილის თავსა შორის თვისსა, მეყსეულად, მოსწრაფედ, მხურვალითა ცრემლითა შეინანის და არარაჲ დაუტევის თვის შორის მანკიერება სულისა. რამეთუ მარადღე განმზადებულ იყო გულისა სიმართლითა და მოელოდა თანაწარუვალსა სიკუდილსა, ჰსუროდა განსლვა ჴორცთაგან და მისლვად უფლისა.
ხოლო ოდეს სათნო იყო კაცთმოყვარემან ღმერთმან ამის ღირსისა საუკუნო სიხარულსა შინა მიცვალება, რათა მიანიჭოს შრომისათვის სასყიდელი და სათნოებისათვის გვირგვინი, მაშინ მცირედ ოდენ სალმობიერ იქმნა. და შემოჰკრბენ ძმანი მონასტრისანი, წარგზავნასა მის ნეტარისასა წესისაებრ მიცვალებადისა, ვითარცა ჰშვენის სიყვარულსა წმიდათა მამათასა. და იგი ნეტარი მდებარე იყო თუალდაწუხვილი უსიტყველად, გარნა გონებითა ზესთა საკვირველებათა ხედვიდა, სადაცა მიმავალ იყო. ხოლო ძმანი იგი სტიროდეს და სცრემლეოდეს და მან ნეტარმან აღიხილნა თუალნი თვისნი და განიცინა, და კვალად განიცინა და მესამედ კვალად განიცინა.
ჰლოცვიდეს მას ძმანი და ეტყოდეს: „პატიოსანო მამაო, ყოვლადსანატრელო, გევედრებით, გვაუწყე, თუ რაჲ არს საქმე ესე, რომელ ჩვენ ვსტირთ და შენ იცინი“. ჰრქუა მათ წმიდამან ბერმან: „პირველად ამისთვის განვიცინე, შვილნო, რომელ ყოვლადვე გეშინისთ სიკუდილისაგან; მეორედ ამისთვის განვიცინე, თუ რად არა ხართ თქვენ მზაჲ; ხოლო მესამედ ამისთვის განვიცინე, რამეთუ ჭირისაგან განსვენებად მივალ და საუკუნო სიხარულად მადლითა ღმრთისათა“.
ესე ვითარცა ჰსთქუა, მეყსეულად დაიძინა წმიდამან ბერმან ძილი იგი მართალთა და იხარებს დიდებასა შინა ღმრთისასა განსვენებული სავანესა მართალთასა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, მოვიგოთ ჩვენცა სიმართლე, სიწრფოება და უვნებელობა სულისა. და უკეთუ შეგვემთხვიოს რაჲმე ვნება ჴორცთა შინა მყოფთა, მოსწრაფედ განვიბანოთ ბიწი სულისა ჩვენისა ცრემლითა ლმობიერითა. და განმზადებულ ვიყვნეთ სათნოებითა თანანადებისა ჩვენისა გარდახდისათვის, რომელ არს სიკუდილი. აქა ვსტიროდეთ ცოდვათა ჩვენთა, რათა მუნ საუკუნოდ ვიხარებდეთ ყოველთა მართალთა თანა.
ლმობიერნი გულითა ვსცრემლეოდეთ დუმილით ქრისტეს მიერ შესვენებულთა ძმათათვის და ამითცა კეთილ-წესიერებით მივემსგავსნეთ მაცხოვარსა ჩვენსა იესოს, ვითარ იგი კაცობრივის ბუნებით სცრემლეოდა საყვარელისა მეგობრისა თვისისა მართლისა ლაზარესთვის. და არა უშვერად ჴმა-განტევებითა ვგოდებდეთ, რომელსა წმიდანი მამანი სძაგებენ.
ჰე, გევედრები, საყვარელნო ძმანო, გულითა ლმობიერ ვიყვნეთ, სულითა – მდუღარე, სიტყვითა – მართალ, ჴელითა – მოწყალე, ფერჴითა – მორჩილ და ყოვლითა სათნოებითა შემოსილ. ხოლო პირითა ვფსალმუნებდეთ, გალობითა და შესხმითა სულიერითა ვაქებდეთ და ვაკურთხ­ევდეთ უფალსა მეტყველნი: „კურთხეულ ხარ შენ, უფალო, მასწავენ მე სიმართლენი შენნი“(ფს. 118,12). და ესრეთ ყოვლითა კეთილითა საქმითა განმზადებულ ვიყვნეთ, რათა ოდეს მოვიდეს სიძე იგი უკუდავი, სიხარულით მივეგებნეთ ლამპარითა ბრწყინვალითა და ვიტყოდეთ: „კურთხეულ არს მომავალი სახელითა უფლისათა“(ფს. 117,26; მთ. 23,39; ლკ. 13,35; იო. 12,13). ხოლო მან ტკბილმან და სახიერმან მეუფემან მოგვიგოს: „მოვედით კურთხეულნო მამისა ჩემისანო“(მთ. 25,34), რათა შეხვიდეთ სიხარულსა უფლისა თქვენისასა და ჩემ თანა გიხაროდენ საუკუნოდ, დაუსრულებელად უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ჲთ [69]
სიმართლისათვის სათნოჲსა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „რომელმან შეიწყნაროს მართალი სახელად მართლისა, სასყიდელი მართლისა მიიღოს“(მთ. 10,41). და სული წმიდა იტყვის, პირითა სოლომონისათა: „მართალი თუ აღესრულოს, განსვენებასა შინა იყოს“(სიბრძ. 4,7).
საყვარელნო, სიმართლით და სიწრფოებით ცხოვრება აქაცა კეთილ არს და პატიოსან და მას საუკუნესა ღმრთისა მიერ პატივცემულ, ანგელოსთაგან საქებელ და წმიდათა კაცთა სათნო, საწადელ და საყვარელ, ვითარცა გალობს მეფსალმუნე: „სიმართლე და სიწრფოება შეიყვარა პირმან შენმან“[ფს. 10,7].
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა და ღმერთშემოსილი, გონებითა გან­წმედილი და სულითა მხილველი მრავალთა საკვირველებათა.
დღესა ერთსა გამოვიდა სენაკით და იხილა მკუდარი ვინმე მიაქუნდათ საფლავად. და სულიერითა თუალითა იხილა სული მის ნეტარისა ორთა ანგელოსთა პატივის­ცემით მიჰყვანდათ ზეცად. დასდგა წმიდა იგი ბერი ლოცვად და ევედრა ღმერთსა მხურვალედ, რათა გამოუცხადოს საქმე მის მიცვალებულისა. და აჰა, მოვიდა მცველი მისი ანგელოსი და ჰრქუა: „ამან, კაცმან მართალმან, სიწრფოებით და სიმართლით აღასრულა ცხოვრება თვისი, და ჴელითა თვისითა მუშაკობდა და მით ქველისსაქმესა ჰყოფდა. და რაჲთგან სცნა მან თავი თვისი, ოთხშაბათსა და პარასკევსა თვით იმარხვიდა და მშიართ გამოზრდიდა. და ორთა ამათ დღეთა პატივისათვის ორითა ანგელოსითა პატივსცა ღმერთმან სულსა მისსა.
ესერა ესმა ღირსსა მას ბერსა ანგელოსისა მისგან, განკვირვებული ადიდებდა ღმერთსა და იტყოდა: „ეჰა, კურთხეულ არს სახელი შენი, უფალო, რომელსა მრავალნი ესევითარნი დაფარულნი მონანი გისხენ და არა ვისსა კეთილსა უგულებელს ჰყოფ. დიდება ურიცხვთა შენთა მოწყალებათა, კაცთმოყვარეო მეუფეო“.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, მოვიგოთ ჩვენცა სიმართლე და სიწრფოება, რათა საყვარელ და პატივცემულ ვიქმნეთ ღმრთისა მიერ. და სიმართლით მოგებულითა ჩვენითა ვიქმოდეთ მოწყალებასა და ვიმარხვიდეთ პატიოსანთა ამათ დღეთა: ოთხშაბათსა ამისთვის, ვინათგან ჯვარი ქრისტესი ოთხშაბათსა განმზადეს და სიკუდილი იესოსი განიზრახეს ურიათა. და პარასკევსა მისთვის, რომელ მაშინ ჯვარს ეცუა მეუფე ჩვენი მაცხოვარი, და ჯერ არს ჩვენდა მარხვაჲ, ვითარცა თვით უფალი ბრძანებს: „ოდესს ამაღლდეს ძე კაცისა, მაშინ იმარხვიდენ“[მრკ. 2,20; ლკ. 5,35]. რამეთუ პარასკევსა დღესა ამაღლდა ჯვარსა ზედა უფალი დიდებისა, მზე სიმართლისა იესო და განსწმიდა ჰაერი კერპთმსახურებისა ნაზორევითა კუამლითა შებინდებული. და სისხლი მისი გარდამოსდიოდეს ქვეყანად, რათა აღიხუნას ცოდვანი სოფლისანი, აბელ მართლისა სისხლისა შემწყნარებლისანი.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, სიმართლითა გულისათა ვიქცეოდეთ და პატივს ვცემდეთ მარხვასა მოსეს პირის განმაბრწყინვებელსა, ისაიას ბაგეთა განწმედელსა, ილიას აღმამაღლებელსა, მოციქულთა სულითა წმიდითა აღმავსებელსა და ჩვენ შორის სათნოებათა ყუავილსა, სიწმიდისა მშობელსა. და შევიტკბობდეთ მოწყალებასა ქვეყანით ზეცად აღმამაღლებელსა ჩვენსა, და აღვასრულებდეთ წმიდასა ლოცვასა, ღმრთისა პირისპირ ზრახვით განმანათლებელსა.
რამეთუ მარხვა უვნებელი ცოდვასა განსწმედს, აღსაარება სინანულით სრულიად უჩინო ყოფს, მოწყალება სიმართლით ღმერთსა მოწყალე ჰყოფს ჩვენ ზედა, ლოცვა წმიდა ღმრთისა თანა მეტყველ გვყოფს; სიმდაბლე-სიმშვიდით გვირგვინ გვექმნება, სიყვარული ჭეშმარიტი ყოველსა შინა სრულ გვყოფს. ხოლო წმიდა ზიარება განგვაღმრთობს და ღმერთსა შეგვაერთებს და ვიქმნებით მადლით ღმერთ, ბუნებით ღმრთისა მადლითა.
ამას გევედრები, ჵ, ძმანო ჩემნო საყვარელნო, ესე სათნოებანი მოვიგოთ და ყოველთა მართალთა თანა ჩვენცა სასყიდელი და გვირგვინი სიმართლისა მივიღოთ სასუფეველსა ცათასა და ვიხარებდეთ საუკუნოდ ქრისტე იესოს მიერ უფლისა ჩვენისა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ო [70]
მართალთა მიცვალებისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „მართალნი გამობრწყინდენ, ვითარცა მზე, სასუფეველსა მამისა მათისა ზეცათასა“[მთ. 13,43].
საყვარელნო, ნამდვილ ნეტარ არიან მართალნი და სამგზის სანატრელ მათი მიცვალებაჲ, ჭეშმარიტად, ვითარცა ბრძანებს უფალი: „ნეტარ არს მონისა მის, რომლისა მოვიდეს უფალი მისი“(მთ. 24,46) და ჰპოვოს იგი ესრეთ მოქმედი, შემკული სათნოებითა და განმზადებული სიმართლითა.
რამეთუ იყო ვინმე კაცი მართალი, ღმრთისმოყვარე, რომელმან მცნებისაებრ მაცხოვრისა განჰყიდა მონაგები თვისი და განუყო გლახაკთა. ვითარცა ბრძანებს: „განჰყიდენით მონაგებნი თქვენნი, და მიეცით ქველისსაქმე და ჰყავთ თავისა თქვენისა საფასე… საუნჯე მოუკლებელი ცათა შინა“(ლკ. 12,33). განთავისუფლდა ზრუნვათაგან სოფლისათა და წარვიდა უცხოებად, და მუნ კეთილითა სათნოებითა იყოფოდა სიმდაბლითა, სიმშვიდითა, ბაგისა დუმილითა, გონებისა ლოცვითა და არავის განიკითხვიდა, არამედ მარადის მზა იყო სიკუდილისათვის და თვით მოელოდა განკითხვასა უფლისა მიერ.
და ოდეს მოიწია ჟამი მიცვალებისა მისისა, კეთილითა სასოებითა, ლოცვითა და პატიოსნებითა, მშვიდობით უფლისა მიმართ მიიცუალა. ვითარცა წერილ არს: „პატიოსან არს წინაშე უფლისა სიკუდილი წმიდათა მისთა“(ფს.115,6).
ხოლო დახუდა მიცვალებასა მის ნეტარისასა დიდთა წმიდათაგანი ვინმე, სულითა მხილველი, რომელმანცა იხილნა სიმრავლე ანგელოსთა მოსრულნი ნუგეშინისცემად მართლისა მის, და წინაუძღოდეს სულსა მას საყვარელსა ღმრთისასა. ამას ყოველსა ჰხედვიდა ღირსი იგი ბერი, ვიდრემდის აღიყვანეს ზეცად და განეხვნეს მას ცანი და შეიყვანეს ყოვლადსანატრელი იგი სული დიდებასა ღმრთისასა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, ვიდრემდის ვართ ცხოვრებასა ამას, მოვიგოთ სიმართლით კეთილნი საქმენი, რათა სათნო ვეყვნეთ მეუფესა ჩვენსა, და მარადის მზა ვიყვნეთ თანაწარუვალისა სიკუდილისათვის და არა შევსძრწუნდეთ სიტყვისაებრ მგალობელისა.
ხოლო უკეთუ არა ვქმნეთ კეთილნი საქმენი და არა განვემზადნეთ ბუნებისა ჩვენისა თანანადებისა სიკუდილისათვის, უეჭველად „მოვიდეს დღესა, რომელსა არა მოველოდეთ და ჟამსა, რომელნი არა უწყოდეთ, და ორად განგვეკვეთოს ჩვენ – სული ჴორცთაგან განაშოროს და ნაწილი ჩვენი, რომელ არს სული დასდვას ორგულთა თანა“[მთ. 24,50-51], რომელ არიან ეშმაკნი.
ვაჲ, რამეთუ „სიკუდილი ცოდვილთა ბოროტ არს“(ფს. 33,22); ვაჲ რამეთუ ჰაერის მცველთაგან ტანჯვაჲ უბოროტეს არს; ვაჲ, რამეთუ წინაშე ღმრთისა წარდგომა საშინელ არს; და ვაჲ, რამეთუ ღმრთისა პირისაგან განვრდომა უსაშინელეს არს; ვაჲ, რამეთუ ჯოჯოხეთს შესლვა საწყალობელ არს; და ვაჲ, რამეთუ შესლვა და გამოუსვლელობა უკუნისამდე უსაწყალობელეს არს.
ამისთვის ვიტყვი, ვედრებით ვიღვაწოთ, ძმანო, ვიღვაწოთ, რათა არა მივეცეთ ბნელსა გარესკნელსა, არამედ სათნოებათა საუნჯე – სიმართლე შევიმოსოთ, რათა გვიხსნეს კაცთმოყვარემან ღმერთმან ყოველნივე ქრისტეანენი. და მოგვმადლოს სახიერებითა თვისითა კეთილის მოქმედება, სათნოებით წარმატება, აღსაარებით განწმედა და ზიარებით განბრწყინვება, სათნოდ ღმრთისა მიცვალება და სასუფეველსა დამკვიდრება, საუკუნოდ მას შინა სუფევა და დიდება და დიდად შვენიერი ბრწყინვალება და განათლება დაუსრულებელად.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო პატიოსანნო უფალნო ჩემნო, ესე ყოველნი სამღთონი მცნებანი და ღმრთივსულიერნი თხრობანი გულთა შინა ჩვენთა დავიუნჯნეთ, ვითარცა კეთილნი მარგარიტნი. და ოდესცა სახმარ იყვნენ სათნოებათათვის, ღმრთივშვენიერად ვიხმარნეთ და ნაყოფიერ ვიქმნეთ სულითა, ვითარცა უფალი ბრძანებს სახლისა უფლისათვის ყოვლადბრძნისა, ვითარმედ: „გამოიღის საუნჯისაგან გულისა თვისისა, ძველნი აღთქმანი და ახალნი მადლნი“[მთ. 13,52].
და გულსმოდგინე ვიქმნეთ, ჵ, საყვარელნო, კეთილთა შინა მოქმედებათა, ვინათგან: „სული გულსმოდგინე არს, ხოლო ჴორცნი უძლურ“(მთ. 26,41). და ესრეთ სათნოებით წარვლოთ მცირე ესე ჟამი ცხოვრებისა ჩვენისა, და მშვიდობით უფლისა მიმართ მივიცვალნეთ, და წმიდათა ანგელოსთა შეწევნითა უვნებელად განვერნეთ ჰაერის მცველთაგან. ხოლო დიდებით მოსლვასა უფლისასა მართალთა თანა აღვირაცხნეთ, და მათთანავე აღტაცებულნი ღრუბლითა, ვითარცა მზე გამოვბრწყინდეთ სასუფეველსა ცათასა და სამარადისოდ უგალობდეთ, ვმადლობდეთ და ვადიდებდეთ მამასა და ძესა და სულსა წმიდასა, რომელი კურთხეულ არს და დიდებულ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

დასასრuლი მეშვიდისა თავისა

თავი 8

სიწმიდისათვის ანგელოსთა მსგავსისა

თხრობა სულიერი ოა [71]
სიწმიდისათვის კეთილისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „ნეტარ იყვნენ წმიდანი გულითა, რამეთუ მათ ღმერთი იხილონ“(მთ. 5,8).
საყვარელნო, სიწმიდე ანგელოსთა მსგავსება არს და ღმრთისა სამკვიდრებელ და კაცთაგან სანატრელ. სიწმიდისა ყუავილნი ყოვლად­ბრწყინვალე არიან, ნათლითა შემოსილ, ღმრთივშვენიერ და სუნნელებითა მადლისათა აღსავსე. სადაცა სიწმიდე არს, მუნ ღმერთი იდიდების, ანგელოსნი იხარებენ და ეშმაკნი იდევნებიან.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა და ღმერთშემოსილი, რომელი შემკობილ იყო ყოვლითავე სათნოებითა: მარხვითა, ლოცვითა, სიწმიდითა, სიმართლითა, სიტკბოებითა, სახიერებითა და მოწყალებითა. და მოენიჭა ღმრთისა მიერ მადლი სასწაულთმოქმედებისა. ვინათგან ყოველთა უწყოდეს ღირსება მისი და პატიოსნება, მიიყვანეს მისა ეშმაკეული ვინმე და ევედრებოდეს განკურნებად მისა. ხოლო წმიდასა მას კაცსა ღმრთისასა შეეწყალა იგი, ილოცა მისთვის და გამოსახა სასწაული პატიოსნისა ჯვარისა კაცსა მას ზედა და განსდევნა მისგან ეშმაკი იგი სახელითა იესო ქრისტესითა. მიუგო ეშმაკმან ბერსა მას და ჰრქუა: „ვინათგან განმდევნე მე საყოფელისაგან ჩემისა, უეჭველად შენ ზედა მოვიდე“. ჰრქუა მას ბერმან: „მოვედ, მე არა მეშინის შენგან“.
და ვითარცა მივიდა მისა ეშმაკი იგი, ხოლო ბერმან შესძინა მარხვასა და ლოცვასა თვისსა და უმეტესად განამრავლნა მოღვაწება ფრიად. და შემდგომად რაოდენისამე ჟამისა, წარვიდოდა მისგან ეშმაკი იგი. ჰრქუა მას ბერმან: „რად წარხვალ, სულო ბოროტო?“ მიუგო ეშმაკმან: „ვერვის ძალ­უძს ყოფად შენთანა თვინიერ ღმრთისა, რამეთუ დამწვი მე სიწმიდითა შენითა“. ესე სთქუა და უჩინო იქმნა ეშმაკი იგი. ხოლო ბერი უმეტესად გულმოდგინედ ადიდებდა ღმერთსა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, მოვიგოთ სიწმიდე, რომელი ანგელოსთა მსგავსება არს და ღმრთისაცა, ვითარცა იტყვის უფალი წინასწარმეტყველისა მიერ: „წმიდა იყვენით, რამეთუ მე წმიდა ვარ“(ლევ. 19,2; 1 პეტ. 1,16). ძმანო, რომელიც კაცი სულით და ჴორცით წმიდა იქმნების, მის შორის მამა სათნო იყოფს, ძე დაიმკვიდრებს და სული წმიდა განისვენებს. ანგელოსნი იხარებენ და მარადის ღმრთისა დიდებასა განიცდის გონებისა თუალითა, გულის სიწმიდითა და სულის სიწრფოებითა და წმიდანი ღმრთისანი გვირგვინსა ყუავილოვანსა უმზადებენ და თვისთანა მიელიან საუკუნო სუფევად და დიდებად.
ხოლო სადა არაწმიდება იქმნების, მუნ ეშმაკნი იმწუპებიან, ვითარცა ღორნი სიმყრალესა შინა, და შეგინებული არს მათი სულიცა და გონებაცა. ამას საწუთოსა ბოროტად და ხენეშად გარდაიხდიან დღეთა თვისთა შიშით და ძრწოლით იტანჯებიან მხილებითა სვინიდისისაგან თვისისა. და მას საუკუნესა ცეცხლსა უშრეტსა, მატლსა დაუძინებელსა და ყოველსავე სიბოროტესა მიელიან.
ხოლო ჩვენ, საყვარელნო, განვეკრძალნეთ ყოველსავე სიბილწესა, რომელ საძაგელ არს სიტყვადცა და შემამწიკვლებელ გონებისაცა. არამედ შევიყვაროთ სიწმიდე გულისა, შევიტკბოთ სიწრფოება სულისა და მოვიგოთ უვნებელობა გულისსიტყვისა. ესევითარითა სიწმიდისა სათნოებითა მხიარულ ვჰყოთ მცველი ჩვენი ანგელოსი, რათა ლოცვა ჩვენი მან შესწიროს წინაშე ღმრთისა მსგავსად საკმეველისა სუნად სუნნელად, ვითარცა აბელის ძღვენი და ნოეს მსხვერპლი და ვითარცა შვილნი ზეცათა მამისანი ღირსებით ვიტყოდეთ: „წმიდა იყავნ სახელი შენი“(მთ. 6,9).
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, ვიღვაწოთ მოგებად სიწმიდისა, რათა ღირს ვიქმნეთ ყოველთა წმიდათა თანა დამკვიდრებად წმიდასა წმიდათასა ზეცისა სასუფეველსა, და შორის წმიდათა ანგელოსთა ვიხარებდეთ საუკუნოდ, მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ობ [72]
სიწმიდისათვის გვირგვინოსნისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი საბაოთ იტყვის პირითა წინასწარმეტყველისათა: „წმიდა იყვენით, რამეთუ მე წმიდა ვარ“(ლევ. 19,2; 1 პეტ. 1,16).
საყვარელნო, სიწმიდე ღმრთისა მსგავსება არს, ანგელოსთა მოყვსობა, წმიდათა მოდასეობა, მართალთა მხიარულება. და მარგარიტოვან ბრწყინვალედ გვირგვინოსან იქმნების მომგებელი სიწმიდისა და ღმრთივშვენიერებით ადიდებს მეუფესა სერაჶიმთაებრ წმიდაარსობით.
რამეთუ ძმა ვინმე სიწმიდის მოყვარე წარვიდა ქალაქად მორჩილებითა მამისა სულიერისათა. და ბრძოლილ იქმნა ხუთგზის ეშმაკისაგან ბოროტისა გულისსიტყვითა. ხოლო იგი ილოცვიდა გონებითა ღმრთისა მიმართ და მოიხსენის ცეცხლი იგი გეენიისა, რომელი მიელის ცოდვილთა და არა­წმიდათა. და ესრეთ განთავისუფლდა ვნებისა მისგან ბოროტისა, მადლითა სახიერისა ღმრთისათა.
და მივიდა მამისა თვისისა სულიერისა ფრიად შეწუხებული, და აღუარა გულისსიტყვანი თვისნი ხენეშნი. ხოლო მოძღვარი იგი მისი დიდთა წმიდათაგანი იყო. და იხილნა მის ზედა ხუთნი გვირგვინნი, ყოვლადბრწყინვალენი და ფრიად შვენიერნი და ჰრქუა: „ნუ გეშინინ, შვილო საყვარელო, რამეთუ ღმერთმან სათნო იყო და შეიწირა სიწმიდისმოყვარება შენი და გულს­მოდგინება და მისთვის მოგანიჭნა გვირგვინნი ძლევისანი მოთმინებისათვის, რომელ მხნე იქმენ და არა მისდრიკე გულისსიტყვა შენი ეშმაკისა ვერაგობასა, არამედ წინააღუდეგ ლოცვისა მიერ. და რამეთუ იოსებ შვენიერიცა მაშინ განბრწყინდა სიწმიდითა და გვირგვინოსან იქმნა, ოდეს არა იძლია დედაკაცისა მისგან, არცა ეშმაკისა მიერ ბოროტისა, არამედ დაიცვა უბიწოდ სიწმიდე თვისი შიშითა ღმრთისათა. და ამასცა სოფელსა და მას საუკუნესა მრჩობლი გვირგვინი მიიღო ზეგარდამო მადლითა ღმრთისათა. და აწცა რომელნი არა იძლევიან ეშმაკისაგან, არამედ დაიცვენ სიწმიდით თავთა თვისთა, მის თანა იდიდებიან გვირგვინითა ბრწყინვალითა საუკუნოდ. ესრეთ აღეშენა ძმა იგი დაბრკოლებული და ადიდებდა ღმერთსა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, მოვიგოთ სიწმიდე სულისა და ჴორცთა და უკეთუ მოგვიხდეს რაჲმე გულისსიტყვა ბოროტი, შემამწიკვლებელი სვინიდისისა, მსწრაფლ განვიწმიდნეთ გული ჩვენი ყოვლისაგან შეგინებისა სულისა და ჴორცთასა. და აღვასრულებდეთ სიწმიდესა შიშითა ღმრთისათა და გვაქუნდეს რა სიწმიდე და სიმართლე, ღმერთი წმიდა იდიდოს სიმართლესა შინა ჩვენსა სიტყვისაებრ ისაიასა.
რამეთუ სიწმიდის მოყვარენი წმიდათათვის განმზადებულსა სასუფეველსა ცათასა დაიმკვიდრებენ და წმიდათა ანგელოსთა შორის განწყობილნი სერაჶიმებრთა გალობასა სამწმიდაარსობით დიდებულ ღმერთსა უგალობენ სამარადისოდ და ადიდებენ ღმრთივშვენიერად.
ხოლო სიბილწის მოქმედნი მიეცემიან სატანჯველსა საუკუნესა, ბნელსა გარესკნელსა, ტარტაროზსა ჯოჯოხეთისასა, რომელი განმზადებულ არს არაწმიდათა ეშმაკთათვის და მორჩილთა მათთათვის, სადა იგი ცეცხლი მათი არა დაშრტების და მატლი არა დაესრულების და გოდება მათი არა დაეცადების მეტყველთა: „ვაჲ ცოდვილთა, ვაჲ არაწმიდათა და ვაჲ უნანელთა შეგინებულთა სიბილწითა“.
არამედ ჩვენ, ჵ, საყვარელნო, ვიდრემდის ვართ ცხოვრებასა ამას, აღვიკრძალოთ თავნი ჩვენნი და განვიწმიდნეთ გულნი შიშითა ღმრთისათა, რათა განვნათლდეთ სიყვარულითა სიწმიდისა მისისათა და ღირს ვიქმნეთ ხილვად პირისა ღმრთისა იაკობისსა. და აღმობრწყინდეს ჩვენ შორის ჰაეროვანი მთიები იგი განთიადისა ვარსკულავი ბრწყინვალე და უფროსღა მზე სიმართლისა. და მცხინვარებითა ელვარებისა თვისისათა მიგვიზიდოს სიმაღლედ, ხოლო სიტკბოებითა საწადელითა და ღმრთივშვენიერითა მეუფებითა გვიბრძანოს: „კეთილ მონაო, სახიერო და სარწმუნოო… შევედ სიხარულსა უფლისა შენისასა“(მთ. 25,21) და მიიღე სიმართლისა და სიწმიდისა იგი გვირგვინი ყოვლადბრწყინვალე და დიდებული, რომელი ღირს არს და მართალ სიწმიდის მოყვარეთა, რათა იდიდებოდეთ დაუსრულებელად ჩემთანა უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.“

თხრობა სულიერი ოგ [73]
შიშისათვის უფლისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, სული წმიდა იტყვის პირითა დავითისითა: „დასაბამი სიბრძნისა – შიში უფლისა“[ფს. 110,10]. და კვალად იტყვის: „შიში უფლისა წმიდა არს. და გეშინოდენ უფლისა ყოველთა წმიდათა მისთა, რამეთუ არა არს ნაკლულევანება მოშიშთა მისთა“[ფს. 18,10; 33,10].
ამის ესევითარისა სამღთოსა მცნებისა შემტკბობელი იყო ვინმე ბერი წმიდა, საყვარელნო, კეთილგონიერი, მეცნიერებით განათლებული, ღმრთივგანბრძნობილი და მოშიში უფლისა, რომელიცა ევედრა ღმერთსა, რათა მომადლოს მას ნიჭი ესე, რომელ ჟამსა ლოცვისა, გინა სამღთოსა სწავლისა, ანუ სულიერთა თხრობისა და წმიდათა წერილთა კითხვისასა არა მიეძინოს. ხოლო უკეთუ სიტყვა ცუდი, უსარგებლო და ამაოჲ ითქმოდეს, მეყსეულად დაეძინოს, რათა არარაჲ ესევითარი შეიწყნაროს სასმენელმან მისმან, რამეთუ ეშინოდა ვნებათაგან. ხოლო ღმერთმან სახიერმან, ისმინა ვედრება მისი და მიანიჭა ესე მადლი, ვითარცა წერილ არს: „ნება მოშიშთა მისთა ჰყოს და ვედრებისა მათისა ისმინოს“(ფს. 144,19).
ხოლო დღესა ერთსა ჰქადაგებდა ღირსი იგი ბერი წმიდასა ეკკლესიასა შინა და მოუთხრობდა ღმრთივმოცემულითა მისდა სიბრძნითა ზეცისა მხედრობათათვის და სასუფეველისა დიდებისა და მსმენელთა სულთა ცხოვნებისათვის და მცირედ გაგრძელდა სიტყვაჲ, და მრავალთა მიეძინათ. ხოლო მან ღონედ იხმია ჴელოვნება და შორის შემოიღო სიტყვა მსოფლიო და ყოველთა განიღვიძეს.
მაშინ ჰრქუა მათ ნეტარმან: „ჵ, შვილნო საყვარელნო, გეშინოდენ უფლისა და ეკრძალენით ვნებათა და მანქანებათა ეშმაკისათა, რათა არა განვარდეთ პირისაგან ღმრთისა და გესმასთ: „მოისპენ უღმრთო, რათა არა იხილოს დიდება უფლისა“(ეს. 26,10). რამეთუ უღმრთო ეწოდების მსოფლიოთა საქმეთა მოყვარეთა, სიტყვისაებრ მოციქულისა, ვითარმედ: „რომელსა უყვარდეს სოფელი ესე, მტერად ღმერთსა აღუდგების“[იაკ. 4,4; 1 იო. 2,15]. და ძილი უჟამო, სიკუდილი არს სულისა და უნაყოფოება სიბნელესა შინა მყოფი, რომელისათვის ბრძანებს ქრისტე: „მონა ეგე უხმარი და უნაყოფო განხადეთ ბნელსა მას გარესკნელსა“[მთ. 25,30]. არამედ ჩვენ მღვიძარე ვიყვნეთ, საყვარელნო, რამეთუ არა ვიცით, თუ რომელსა ჟამსა უფალი ჩვენი მოვიდეს, რომელი არს კურთხეულ უკუნისამდე“.
ესრეთ განაკრძალებდა მსმენელთა წმიდა იგი და სანატრელი მამა და ადიდებდა ღმერთსა.
ამისთვის მეცა გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო ძმანო, მღვიძარე ვიყვნეთ გონებითა და გვეშინოდენ უფლისა და გულს­მოდგინედ ვისმენდეთ მცნებათა მისთა. შიშით და კრძალულებით და მტკიცედ ვეგნეთ მოძღვრებასა ზედა ეკკლესიისასა. და გულისჴმისყოფით ვიკითხვიდეთ სამღთოთა წერილთა და კეთილსა ნაყოფსა გამოვიღებდეთ საცხოვნებელად სულთა ჩვენთა. და უკეთუ აქა არა გვეშინოდეს უფლისა და არა ვეკრძალებოდეთ ვნებათა, მუნ შეგვემთხვიოს ფრიადი შიში და ძრწოლა უსარგებლო, სადა იგი არად სახმარ იყოს შიში, და ვსძრწოდეთ შიშისაგან და მოლოდებისა.
არამედ ჩვენ, საყვარელნო, გვეშინოდენ უფლისა, რათა ჯეროვანითა შიშითა მივიწივნეთ სრულსა სიყვარულსა ღმრთისასა და სრულმან სიყვარულმან გარე განსდევნოს უჯერო იგი შიში, და შევერთნეთ ნამდვილ საყვარელსა, ჭეშმარიტსა სასურველსა და ფრიად სატრფიალოსა, სახიერსა, საწადელსა და სანატრელსა, ყოვლადტკბილსა იესო ქრისტესა, ღმერთსა ჩვენსა, და ღირს ვიქმნეთ სასუფეველსა მისსა, რომელი განუმზადა მოშიშთა და მოყვარეთა თვისთა.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, ვისმინოთ მეფსალმუნისა, ვითარცა იტყვის: „მოვედით შვილნო და ისმინეთ ჩემი, შიში უფლისა გასწავო თქვენ“(ფს. 33,12). და ვევედრნეთ უფალსა მეტყველნი: „შიშითა შენითა უფალო განმსჭვალენ ჴორცნი ჩვენნი, და სურვილითა შენითა მოსწყლენ სულნი ჩვენნი, რათა შიშითა განვეკრძალნეთ ვნებათა“. ხოლო სურვილით აღვასრულებდეთ მცნებათა და ღირს ვიქმნეთ დიდსა დიდებასა და ღმრთივშვენიერსა ბრწყინვალებასა შენსა. რამეთუ ჰშვენის შენდა ყოველი დიდება, პატივი და თაყვანისცემა მამისა და ძისა და წმიდისა სულისა აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ოდ [74]
კეთილის მეტყველებისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „კეთილმან კაცმან კეთილისაგან საუნჯისა გულისა თვისისა გამოიღის კეთილი“[მთ. 12,35]. და წმიდა მოციქული იტყვის: „ძმანო, რავდენი არს ჭეშმარიტ, რავდენი პატიოსან, რავდენი მართალ, რავდენი წმიდა, რავდენი საყვარელ, რავდენი საქებელ, რავდენი სათნო და რავდენი ქებულ მას ზრახევდით და ღმერთი მშვიდობისა იყავნ თქვენ თანა“[ფილ. 4, 8-9].
ამის ესევითარისა სანატრელისა კეთილობისა სურვილითა, საყვარელნო, შეკრბენ ოდესმე ღირსნი და პატიოსანნი მამანი და ზრახვიდენ სიტყვათა სულისა სარგებელთა, ანგელოსებრივისა მოქალაქობისათვის. და სამოთხისა უშვენიერესითა თხრობითა განათლდებოდეს და ურთიერთას სამღთოთა მადლითა განაპოხებდეს, ვითარცა წერილ არს: „თხრობამან კეთილმან განაპოხნის ძუალნი კაცთანი“[იგ. 15,30].
და იყო შორის მათ ნეტართასა ერთი მამა წმიდა და ღმერთშემოსილი და საკვირველებათა მხილველი. და ამაღლდა გონებითა, გაბრწყინდა სულითა და იხილნა წმიდანი ანგელოსნი ზეცით გარდამომავალნი, რომელთა ეპყრათ ღმრთივშვენიერი ყუავილნი კეთილსუნნელნი. და მოვიდეს ნეტართა მათ მამათა შორის, აქებდეს და შეასხმიდეს სანატრელთა მათ მამათა და აყნოსებდეს ყუავილთა მათ სუნნელთა სამღთოსა მისთვის მეტყველებისა მათისა.
და თუ ოდესმე შემოვიდის სიტყვა რაჲმე უსარგებლო, მსოფლიო და ამაო, განეშორნიან წმიდანი იგი ანგელოსნი ნათლისანი და წარმოსდგებოდიან შავნი ეშმაკნი ბოროტნი.
და კვალად იტყოდიან რა სიტყვათა სულიერთა, კვალადცა მოვიდიან ბრწყინვალენი იგი ანგელოსნი და რომელმანცა წარმოიწყის სიტყვა სულიერი, აყნოსებდიან ყუავილსა და შეასხმიდიან ქებით.
ესერა იხილა წმიდამან ბერმან, ადიდებდა და ჰმადლობდა კაცთმოყვარებასა ღმრთისასა; თვითცა მარადის კეთილსა ზრახვიდა და სხუათაცა კეთილის მეტყველებად ასწავებდა საცხონებლად სულთა ღმრთისმოყვარეთა და სადიდებელად ღმრთისა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, პატიოსანნო მსმენელნო, მარადის კეთილსა ვზრახვიდეთ და სამღთოთა თხრობათა ვისმენდეთ და მოქალაქობათა ნეტართა მამათასა ვჰბაძვიდეთ, საცხოვნებელად სულთა ჩვენთა და სადიდებელად ღმრთისა, რამეთუ ამისთვის ვართ ხატად და მსგავსად ღმრთისა შექმნულნი და დაბადებულნი.
და ფრიად ვეკრძალნეთ, ძმანო, უშვერთა ზრახვათა, ვითარცა მოციქული გვამცნებს: „ყოველი სიტყვა უშვერი ნუ გამოვალნ პირით თქვენით, რამეთუ ზრახვა რაჲმე ცოდვისა მტერობა არს ღმრთისა და სიკუდილი სულისა ჩვენისა“[ეფეს. 4,29; რომ. 8,6-7]. ამისთვის ნურარას ვიტყვით, ძმანო, უჯეროსა და უსარგებლოსა, ვითარ იგი უფალიცა ბრძანებს: „ყოველი სიტყვა უქმი, რომელსა იტყვიან კაცნი, მისცენ სიტყვისა მისთვის, სიტყვაჲ დღესა მას სასჯელისასა“[მთ. 12,36]. და უფროსად განვეკრძალნეთ, საყვარელნო ეკკლესიასა შინა მეტყველებისაგან ამაოსა, რათა არა შერისხულ ვიქმნეთ უფლისა მიერ, ვითარმედ: „წარვედ ჩემგან, სატანა… რამეთუ არა ზრახავ ღმრთისასა, არამედ კაცთასა“(მთ. 16,23).
ამისთვის გევედრები, ჵ, საყვარელნო ძმანო ჩემნო, მარადის კეთილსა და სამღთოსა ვზრახვიდეთ, მოსწავებასა წინასწარმეტყველთასა ვიგონებდეთ, ქადაგებათა მოციქულთასა ვიხსენებდეთ, წამებასა მოწამეთასა ვიწურთიდეთ, მოთხრობასა მამათასა ვიტყოდეთ და მოქალაქობასა მათსა ვბაძვიდეთ, სწავლასა მათსა ვისმენდეთ და გულითა კეთილითა და სახიერითა შევიწყნარებდეთ, რათა გულთა შინა ჩვენთა დათესული სამღთო სიტყვა თუალთაგან გარდამოდენილითა ცრემლთა მიერ ჩვენთა, მოვრწყოთ, რომელიცა ღმერთმან აღაორძინოს და ნაყოფი შვენიერი გამოვიღოთ მოთმინებითა, ოცდაათეული, სამოცეული და ასეული საცხოვნებელად სულთა ჩვენთა და სადიდებელად ღმრთისა.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, განვაკრძალოთ პირი ჩვენი და გონება ამაოსა ზრახვისაგან. არამედ კეთილსა ვიტყოდეთ და სასუფეველსა ვიგონებდეთ და დიდებასაცა მისსა ღირს ვიქმნეთ დამკვიდრებად, მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ოე [75]
სენთა კურნებისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „სახელითა ჩემითა სნეულთა ზედა ჴელსა დასდებდენ და განცოცხლდებოდენ“[მრკ. 16,18].
საყვარელნო, სნეულთა კურნება და მკუდართა აღდგინება სამღთოთა მოციქულთა საქმე არს და სათნოებით მსგავსთა მათთა კაცთა წმიდათა და ღმრთისა მიერ განათლებულთა. ხოლო ჩვენდა ჯერ არს სასოებით შეწყნარება, სიმდაბლით თაყვანისცემა და სარწმუნოებით ვედრება მნათობთა მათ სოფლისათა.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა და ღმერთშემოსილი, ფრიად მდაბალი გონებითა და დიდად მაღალი სათნოებით, და განათლებული ღმრთისა მადლითა, სახელით პიმენ.
დღესა ერთსა მისთანა შეკრბენ ათორმეტნი ოდენ მამანი პატიოსანნი და გამოეძიებდენ სამღთოსა სიტყვასა წერილისასა და იტყოდენ თხრობათა სულიერთა და ზრახვიდენ ზეცისა მოქალაქობისათვის, და ურთიერთას განანათლებდენ თაფლისა უტკბილესითა სიტყვითა.
და ოდეს დააცადეს სიტყვაჲ, ერთი მათგანი განვიდა გარე და იხილა კაცი ვინმე ღმრთისმოშიში და სასოებით მორწმუნე წმიდათა კაცთა, რომელსა ჰყვა მისთანა ყრმა და სტიროდა. ჰკითხა მას ბერმან და ჰრქუა: „რაჲსა სტირ, ძმაო?“ ხოლო მან მიუგო: „ესე ყრმა შვილი ჩემი არს და მონა სიწმიდისა შენისა, პატიოსანო მამაო, ფრიად სალმობიერ არს და მიახლებულ სიკუდილსა, და დიდი სასოება მაქუს წმიდისა მამისა პიმენისადა, რომელ ძალუძს კურნება ამისი, მის შორის დამკვიდრებულისა ღმრთისა მადლითა, გარნა მეშინის, ნუუკუჱ არა ჰყოს სასწაული სიმდაბლით და არა უწყი, თუ რაჲ ვჰყო, წმიდაო ღმრთისაო“.
შეეწყალა ბერსა მას კაცი იგი და გამოართო ყრმა იგი და შევიდა შინა და ესე სიბრძნე იჴელოვნა მეტყველმან: „წმიდანო მამანო, ყრმასა ამას ყოველთავე ჯვარი დასწერეთ, სახელითა იესო ქრისტესითა“. პირველად არა მივიდა უპირატესისა მის მამისა პიმენისა, არამედ იწყო უკანასკნელთაგან და ყოველთავე ჯვარი დააწერინა. და შემდგომად ყოველთასა მივიდა წმიდისა მამისა პიმენისაცა. ხოლო მანცა მსგავსად მათსა გამოსახა სასწაული პატიოსნისა ჯვარისა და სთქუა: „სახელითა იესო ქრისტესითა ცოცხალ იქმენ“. ეჰა, საკვირველებათა შენთა, ღმერთო, რამეთუ მეყსეულად განმრთელდა ყრმა იგი და ფერჴითა თვისითა მივიდა მამისა მიმართ თვისისა. და ყოველნი ადიდებდენ სახიერსა ღმერთსა და სარ­წმუნოსა მონასა მისსა მამასა პიმენს.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, გვაქუნდეს სარწმუნოება ჭეშმარიტი ღმრთისა მიმართ და მოვიგოთ სასოება მტკიცე წმიდათა კაცთა ღმრთის­მსახურთა. და ყოვლადსახიერი ღმერთი ყოველსავე სასწაულსა იქმს ლოცვითა მათითა და მოგვანიჭებს კურნებასა სულისა და ჴორცთასა. და რაჲცა კეთილი ვითხოოთ სასოებით წმიდათა კაცთაგან და მათ ნეტართა ილოცონ ღმრთისა მიმართ ჩვენთვის, უეჭველად მოგვეცემის სარწმუნოებით, რამეთუ უფალი ბრძანებს: „რაჲცა ითხოოთ სახელითა ჩემითა, გეყოს თქვენ“[იო. 14,13; 16,23].
და პატივს ვსცემდეთ, საყვარელნო, პატიოსანთა მღუდელთა ეკკლესიისათა, ვითარცა მოციქულთა მობაძავთა, რამეთუ მღუდელნი არიან მნენი და გამგენი სულთა ჩვენთანი და შუამდგომელნი შორის ღმრთისა და კაცთა და შემწირველნი ჩვენთვის მსხვერპლთა და ლოცვათა ღმრთისა მიმართ და მომღებელნი ჩვენდა მომართ ღმრთისა მიერ წყალობასა მადლსა და კურნებასა.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, ესრეთ კეთილითა სასოებითა და ყოვლით კერძო სათნოებით შემკობილნი ვიქცეოდეთ, ვითარცა ჰშვენის ქრისტეანეთა, რათა აქაცა კეთილი ცხოვრება მოვიგოთ და მას საუკუნესა დაუსრულებელთა კეთილთა ზეცისა სასუფეველისათა და წმიდათა თანა სუფევასა ღირს ვიქმნეთ მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომელსა ჰშვენის დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ოვ [76]
სიტკბოებისათვის სანატრელისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „უღელი ჩემი ტკბილ არს და ტვირთი ჩემი მსუბუქ“(მთ. 11,30).
ამისთვისცა წინასწარმეტყველი ჰგალობს: „ტკბილ ხარ შენ, უფალო, და სიტკბოებითა შენითა მასწავე მე სიმართლენი შენნი“(ფს. 118,68). და ჩვენცა გვასწავებს სიტკბოებასა და სახიერებასა ღმრთისასა მეტყველი: „განიცადეთ და იხილეთ, რამეთუ ტკბილ არს უფალი“(ფს. 33,9). და კვალად იტყვის: „ტკბილსა კაცსა ეწყალის და ავასხის“(ფს. 111,5). რამეთუ თავადიცა უფალი ტკბილ არს ყოველთა მიმართ.
ამის ესევითარისა სანატრელისა სიტკბოებისა მომგებელი და შემ­ტკბობელი იყო ვინმე კაცი ღმრთისმოყვარე, მშვიდი, მდაბალი, წრფელი, უმანკო, სახიერი, საწადელი და ტკბილი საქმითა და სიტყვითა. და მოსწრაფე იყო ყოველთა მცნებათა ღმრთისათა აღსრულებად და ლოცვასა განკრძალულ გულითა წმიდითა. და ესვა მას ასული მხოლოდშობილი ქალწული, მსგავსი თვისისა სათნოებისა, ვითარცა ბრძანებს სახიერი უფალი: „კეთილმან ხემან ნაყოფი კეთილი გამოიღის“[მთ. 7,17].
დღესა ერთსა მეცნიერი ვინმე მისი ესტუმრა კაცსა მას ღმრთისასა და წარრავიდოდა სტუმარი იგი, სამკაული რაჲმე დიდფასისა მისცა ქალწულსა მას ნამარხევად ვიდრემდის მოვიდეს. ხოლო კეთილკრძალულმან ქალწულმან დაფლა მიწასა შინა და არავის უთხრა ადგილი იგი უმეტესისა კრძალულებისათვის. და შემდგომად მცირედთა დღეთა მიიცუალა უფლისა მიმართ სანატრელი იგი ქალწული.
და ოდეს მოიქცა სამკაულისა უფალი, ითხოვდა თვისსა და ვერვინ შეუძლო პოვნად მისა. და ვინათგან დიდსა ურვასა და მწუხარებასა შინა იყო მამა მისი, მიისწრაფა ღმრთისა მიმართ და ილოცა მხურვალითა გულითა წმიდითა და ფრიადითა სარწმუნოებითა. და შეისმინა ყოვლადსახიერმან და ტკბილმან უფალმან ლოცვა იგი მართლისა მის კაცისა. ვითარცა წერილ არს: „ჴმა ჰყო მართალმან და უფალმან ისმინა მისი“[ფს. 33,7].
ეჰა, დიდება კაცთმოყვარებასა შენსა, ღმერთო! რამეთუ აღსდგა ქალი იგი მკუდრეთით და მისცა სამკაული იგი უფალსა მისსა და კვალად მიიძინა, რათა უხრწნელად აღსდგეს ყოველთა აღდგომასა. და ყოველნივე განთავისუფლდენ მწუხარებისა მისგან და ადიდებდეს უსაზღვროსა მოწყალებასა და სახიერებასა ღმრთისასა, რომელმან ჰყვის ზესთა ბუნებისა საკვირველება წმიდათა შორის მისთა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, მოვიგოთ ჩვენცა სიტკბოება, სახიერება, მყუდროება, მარხვა და მოთმინება, რათა ღმრთივბრწყინვალე ნაყოფი სულისა გამოვიღოთ პატიოსნად, რომელ არიან: ლოცვა უვნებელი, შემუსრვა სულისა, სიწმიდე გულისა, და სრული სიყვარული ღმრთისა. და მიუთხრობელითა სიტკბოებითა ღმრთისათა განვნათლდეთ, რამეთუ სიტკბოება ღმრთისა სინანულად მოგვიყვანებს და ღმრთივშვენიერად განგვაბრწყინვებს და სახიერებასა მისსა შეგვაერთებს, ვითარცა თვით უფალი ბრანებს: „თქვენ ჩემთანა და მე თქვენ შორის“(იო. 14,20).
ესევითარისა სიტკბოებისა მოგება ამისგან იქმნების, საყვარელნო, რომელ მარადის თაფლისა უტკბილესთა სიტყვათა წმიდათა წერილისათა სურვილით ვიკითხვიდეთ და გულსმოდგინედ ვისმენდეთ, ვითარცა ჰგალობს მეფსალმუნე: „რაბამად ტკბილ არიან სასასა ჩემსა სიტყვანი შენნი, უფალო, უფროს თაფლისა პირსა ჩემსა“[ფს. 118,103]. და სიტკბოება ჰყავ მონისა შენისათანა, უფალო, სიტყვისაებრ შენისა; სიტკბოება და სწავლულება მასწავე მე, რამეთუ მცნებანი შენნი მრწმენეს მე. რამეთუ შენ, უფალი, ტკბილ და მართალ ხარ და დიდად მოწყალე, ყოველთათვის, რომელნი გხადიან შენ.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, სულისა წმიდისა მიერ თქმულთა სიტყვათა წმიდათა წერილისათა ვიწურთიდეთ და ვისმენდეთ სურვილით და მათ შინა მდებარეთა მცნებათა ღმრთისათა აღვასრულებდეთ სიყვარულით და მათგან ვისწავოთ სიტკბოება და მოვიგოთ გული წმიდა, და ყოვლადტკბილსა და საწადელსა იესოს სათნო ვეყვნეთ, რათა დაუსრულებელსა სიტკბოებასა ზეცისა სასუფეველისასა ღირს ვიქმნეთ და უტკბილეს მანანაჲსა საშვებელითა ვიხარებდეთ, მართალთა თანა ვიდიდნეთ, ღირსთა თანა გვირგვინოსან ვიქმნეთ და წმიდათა თანა ვგალობდეთ და ვადიდებდეთ სახიერებასა და სიტკბოებასა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესსა, რომლისა არს დიდება და სიმტკიცე თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ოზ [77]
სიწმიდით განათლებულისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „ითხოვდით და მოგეცეს თქვენ, ეძიებდით და ჰპოვოთ, ირეკდით და განგეღოს თქვენ“(მთ. 7,7; ლკ. 11,9).
აწ უკუჱ საყვარელნო, გულის წმიდით ვითხოვდეთ წყალობასა ღმრთისასა, სარწმუნოებით ვეძიებდეთ სასუფეველსა ცათასა და სასოებით ვრეკდეთ, რათა განგვეღოს მოწყალებისა კარი და შევიდეთ სიხარულსა უფლისა ჩვენისასა და ვიხილოთ დიდება და დიდად შვენიერი ბრწყინვალება ღმრთისა, რომელი თუალსა მოშურნისასა არა უხილავს, ყურსა მჩურჩნავისასა არა სმენია და გულსა ულმობელსა არა მოსრულ არს.
არამედ საყვარელნო, განვიწმიდნეთ გულნი ჩვენნი ყოვლისაგან ბიწისა და ყოვლადწმიდა ღმერთი დაემკვიდრების ჩვენ შორის, და ვიქმნებით ჩვენ ტაძარ ღმრთისა ცხოველისა, ვითარცა ჰგალობს მეფსალმუნე: „წმიდა არს ტაძარი შენი, უფალო, საკვირველ არს სიმართლითა“[ფს. 64, 5-6].
რამეთუ ესევითარი იყო წმიდა და ღმერთშემოსილი მამა ჩვენი ლონგინოს, რომელიცა დღესა ერთსა ვიდოდა ზღვის კიდესა სიმდაბლით და შეჰკრებდა შეშასა. იხილა იგი კეთილმორწმუნემან ვინმე დედაკაცმან და ჰრქუა: „მამაო პატიოსანო, სადა მყოფ არს, წმიდა იგი კაცი ღმრთისა მამა ლონგინოს?“ რამეთუ ვერ იცნობდა მას. მიუგო ბერმან: „რაჲ გნებავს მისგან, ღმრთივსულიერო დედაო? რამეთუ არს იგი ცნობამიღებულ“. ხოლო მან იწყო ტირილად და ჰრქუა: „ძუძუ ჩემი მელმის ძლიერად სენისა მისგან, რომელსა უწოდიან კირჩხიბი და მოვედ მისა სასოებით კურნებად, რამეთუ მასმიოდა სიწმიდე მისი“.
და წმიდამან ბერმა გამოსახა სასწაული პატიოსნისა ჯვარისა მეტყველმან: „წარვედ, დედაო სულიერო, მშვიდობით და განიკურნო მადლითა ქრისტესითა, რამეთუ ლონგინოს არარა კეთილი ძალუძს ყოფად“.
ხოლო დედაკაცი იგი სარწმუნო ექმნა სიტყვათა მისთა და განთავისუფლდა სენისა მისგან ბოროტისა. და მიუთხრა საქმე ესე სხუათა, სახე და ნიშანი კაცისა მის აუწყა, რომელმან განჰკურნა. მაშინ სცნა და ისწავა, ვითარმედ თვით იგი იყო მამა ლონგინოს და ადიდებდა ღმერთსა.
კვალად მიიყვანეს ეშმაკეული ვინმე მამისა ლონგინოსისა, რათა გან­ჰკურნოს მის შორის დამკვიდრებულითა ღმრთისა მადლითა. და მან ჰრქუა მათ სიმდაბლით: „რაჲ ვჰყო, რამეთუ მე კაცი ვარ ცოდვილი? არამედ წარიყვანეთ ეგე ბერისა იმის, რომელი იყოფის მას სენაკსა“. და ვითარცა მიიყვანეს, იწყო ბერმან ოტებად ეშმაკისა, ჴმა ჰყო ეშმაკმან: „აწ ჰგონებ შენ, ბერო, თუ სიტყვითა შენითა განვალ?! არამედ მამა ლონგინოს ილოცავს და მეშინის ლოცვათაგან მისთა და ვსძრწი სიწმიდისაგან მისისა და მისთვის განვალ. თუ არა, არამცა მიგეცი შენ პასუხი სიტყვისა შენისა“.
ესერა სთქუა, ივლტოდა ეშმაკი და განიკურნა კაცი იგი და ადიდებდა ღმერთსა.
იხილეთ საყვარელნო, ძალი სიწმიდისა მისისა და გულისჴმა ჰყავთ თუ ვითარ სიმდაბლით შემოსილ არიან წმიდანი ღმრთისა კაცნი.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, მოვიგოთ ჩვენცა სიწმიდე სულისა, სიმდაბლე გულისა, უბიწოება ლოცვისა და რაჲცა ვითხოვოთ სარწმუნოებით ღმრთისა მიერ, ისმენს ჩვენსა და გვეტ­ყვის: „აჰა, ესერა აქა ვარ და მე მარადის თქვენ თანა ვარ, ვიდრე აღსასრულადმდე სოფლისა“[მთ. 28.20] და შემდგომად სოფლისაცა დაუსრულებელად არა განგეშორები. თქვენ ისმინეთ ჴმისა ჩემისა, რომელსა გამცნებ: „წმიდა იყვენით, რამეთუ მე წმიდა ვარ“(ლევ. 19,2; 1 პეტ. 1,16). და მე ვისმინო ლოცვისა თქვენისა და დაგამკვიდრნე წმიდასა შინა წმიდათასა ზეცისა სასუფეველსა, და გადიდნე წმიდათა შორის ჩემთა საკვირველებით.
ჰე, გევედრები, საყვარელნო ძმანო, ვისმინოთ ტკბილნი ესე სიტყვანი უფლისანი და ვეტრფიალნეთ სიკეთესა სიწმიდისასა და წმიდის გულით ვილოცვიდეთ მეტყველნი: „მამაო ჩვენო ზეცათაო, წმიდა იყავნ სახელი შენი ყოვლადწმიდა, რომელი დიდებულ ხარ წმიდათა შორის შენთა და სამწმიდაარსობით იგალობები წმიდათა სერაჶიმთა მიერ. და ჩვენცა წმიდა მყვენ ყოვლისაგან ბიწისა, რათა ვიტყოდეთ, წმიდა ხარ შენ, უფალო, გაქებს სული ჩემი, განაძლიერე გული ჩემი, მოგებად სრულისა სიწმიდისა, რომელი წმიდათა შენთა შორის განისვენებ, განანათლებ და განაბრწყინვებ, ღმრთივშვენიერითა ელვარებითა სიწმიდისა შენისათა და შენდა დიდებასა შევსწირავთ მამისა და ძისა და წმიდისა სულისა აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ“.

თხრობა სულიერი ოჱ [78]
სიწმიდისათვის და უბიწოებისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „აჰა, მიგცემ თქვენ ჴელმწიფებასა, დათრგუნვად გველთა და ღრიანკალთა“(ლკ. 10,19).
საყვარელნო, უკეთუ გვაქუნდეს სრული სიწმიდე სულისა და უბიწოება გულისა, არაწმიდანი ცხოველნი გესლიანნი ვერარას გვავნებენ და ვერცა გვეუფლოს არაწმიდა და სიბილწისმოყვარე ეშმაკი. ხოლო ესევითარისა სიწმიდისა მოგება ამით იქმნების, ძმანო, რათა შევიჭურნეთ მოღვაწებითა, მოთმინებითა, მარხვითა და ლოცვითა; და შევიტკბოთ სათნოება, სიმართლე, სიწმიდე, სარწმუნოება, სასოება და სიყვარული. ესრეთ რა შევიბეჭდნეთ საქმითა კეთილითა, ვერარაჲსა გვავნებენ ეშმაკნი და ვერცა მხეცნი ბოროტნი.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი ღირსი და პატიოსანი, ჯვარშემოსილი, წმიდა, უბიწო, უმანკო, უვნებელი, სრულსა საზომსა მიწევნილი, ნიშებშემოსილი და სასწაულთმოქმედი, სახელით პავლე, დამკვიდრებული უდაბნოსა. და ესევითარი მადლი მოენიჭა ღმრთისა მიერ, რომელ სადაცა იხილის გველი და ღრიანკალი, გინა რაჲცა ქვეწამძრომელი გესლიანი, პირველად თვით გამოისახის სასწაული პატიოსნისა ჯვარისა და მერმე მასცა დასწერის ჯვარი და მეყსეულად უსულო ჰყვის ძალითა ჯვარისათა.
დღესა ერთსა წარვლიდა უშინაგანესსა უდაბნოსა ადგილსა, იხილა ვასილისკო და განიპყრნა ჴელნი ჯვარის სახედ და ჴმა ჰყო ღმრთისა მიმართ: „უფალო, უფალო, კაცთმოყვარეო, ანუ მე მოვჰკვდე, ანუ ესე!“ და მეყსეულად განსქდა ვასილისკო იგი ძალითა ქრისტესითა, და იგი ადიდებდა ღმერთსა, რომელმან მოციქულისა პავლეს მიერცა იქედნე ცეცხლითა დასწუა და მონა თვისი უვნებელად დაიცვა.
ხოლო წმიდა ესე ბერი იხილეს ძმათა სულიერთა ჟამსა აღსრულებისასა, შეუვრდეს ვედრებით და ეტყოდეს: „ჯვარშემოსილო მამაო, ყოვლადპატიოსანო, გვაუწყე თუ რომელი სათნოება წარგიმართებიეს, რომელ ესე მადლი მოგანიჭა შენ ღმერთმან?“ ხოლო მან არა დაჰფარა სარგებელისათვის სულისა, არამედ ჰრქუა სიწრფოებით: „შემინდევით მე, ღმრთივსულიერნო ძმანო, რამეთუ უკეთუ ვინ მოიგოს სიწმიდე და უბიწოება, დაემორჩილებიან მას ყოველნი მხეცნი, ვითარცა იგი პირველსა მამასა ჩვენსა ადამს, იყო რა იგი სამოთხესა უწინარეს ცთომისა და მცნებათა გარდასლვისა“.
ესერა სთქუა, ნიში პატიოსნისა ჯვარისა გამოისახა სანატრელმან და განწმედილი სული თვისი ჴელთა შინა ღმრთისათა შევედრა.
ისმინეთ, საყვარელნო, თუ ვითარ კეთილ არს და პატიოსან სიწმიდე და უბიწოება. და ესეცა გულისჴმა ვჰყოთ თუ ვითარი ძალა აქვს ცხოველს­მყოფელსა ჯვარსა ქრისტესსა სარწმუნოებით გამოსახულსა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, მოვიგოთ ჩვენცა სიწმიდე გულისა და უბიწოება სულისა. და სარწმუნოებით გამოვისახვიდეთ პატიოსანსა ჯვარსა შუბლსა და პირსა ზედა ჩვენსა, რათა გულის სიწმიდით ღმერთი ვიხილოთ, ვითარცა თვით უფალი ბრძანებს: „ნეტარ იყვნენ წმიდანი გულითა, რამეთუ მათ ღმერთი იხილონ“(მთ. 5,8). და სულის უბიწოებითა ღმრთისა მახლობელობასა ღირს ვიქმნეთ, ვითარ იგი სული წმიდა იტყვის პირითა სიბრძნისმეტყველისათა, ვითარმედ: „მოვედ მახლობელო ჩემო… და ბიწი არა არს შენთანა“(ქებ. 2,10-13; 4,7). ხოლო სარწმუნოებით ჯვარის გამოსახვითა ამალეკი და უფროსღა ეშმაკი ვიოტოთ, ვითარ იგი ძველ ოდესმე მოსე, კაცმან ღმრთისამან განპყრობითა ჴელთათა ჯვარის სახედ უკუნ აქცივნა ამალეკი. ვინათგან აწ ჩვენდა არღარა არს ამალეკი, არამედ დავსცეთ უხილავი ეშმაკი, ძალითა ცხოველ­მყოფელისა ჯვარისათა.
ჰე, გევედრები, საყვარელნო, შევამკოთ სული ჩვენი სათნოებითა და შევსჭურნეთ ჴორცნი ჩვენნი პატიოსნითა ჯვარითა, რათა სულით და ჴორცით წმიდა ვიქმნეთ. და უკეთუ გვებრძოლოს არაწმიდა, უხილავი ეშმაკი ბოროტის გულისსიტყვითა, ხოლო ჩვენ, ძმანო, ჯვარითა ქრისტესითა აღვიბეჭდნეთ გული და გონება ჩვენი და წმიდად დაგვიცვას მადლმან ჯვარისამან, ვიდრე უკანასკნელად აღმოფშვინვადმდე ჩვენდა. და ნურაოდეს განვიშორებთ ჯვარსა იესო ქრისტესსა. და განწმედილი სული ჩვენი ჴელთა შინა ღმრთისა შევვედროთ, რომელი კურთხეულ არს და დიდებულ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ოთ [79]
სათნოებით სიწმიდისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „ყოველმან, რომელმან მოიღოს ნაყოფი, განსწმიდოს იგი, რათა უფროსი ნაყოფი გამოიღოს“(იო. 15,2).
საყვარელნო, ნაყოფი სათნოებისა წმიდა ჰყოფს გულსა, განანათლებს გონებასა და განაბრწყინვებს სულსა, და ესევითარი კაცი ანგელოსთა მიემსგავსების, ღმერთსა ადიდებს და სასუფეველისა შვილებასა მიიღებს, და ღმრთივშვენიერითა გვირგვინითა იხარებს წმიდათა თანა დაუსრულებელად.
რამეთუ იყვნეს ორნი ძმანი დიდებულთა შვილნი კეთილგონიერნი, რომელთაცა შეიყვარეს იესო ტკბილი და სურვილითა საუკუნოსა დიდებისათა იქმნეს მონაზონ და ნაყოფი მრავალი გამოიღეს: სათნოებისა, სიმდაბლისა, სიმშვიდისა, მორჩილებისა, მოთმინებისა, მარხვისა და ლოცვისა წმიდისა. და მერმე წინამძღვრის შენდობით აღიშენეს შორს მონასტრისაგან თვის თვისად სენაკები და დასხდენ მათ შინა დაყუდებით. და სამღთოსა ტრფიალებით განათლებულთა ძლიერად იღვაწეს სათნოყოფად ღმრთისა და მრავალთა წელთა ურთიერთას არა იხილეს მოთმინებით, რათა საუკუნო დიდებასა შინა ზოგად იხარებდენ პატივითა.
შემდგომად მრავლისა ღვაწლისა ერთი მათგანი დასნეულდა. მივიდენ ძმანი მონასტრისანი და იხილეს იგი მცნებისაებრ უფლისა. ხოლო სნეული იგი მიეცა განკვირვებასა მყოვარჟამ და უსულო იქმნა, მერმე კვალად მოეგო თავადვე თვისად. და ჰკითხვიდეს ძმანი მოანასტრისანი, თუ: „რაჲ იხილე, პატიოსანო მამაო, განკვირვებასა შენსა?“ ხოლო მან ჰრქუა: „ვიხილე, ღმრთივსულიერნო ძმანო, რამეთუ წმიდანი ანგელოსნი მოვიდეს და წარგვიყვანეს მეცა და ძმაცა ჩემი და აღგვიყვანეს ჩვენ ზეცად. და შეგვემთხვივნეს არაწმიდანი ეშმაკნი, ჰაერის მცველნი, და ვერ უძლეს მოახლებად ჩვენდა, რამეთუ მცველთა ჩვენთა წმიდათა ანგელოსთა იოტნეს იგინი, ხოლო ეშმაკნი იგი ჴმობდეს: „დიდ არს კადნიერება სიწმიდისა და სათნოებისა“.
ესერა სთქუა წმიდამან და სანატრელმან ბერმან, მეყსეულად დაიძინა. და წარგზავნეს ვინმე, რათა აუწყოს ძმასა მისსა მიცვალება მისი. და მისრულთა იხილეს იგიცა მასვე ჟამსა აღსრულებული და ორნივე დამარხნეს პატივითა და ადიდებდეს ღმერთსა.
იხილეთ, საყვარელნო, თუ ვითარ ორთავე ურთიერთას მოყვარეთა სულითა და კეთილად მოღვაწეთა გულისჴმისყოფითა, ნაყოფიცა სათნოებისა ზოგად გამოიღეს და კეთილი მგზავრობაცა ზოგად მიიღეს, ანგელოსთა წინამძღვრებითა, და ზოგადცა იხარებენ დიდებასა შინა ღმრთისასა დაუსრულებელად.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, მოვიგოთ ჩვენცა სათნოება, წმიდამყოფელი სულისა. და თავნი ჩვენნი დავიცვნეთ ყოვლისაგან შეგინებისა სულისა და ჴორცთასა და ბოროტის გულისსიტყვისგანცა არაწმიდათა, რომელნი საძაგელ არიან სიტყვადცა და შემამწიკვლებელ გონებისაცა. რომლისათვის იტყვის უფალი: „გამოვედით შორის მათსა და გამოეშორენით… და არაწმიდასა ნუ შეეხებით და მე შეგიწყნარნე თქვენ და ვიყო მე თქვენდა მამა და თქვენ იყვნეთ ჩემდა ძეებ და ასულებ“(2 კორ. 6,17-18). არამედ ვიქმოდეთ, საყვარელნო, რაჲ იგი არს სათნო ღმრთისა და აღვივსნეთ სულითა წმიდითა და „ვაქებდეთ უფალსა ფსალმუნითა და შესხმითა“[ფს. 150,3] სულიერითა გულთა შინა ჩვენთა, რათა გულიცა და გონებაცა ჩვენი წმიდა იქმნას, სიტყვითა ღმრთისათა და ლოცვითა წმიდითა და ჩვენ შორის დაემკვიდროს იესო ტკბილი მაცხოვარი ჩვენი და ჴმა ჰყოს მამისა მიმართ ზეცათასა: „მამაო წმიდაო, დაიცვენ ესენი სახელითა შენითა წმიდითა“.
ჰე, გევედრები, საყვარელნო, დავიცვნეთ ბაგენიცა ჩვენნი სიტყვათაგან უჯეროთა, და ყოველი სიტყვა უშვერი ნუ გამოვალნ პირით ჩვენით, რამეთუ ესეცა შეამწიკვლებს სულსა ჩვენსა, ვითარცა უფალი ბრძანებს: „პირით გამომავალი შეაგინებს კაცსა“(მთ 15,11), და ვითარმედ: „სიტყვათა შენთაგან განმართლდე და სიტყვათა შენთაგან დაისაჯო“(მთ. 12,37). არამედ პირით ჩვენით, ძმანო, ვიტყოდეთ მარადის სათნოსა ღმრთისასა და ჭეშმარიტებასა, რათა სთქუას ჭეშმარიტმან სიტყვამან ღმრთისამან მამისა მიმართ: „წმიდა ჰყვენ ესენი ჭეშმარიტებითა, რამეთუ სიტყვა შენი ჭეშმარიტ არს და ამათთვის წმიდა ვჰყოფ თავსა ჩემსა, რათა ესენიცა იყვნენ წმიდა ჭეშმარიტებით და ჰხედვიდენ დიდებასა ჩემსა“[იო. 17,17-24].
ჵ, საყვარელნო ძმანო, შევიტკბოთ წმიდამყოფელი ჩვენი სათნოება და დავემკვიდროთ წმიდასა წმიდათასა, სასუფეველსა ცათასა, და ვიხილოთ დიდება ღმრთისა და ვადიდებდეთ ყოვლადწმიდასა და დიდად­შვენიერსა სახელსა მისსა, რამეთუ მისა ჰშვენის ყოველი დიდება, პატივი და თაყვანისცემა მამისა და ძისა და წმიდისა სულისა აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი პ [80]
სიწმიდით სიყვარულისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „თქვენ აწვე წმიდა ხართ სიტყვითა მით, რომელსა გეტყოდი თქვენ“(იო. 15,3).
საყვარელნო, ესე სიტყვა წმიდათა მოციქულთა უბრძანა უფალმან, გარნა ჩვენდაცა მოეზავების, რომელთა გვესმის მარადღე წმიდისა სახარებისაგან, ღმრთივშვენიერნი სიტყვანი მისნი, ვითარ იგი იტყვის მამისა მიმართ, ვითარმედ: „არა ოდენ მოციქულთათვის ხოლო ვიტყვი, არამედ ყოველთათვის, რომელთა ჰრწმენეს სიტყვითა მათითა ჩემდა მომართ“[იო. 17,20].
ამისთვის ძმანო, სიტყვა ღმრთისა არს წმიდამყოფელი ჩვენი, უკეთუ დავიმარხნეთ მცნებანი მისნი, რომელ არიან: სიწმიდე გულისა, სიყვარული ძმათა და სათნოყოფა ღმრთისა, რომელთა მიერ იქმნების ცხოვნება სულისა.
რამეთუ იყვნეს ორნი ძმანი ჴორციელნი, მშვიდნი, მდაბალნი, წრფელნი, უმანკონი, სიწმიდის მოსურნენი და ურთიერთას ფრიად მოყვარენი და ორნივე მონაზონ იქმნეს სკიტის მონასტერსა. მრავალი სათნოება აღასრულეს, ჭეშმარიტის სიწმიდით დაიცვნეს თავნი თვისნი და გულისიტყვანიცა, და ურთიერთას მორჩილ იყვნეს სრულისა სიყვარულითა.
ხოლო ერთი მათგანი დასნეულდა, წარვიდა მეორე იგი ძმა ეკკლესიად და აუწყა მღუდელსა, რათა მოიყვანოს წმიდა ზიარება და აზიაროს ძმა მისი. და ვითარცა ესმა მღუდელსა სნეულება მისი, ჰრქუა შვილთა თვისთა სულიერთა: „მოვედით, საყვარელნო შვილნო და ვიხილოთ ძმა იგი უძლური, რათა არა გვამხილოს ქრისტემან, ვითარმედ: „უძლურ ვიყავ და არა მიხილეთ მე“[მთ. 25,43].
წარვიდენ და იხილეს ძმა იგი უძლური და აზიარეს წმიდასა საიდუმლოსა ქრისტესსა, საგზლად ცხოვრებისა საუკუნოსა. და შემდგომ ამისა მიიტაცა გონებითა უძლური იგი და ხედვიდა საკვირველებათა ღმრთისათა. ხოლო მხილველნი მისნი განცვიფრებულ იყვნეს მეტყველნი: „ნეტარ, თუ სადამე არს გონება ამისი?“
მაშინ ჰრქუა მათ ძმამან მისმან: „გნებავსთაა ცნობის, თუ ვითარი ძალი აქვს სიწმიდესა?“ და მიექცა ძმასა თვისსა უძლურსა და ჰრქუა: „წარხვალაა, ძმაო ჩემო საყვარელო?“ ხოლო მან ჰრქუა: „ჰე, წარვალ, ძმაო, ლოცვა ჰყავთ ჩემთვის“. მიუგო ძმამან მისმან: „გრწმენინ ჩემი, ძმაო, არა გიტეო შენ უწინარეს ჩემსა“. მერმე მიექცა მუნ მყოფთა მათ და ჰრქუა: „მომეცით მე უკანასკნელი ამბორი მშვიდობისა, პატიოსანნო მამანო“. და დასწვა ჭილობსა ზედა და გამოისახა ნიში პატიოსნისა ჯვარისა და ესრეთ უვნებელად მისცა განწმედილი სული თვისი უფალსა. და ძმამანცა უძლურმან შევედრა სული თვისი წმიდად ჴელთა შინა ღმრთისათა.
და ორნივე ზოგად აღფრინდეს ფრთითა სიწმიდისა და სიყვარულისათა, და წარვიდენ წინაშე ღმრთისა, ხოლო მუნ მყოფთა შემურნეს პატიოსნად და ორნივე ზოგად დამარხნეს სამარხოსა წმიდათა მამათასა და განკვირვებულნი ადიდებდეს ღმერთსა.
იხილეთ, საყვარელნო, კეთილგონიერებით მსმენელნო, თუ ვითარ სიწმიდით ურთიერთას მოყვარენი და სათნოებათა მუშაკნი, უჭირველად და პატიოსნად მიიცვალნენ უფლისა მიმართ, ვითარცა ჰგალობს დავით: „პატიოსან არს წინაშე უფლისა სიკუდილი წმიდათა მისთა“(ფს. 115,6).
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, ესე ყოველი გულისჴმა ვჰყოთ და შევიყვაროთ სათნოება სულისა – მაცხოვარი; და ჩვენცა წმიდა ვიქმნეთ, და სიწმიდითა გულისათა ვიყვარებოდეთ ურთიერთას, და წარუმართვიდეთ სათნოყოფად ღმრთისა. და უკეთუ ესრეთ ვიყვნეთ, სიყვარულითა, ბოროტი არა შემოგვეხოს ჩვენ, ვითარცა წერილ არს: „სიყვარული ბოროტსა არა იგონებს, არამედ უფროსღა აღმასრულებელი სჯულისა სიყვარული არს“[რომ. 13,10].
ჰე, გევედრები, საყვარელნო ძმანო, გულსმოდგინე ვიქმნეთ და შევიკრიბოთ ყოველი სათნოება, ვითარცა ბრძენმან ფუტკარმან ყოველთაგან კეთილსუნნელი ყუავილი, და ვჰპოვოთ სანატრელი ცხოვრება უტკბილესი თაფლისა გოლეულისა. და აღმობრწყინდეს გულთა შინა ჩვენთა, ვითარცა მზე სიმართლისა, ყოვლადტკბილი და ფრიად საწადელი და ნამდვილ საყვარელი იესო, მაცხოვარი ჩვენი.
გევედრები, ჵ, საყვარელნო, სიწმიდით განვნათლდეთ, სარწმუნოებით ავმაღლდეთ, სასოებით განვბრწყინდეთ და სიყვარულით მივეახლნეთ ღმერთსა, რომელი არს ნამდვილ ჭეშმარიტი საყვარელი და სასურველი. და ღმრთივშვენიერსა სასუფეველსა მისსა, ბრწყინვალითა გვირგვინითა ვიხარებდეთ დაუსრულებელად და წმიდათა ანგელოსთა თანა უგალობდეთ ყოვლადსახიერსა მამასა, ყოვლადსაყვარელსა ძესა, და ყოვლადწმიდასა სულსა, რომელსა ჰშვენის ყოველი დიდება, პატივი და თაყვანისცემა საუკუნითგან აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

დასასრuლი მეrvისა თავისა

თავი 9

სარწმუნოებისათვის უფლისა სამკვიდრებელისა

თხრობა სულეირი პა [81]
სარწმუნოებისათვის მართლისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო აღმოსავლეთისა ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე იტყვის მამისა მიმართ: „ესე არს ცხოვრება საუკუნო, რათა გიცოდენ შენ, მხოლო ჭეშმარიტი ღმერთი და რომელი მოავლინე – იესო ქრისტე“(იო. 17,3).
აწ უკუჱ საყვარელნო, ჰშვენის ჩვენდა ქრისტეანეთა, რათა მტკიცედ ვეგნეთ სარწმუნოებასა ამას ზედა ჩვენსა მართალსა და ჭეშმარიტსა, რომელი ესე წმიდათა მამათა, შვიდთა მსოფლიოთა კრებათა შინა დაამტკიცეს მადლითა სულისა წმიდისათა. და გვაქმნდეს საქმენიცა კეთილნი, განმაბრწყინვებელნი სულისა ჩვენისანი, რომელთა ძლით იპოვების ცხოვრება საუკუნო და აქაცა განათლება უფლისა მიერ.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა იესრუსალიმის მონასტერსა შინა, ფრიად მშვიდი, მდაბალი, წრფელი, მართალი და უზაკველი სახელით იაკობ. და პატიოსნებისათვის და სათნოებისა მისისა ყოველთავე უყვარდათ იგი. და მონასტერსა მას შინა იყო ორი ეკკლესია, ერთი ბერძენთა და მეორე სომეხთა. სომეხნი ეტყოდეს: „ჩვენსა ეკკლესიასა ეზიარე, მამაო იაკობ, რამეთუ ესე ჭეშმარიტ არსო“. და ბერძენნი ეტყოდეს: „არ შეგაცთუნონ ჭეშმარიტებისაგან მწვალებელთაო“. ხოლო იგი, ორთაგან გულისსიტყვათა შეიწრდებოდა და არა უწყოდა, თუ რომელი ჰყოს.
აღსდგა უკუჱ და შეიმოსა თვისი სამკუდრო სამოსელი, რომელიცა მიეღო კურთხევასა სქემისასა და განვიდა გარე მონასტრისა და შეაწყვდია თავი თვისი სენაკსა მცირესა და ბნელსა. ორმეოც დღე იმარხა და ევედრებოდა ღმერთსა, რათა გამოუცხადოს, თუ რომელი არს ჭეშმარიტი. და ვითარცა მოუძლურდა ფრიადისა მარხვისა და ლოცვისაგან, აჰა, განათლდა სახლი იგი და გამოუჩნდა მას ღმრთივშვენიერად უფალი ჩვენი იესო ქრისტე და ჰრქუა მხიარულითა პირითა და ბრწყინვალითა ჴმითა: „მშვიდობა შენთანა, ბერო იაკობ! რაჲსა იქმ აქა?“ ხოლო იგი მეყსეულად განძლიერდა და განათლდა გულითა და ჰრქუა: „მეუფეო წმიდაო, ტკბილო და სახიერო, შენ უწყი, თუ რაჲსა ვიქმ აქა, ანუ რაჲ მიხმს. ორთა მათ ეკკლესიათათვის, გევედრები, უფალო, არა უწყი მე, თუ რომელსა ზედა ვეგო“. მაშინ ჰრქუა მას უფალმან: „სადაცა ხარ, კეთილად ხარ“.
ესერა ჰრქუა, მეყსეულად სიტყვასა მას თანა წამისყოფითა ღმრთისათა, იპოვა იგი ეკკლესიასა შინა ბერძენთასა, რამეთუ ჰგალობდენ რომელი ხერუვიმთასა და გამოასვენეს სიწმიდე შესაწირავისა. ხოლო ყოველნივე მსმენელნი მისნი ადიდებდეს საკვირველებასა ღმრთისასა და დაემტკიცნენ სარწმუნოებასა ზედა ჩვენსა ჭეშმარიტსა, უბიწოსა და მართალსა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო მართლ­მადიდებელნო, ესე ჭეშმარიტი სარწმუნოება შეუორგულებელად გვაქმდეს და საქმეთაცა კეთილთა ვიქმოდეთ, რამეთუ იტყვის იაკობ მოციქული, ძმა უფლისა: „სარწმუნოება თვინიერ საქმეთასა მკუდარ არს, ეგრეთვე საქმენი თვინიერ სარწმუნოებისა“[იაკ. 2,20-26]. არამედ ჩვენ, საყვარელნო, ორნივე ესე მტკიცედ ვიპყრათ, ვითარცა წმიდათა და ღმრთივგანათლებულთა მამათა გვიქადაგეს და ჩვენდა ჯერ არს დამარ­ხვად და აღსრულებად.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, მტკიცედ ვეგნეთ ამას სარწმუნოებასა მართალსა და მოვიგოთ საქმენიცა კეთილნი, რომელ არიან: სიმშვიდე, სიმდაბლე, სიწმიდე, სიწრფოება, სიმართლე, მარხვა, ლოცვა და მოწყალება, რათა ამათ კეთილთა მოქმედებითა ღირს ვიქმნეთ ამაღლებად ზეცისა სასუფეველსა და მოღებად ნიჭსა სულისა წმიდისასა, და მადლითა მისითა განათლებად და განბრწყინვებად უფროს მზისა მცხინვარებისა და საუკუნო დიდებად, მადლობად და გალობად ყოვლადწმიდისა სამებისა და ღმრთივშვენიერად შემკობად გვირგვინითა და პატივითა წმიდათა მამათა თანა, რომელსა ღირსმცა ვართ ყოველნი მართლმადიდებელნი ქრისტეანენი, მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომლისა არს დიდება და სიმტკიცე თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი პბ [82]
სარწმუნოებისათვის კეთილისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „ნეტარ არიან, რომელთა არა უხილავ მე და ვრწმენე“[იო. 20,29].
აწ უკუჱ საყვარელნო, ჩვენ არა გვიხილავს იგი და გურწამს ჭეშმარიტად. და უფროსღა მარადის ვხედავთ იესოს გონებისა თუალითა და სიტკბოებისა მისისა გემოსა განვიცდით წმიდისა საიდუმლოსა ზიარებითა და მარადღე გვესმის ღმრთივშვენიერი ჴმა მისი წმიდისა სახარებისა ქადაგებითა, ვითარცა თვით ბრძანებს: „აჰა, ესერა, მე თქვენ თანა ვარ ყოველთა დღეთა… და ნეტარ არიან თუალნი თქვენნი, რამეთუ ხედვენ და ნეტარ არიან ყურნი თქვენნი რამეთუ ესმის“[მთ. 28,20; 13,16; ლკ. 10,23]. და რაჟამს ჩვენცა, ძმანო, სარწმუნოებითა კეთილითა და სიყვარულითა ჭეშმარიტითა ვჰხადოთ, იგი ისმენს, და ღმრთივბრწყინვალედ გამოგვიჩნდების უფალი იგი დიდებისა, ტკბილი იესო მაცხოვარი ჩვენი და ნუგეშინისცემითა მშვიდობასა მოგვფენს სახიერებითა და კაცთმოყვარებითა თვისითა.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა, სარწმუნოებითა და სიყვარულითა ღმრთისა განმტკიცებული, რომელი მარადის ილოცვიდა სასოებითა და ჴელთსაქმისაგან არა დასცხრებოდა და მით მოწყალებასა იქმოდა.
ესე სანატრელი მამა დღესა ერთსა შევიდა უშიშად ტაძარსა საკერპოსა, იწყო მუნ ლოცვად და ჴელთსაქმედ. გამოეცხადნეს მას ეშმაკნი, რეცა კაცისა სახითა და ჰრქუჱს: „განვედ, ბერო, ადგილისაგან ჩვენისა“. და მან მიუგო: „თქვენ ადგილი არა გაქვსთ თვინიერ ჯოჯოხეთისა, რამეთუ უფლისა არს ყოველი ქვეყანა და სავსება მისი“. ხოლო ეშმაკთა განაბნივეს ჴელთსაქმარი მისი და იგი შეიპყრეს და გამოზიდვიდეს გარე. მაშინ ბერმან სარწმუნოებითა მხურვალითა გამოისახა სასწაული პატიოსნისა ჯვარისა და სთქუა: „უფალო ჩემო და ღმერთო, იესო ქრისტე, შემეწიე მე!“ და მეყსეულად უჩინო იქმნნეს და განიბნივნეს ეშმაკნი იგი ბოროტნი.
ხოლო ბერი დასდგა ლოცვად და იწყო ტირილად. და აჰა, ღმრთივშვენიერებით გამოუჩნდა მას უფალი ჩვენი იესო ქრისტე და ჰრქუა მხიარულითა პირითა და ბრწყინვალითა ჴმითა: „მშვიდობა შენთანა, რაჲსა სტირ, ჵ, კაცო?“ მიუგო ბერმან და ჰრქუა სიმდაბლით: „ამისთვის, უფალო, ღმერთო ჩემო, რამეთუ ესრეთ უღირს ვარ ცოდვათა ჩემთა ძლით, რომელ ეშმაკნი არა მიტევებენ მონებად შენდა“. ჰრქუა მას სახიერმან უფალმან სიტკბოებით: „ნუ გეშინინ, იხილე თუ ვითარ მსწრაფლ შეგეწიე და გიხსენ მათგან, ჴმა ჰყავ რა ჩემდა მომართ, რამეთუ რომელი მხადოდეს მე სარწმუნოებით, არავის უგულებელს ვჰყოფ; და „რომელი მოვიდეს ჩემდა, არა განვაძო გარე“(იო. 6,37).
ესერა ჰრქუა მაცხოვარმან, უფროსად განძლიერდა ბერი იგი და განათლებულის გულით, სარწმუნოებით ადიდებდა ღმერთსა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, მოვიგოთ სარწმუნოება ჭეშმარიტი, ყოველსა შინა საქმესა ჩვენსა, და უფროსად განსაცდელისა და შეჭირვებისა ჟამსა ჴმა ვჰყოთ მხურვალედ ღმრთისა მიმართ და მსწრაფლ განვთავისუფლდეთ, ვითარცა იტყვის სული წმიდა პირითა დავით მგალობელისათა: „ჭირსა მხადე და მე გიხსნა შენ“[ფს. 49,15]. და გულის წმიდით ვილოცვიდეთ მეტყველნი: „უფალო, იესო ქრისტე, ძეო ღმრთისაო, შემიწყალე მე ცოდვილი“.
და მართალსა ამას სარწმუნოებასა თანა მოვიგოთ საქმენიცა კეთილნი, რომელ არიან: სიწმიდე, სიმართლე, სიყვარული, სახიერება, სიტკბოება და მოწყალება, რათა სარწმუნოებითა მართლითა განვნათლდეთ, და საქმითა კეთილითა დამაშვრალნი, ვითარცა ტრედი უმანკო, ორითა ფრთითა ზეცად აღვფრინდეთ და ანგელოსთა შორის განვბრწყინდეთ და წმიდათა მოციქულთა თანა ვიდიდნეთ გვირგვინითა პატიოსნითა და გურქუას მეუფემან ტკბილმან და სახიერმან: „ნეტარ ხართ თქვენ, რომელნი სახელისა ჩემისათვის დაშვერით, „აწ მოვედით ჩემდა ყოველნი მაშვრალნი სათნოებისათვის და მე განგისვენო თქვენ წიაღთა ჩემთა სიყვარულით და სუფევდეთ უკუნისამდე“[მთ. 11,28].
ჰე, გევედრები, საყვარელნო ძმანო, ვიღვაწოთ სათნოყოფად ყოვლადბრწყინვალისა მეუფისა, რათა ამას ნეტარებასა ღირს ვიქმნეთ, მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომლისა არს დიდება და სიმტკიცე თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი პგ [83]
წინასწარმეტყველთა პატივისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „რომელმან შეიწყნაროს წინასწარმეტყველი სახელად წინასწარმეტყველისა, სასყიდელი წინასწარმეტყველისა მიიღოს“(მთ. 10,41).
საყვარელნო, თანამდებ ვართ სარწმუნოებით შეწყნარებად და სასოებით პატივისცემად წმიდათა წინასწარმეტყველთა, რამეთუ მათ მიერ გვაუწყა სულმან წმიდამან მამისა მიერ გამობრწყინვება სიტყვისა ღმრთისა და ქალწულისაგანცა ჴორციელად შობაჲ. ვითარცა ჰგალობს მეფსალმუნე: „საშოთ მთიებისა წინა გშევ შენ, ფუცა უფალმან და არა შეინანოს: შენ ხარ მღუდელ უკუნისამდე წესსა მას ზედა მელქისედეკისასა“(ფს. 109,3-4).
მამათმთავარნი და წინასწარმეტყველნი პატივცემულ არიან ღმრთისა მიერ და ჩვენდაცა ჯერ არს, ძმანო, თაყვანისცემა მათი სარწმუნოებით.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა და ღმერთშემოსილი, მშვიდი, მდაბალი, ფრიად წრფელი სულითა და მართალი, მრავალთა საკვირველებათა მხილველი და ყოველთა მიერ სარწმუნო. მივიდა ვინმე მის ნეტარისა და ჰრქუა: „მამაო პატიოსანო, ორნი გულისსიტყვანი შემაიწრებენ მე, ვითარმედ: მელქისედეკ ძე არს ღმრთისა, ვინათგან მოციქული იტყვის: „უმამო, უდედო, ნათესავმოუხსენებელ“(ებრ. 7,3) მიმსგავსებულ არს ძესა ღმრთისასა. და მეორე გულისსიტყვა მეტყვის: მელქისედეკ კაცი არს მღუდელი ღმრთისა მაღლისა. ამის პირისათვის გევედრები, ღმერთ­შემოსილო მამაო, რათა სთხოვო ღმერთსა და გამოგიცხადოს შენ, თუ ვითარ არს ესე“. მიუგო წმიდამან ბერმან: „მაცადე მე, შვილო საყვარელო, სამ დღე და ჭეშმარიტი მოგითხრა მადლითა ღმრთისათა“.
წარვიდა ყოვლადღირსი იგი ბერი და ევედრა ღმერთსა გულითა წმიდითა. და შემდგომად სამისა დღისა, მოვიდა და ჰრქუა: „მელქისედეკ კაცი არს, შვილო საყვარელო“. ხოლო მან ჰრქუა: „ვითარ სცან, წმიდაო ღმრთისაო?“ მიუგო ბერმან: „ღმერთმან მიჩვენა მე, შვილო, ყოველნი მამათმთავარნი და წინასწარმეტყველნი ადამისითგან ვიდრე მელქისედეკადმდე და ვიდრე ქრისტესადმდე, ბრწყინვალებითა მრავლითა და დიდებითა მიუთხრობელითა განათლებულნი და მრქუა ანგელოსმან: „ესე არს მელქისედეკ, მღუდელი ღმრთისა მაღლისა და არა ვინ არს ძე ღმრთისა, თვინიერ იესო ქრისტესა“.
მაშინ სარწმუნო იქმნა იგიცა, და ადიდებდა საკვირველმოქმედსა ღმერთსა, რომელი არს კურთხეულ უკუნისამდე.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, სარწმუნოებით თაყვანისვსცემდეთ და ვადიდებდეთ ღმრთისა მიერ პატივცემულთა და დიდებულთა წმიდათა მამათმთავართა და წინასწარმეტყველთა, რამეთუ მათ მოასწავეს სულითა წმიდითა განათლებულთა ქრისტეს შობა ქალწულისაგან წმიდისა და სასოება ცხოვნებისა ჩვენისა.
და აწ ჩვენცა, საყვარელნო, განვიწმიდნეთ თავნი ჩვენნი მარხვითა, ლოცვითა, ცრემლითა, სინანულითა, წინაშე მოძღვრისა ჩვენისა აღსაარებითა და გლახაკთა მიმართ მოწყალებითა, რათა განწმედილნი გულითა, სრწმუნოებითა უეჭველითა, ღირს ვიქმნეთ ზიარებად ცხოველს­მყოფელთა წმიდათა ქრისტეს საიდუმლოთა, და განბრწყინვებულითა სულითა ვდღესასწაულობდეთ მარადის.
და ვჰბაძვიდეთ, საყვარელნო ძმანო, სარწმუნოთა მონათა ღმრთისათა აბრაჰამს – სტუმართ მოყვარებითა, ისააკს – მამისა მიმართ მორჩილებითა, იაკობს – მოწყალებითა, დავითს – სიმშვიდითა, სოლომანს – სიბრძნითა, იოსებს – სიმართლითა, და ყოველთავე წმიდათა მოქალაქობასა ვემსგავსნეთ, რათა ჩვენცა წმიდა ვიქმნეთ და ზეცისა მოქალაქედ გამოვსჩნდეთ, მადლითა ყოვლადსახიერისა ღმრთისათა, რომლისა მიერ განწმდებიან ყოველნივე წინასწარმეტყველნიცა და მოციქულნიცა; რამეთუ მის მიერვე დაიბადნეს საყდარნიცა, ანუ თუ უფლებანი, გინათუ მთავრობანი, გინათუ ჴელმწიფებანი და ყოველნი ანგელოსნი.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, მივემსგავსნეთ წინასწარმეტყველთა ჭეშმარიტის მეტყველებითა, რამეთუ მათ რაჲცა სთქვეს სულითა წმიდითა, ყოველივე ჭეშმარიტი იყო. და ჩვენცა, ძმანო, სარწმუნოებით შეუდგეთ საქმესა მამათა ჩვენთასა, და მივიწივნეთ მათთანა სავანეობასა სასუფეველსა ცათასა და განვისვენოთ წიაღთა აბრაჰამ, ისააკ და იაკობისთა. და ვხედვიდეთ დიდებასა და ბრწყინვალებასა ღმრთისასა და მცხინვარებითა ელვარებისა მისისათა განათლებულნი სამ­წმიდაარსობით უგალობდეთ, ვაკურთხევდეთ და თაყვანისვსცემდეთ დაუსაბამოსა მამასა, თანამოსაყდრესა ძესა და თანამფლობელსა სულსა წმიდასა დაუსრულებელად, უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი პდ [84]
სასწაულთ მოქმედებისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „რომელსა ჰრწმენეს ჩემი, საქმესა რომელსა მე ვიქმ, მანცა ჰქმნეს და უფროსიღა ამისა ჰქმნეს“(იო. 14,12).
საყვარელნო, ამის გამო საცნაურ არს, ვითარმედ მართლისა სარწმუნოებისა მქონებელნი და საქმეთა კეთილთა მოქმედნი, ყოველსავე მიიღებენ მადლითა ყოვლადსახიერისა ღმრთისათა, გინათუ სასწაულთმოქმედებასა, გინათუ დაფარულთმცნობელობასა, ანუ წინასწარმცნობელობასა „და ყოველივე ნიჭი სრული ზეგარდამო მოეცემის ღმრთისა მიერ ღირსთა კაცთა საქმეთათვის კეთილთა“[იაკ. 1,17].
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა და ღმერთშემოსილი, მრავალთა სათნოებათა მოქმედი, დიდისა სარწმუნოებისა მქონებელი, და დღე და ღამე ღმრთისა მიმართ ლოცვისა ღაღადებით განათლებული, სახელით ვესარიონ.
დღესა ერთსა წარვიდოდა კიდესა ზღვისასა ნეტარი იგი და მოწაფე მისი მისთანა, ხოლო მოწაფესა მას მოეწყურვა ძლიერად და ჰრქუა მამასა მას სულიერსა: „მწყურის, მამაო პატიოსანო“. მიუგო ბერმან და ჰრქუა: „სახელითა იესო ქრისტესითა შესვი, შვილო, ზღვისა ამისგან“. და იქმნა მწარე იგი წყალი ზღვისა ტკბილ, ვითარცა წყაროჲ მადლითა მისითა. ხოლო ჰსუა რა მოწაფემან, ენება აღვსება ჭურჭლისაცა. ჰრქუა მას ბერმან: „რაჲსა ჰყოფ, ჵ, შვილო?“ და მან მიუგო: „შემინდევ, მამაო წმიდაო, ნუუკუჱ შემდგომადცა მწყუროდეს“. ჰრქუა მას წმიდამან ბერმან სიტკბოებით: „შვილო საყვარელო, ღმერთი რომელი აქა არს, იგივე ყოველგან არს და იქმს წყალობასა“.
და ვითარცა მივიდეს მდინარესა მას დიდსა, რომელსა ეწოდების ხრვისორია (რომელ არს თარგმანებით ოქრო მდინარე), ჰპოვეს მუნ მცირე ნავი და წარგზავნა მით მოწაფე იგი, ხოლო თვით დასდგა ლოცვად. და შემდგომად ლოცვისა გამოსახა სასწაული პატიოსნისა ჯვრისა მდინარესა მას ზედა, და იწყო სლვად სარწმუნოებით, ვითარცა ხმელსა ზედა. და ვითარცა განვიდა იმიერ კიდესა უვნებელად, შეუვრდა მოწაფე იგი საკვირველთმოქმედსა მას მამასა სულიერსა და ჰრქუა: „გევედრები, ღმერთ­შემოსილო მამაო, მაუწყე თუ აგრძნობდიაა წყალსა მას, ანუ არა?“ ხოლო ჰრქუა მას წმიდამან ღმრთისამან: „შვილო საყვარელო, ვაგრძნობდი ვიდრე კოჭადმდე თუ წყალი არს, რამეთუ ვეტვირთე მე მადლსა ყოვლადსახიერისა ღმრთისასა“. და მსმენელი ამისი განკვირვებით ადიდებდა კაცთმოყვარებასა ღმრთისასა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, მოვიგოთ სარწმუნოება ჭეშმარიტი, სასოება მტკიცე და სიყვარული შეუორგულებელი, რამეთუ რომელსა სამნი ესე პატიოსანნი სათნოებანი აქუნდეს, ღმერთი ყოველსავე ლოცვასა მისსა ისმენს და ყოველივე შესაძლებელ არს მორწმუნისა, ვითარცა ბრძანებს უფალი: „ყოველსა, რომელსა ითხოვდეთ სარწმუნოებით ლოცვასა შინა, გრწმენესთ, რამეთუ მოიღოთ და გეყოს თქვენ. დაღაცათუ ჰრქუათ მთასა ამას: აღიფხვარ და შთავარდი ზღუასა, იყოს ეგრეთ, ვინათგან: შეუძლებელი კაცთაგან შესაძლებელ არს ღმრთისა მიერ“[მთ. 21,21-22; ლკ. 18,27].
გარნა ჩვენ, საყვარელნო, ნუ ვეძიებთ სასწაულისა ქმნასა, არამედ ვეძიებდეთ სასუფეველსა ღმრთისასა და ვიქმოდეთ სიმართლესა მისთვის და სათნოებასა, და სარწმუნოებით ვითხოვოთ ლოცვათა შინა ჩვენთა და უეჭველად მოგვეცემის კაცთმოყვარებითა ღმრთისათა სასუფეველი, რომელი ჩვენთვის განმზადებულ არს, პირველ სოფლის დაბადებისა. რამეთუ ღმერთმან ჩვენთვის უმჯობესი წინასწარ განიგულა. და ესე ფრიად უდიდეს არს ყოვლისავე სასწაულისა ქმნისა.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, მოვიგოთ სარწმუნოება ლოცვასა შინა, სიწმიდე გულისა, სიყვარული ღმრთისა, სიტკბოება ძმათა, მოწყალება გლახაკთა და რაჲცა ვითხოვოთ ღმრთისაგან, ისმენს ჩვენსა. და ვედრებით ვითხოვოთ, საყვარელნო, რათა „ღრუბლითა აღვიტაცნეთ შემთხვევად უფლისა ჰაერთა ზედა, და მარადის უფლისა თანა ვიყოფოდეთ“[1 თესალ. 4,17] სასუფეველსა მისსა, რომელი ესე ნამდვილვე უდიდეს არს ყოველთა სასწაულთა და საკვირველებათა, რომელსა ღირსმცა ვართ ყოველნი მართლმორწმუნენი, მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომელსა ჰშვენის დიდება, თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი პე [85]
სარწმუნოებისათვის პატიოსნისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „რაჲსაცა ითხოვდეთ სარწმუნოებით ლოცვასა შინა გრწმენესთ, რამეთუ მოიღოთ და გეყოს თქვენ… რამეთუ მორწმუნისა მიერ ყოველივე შესაძლებელ არს“[მრკ. 11,24; 9,23].
საყვარელნო, სარწმუნოება კეთილი და პატიოსანი იგი არს, რომელიც აქო უფალმან და ჰსთქუა: „ჵ, დედაკაცო, დიდ არს სარწმუნოება ეგე შენი; გეყავნ შენ, ვითარცა გნებავს“(მთ. 15,28). და განიკურნა ასული იგი მისი მასვე ჟამსა შინა.
ეგრეთვე იყო ვინმე, უფლისა იესო ქრისტეს მიმართ კეთილმორწმუნე დედაკაცი; დიდებული და პატიოსანი, რომელსა ფრიადის სარწმუნოებით უყვარდა უფალი, და აქუნდა სასოება წმიდათა კაცთა მიმართ და მცნებისაებრ იესოსა: უცხოთა შეიწყნარებდა, სნეულთა მსახურებდა და ყოველთა ჭირვეულთა ნუგეშინის სცემდა.
დღესა ერთსა მოვიდენ სამნი პატიოსანნი ბერნი მას სოფელსა, წმიდად იერუსალიმად მიმავლნი მოლოცვად. ხოლო კეთილგონიერმან დედაკაცმან ისტუმრნა იგინი, ფერჴნი დაბანნა და განუსვენა კეთილად, და მრავალი ძღვენი შესწირა სასოებით და დიდის გულსმოდგინებით ევედრა, რათა მცირეოდენ ცხოველსმყოფელისა მის ძელისა მოუღონ მას იერუსალიმით, რომელსა ზედა უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ჴორცითა დაემსჭვალა. ხოლო მათ აღუთქვეს და წარვიდეს.
და ოდეს მოილოცეს ღირსთა მათ ბერთა წმიდა იერუსალიმი და უკ-მოიქცეს, მოართვეს მას დედაკაცსა მცირე ჯვარი, არა ძელისაგან ჭეშმარიტისა, არამედ სხვისა ხისაგან, მსგავსად ძელისა და ჰრქუჱს: „ესე არს, დედაო პატიოსანო, ძელი ჭეშმარიტიო“. ხოლო კეთილმორწმუნემან დედაკაცმან მიითვალა იგი დიდითა სარწმუნოებითა, მტკიცითა სასოებითა და ქრისტე იესოს სიყვარულითა შეიტკბო და ამბორს უყო ფრიადის სურვილითა.
და მოიღო სტამნითა წყალი და განბანა ჯვარი იგი და ასუა სნეულთა მათ, რომელთა ჰმსახურებდა და სცხო წყლულთა მათთა. ეჰა, საკვირველებათა შენთა, ღმერთო! რამეთუ მეყსეულად განმრთელდეს და ზე აღსდგეს ყოველნი იგი სნეულნი და ადიდებდეს ღმერთსა. ხოლო ბერნი იგი განკვირვებულ იყვნეს სარწმუნოებასა ზედა მის დედაკაცისასა და აკურთხ­ევდეს უფალსა, რომელსა ჰყვანან მრავალნი ესევითარნი სარწმუნო მსახურნი საიდუმლოდ მადიდებელნი თვისნი.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, პატიოსანნო მსმენელნო, მოვიგოთ ჩვენცა სარწმუნოება, სასოება და სიყვარული და ვიქმოდეთ მცნებათა უფლისათა: უცხოთა შევიწყნარებდეთ, სნეულთა მივხედვიდეთ და ყოველთა ჭირვეულთა ჴელსა აღუპყრობდეთ. წმიდათა კაცთა ვმსახურებდეთ და მართალთა შევიწყნარებდეთ, ვითარცა მაცხოვარი ბრძანებს: „რომელმან შეიწყნაროს მართალი სახელად მართლისა, სასყიდელი მართლისა მიიღოს და რომელმან ასუას სასმელი ერთი წყალი გრილი სახელად მოწაფისა… არა წარუწყმდეს სასყიდელი მისი“(მთ. 10,42).
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, სარწმუნოებით ვილოცვიდეთ ღმრთისა მიმართ და ვიტყოდეთ: „უფალო იესო ქრისტე, ძეო ღმრთისა ცხოველისაო, შეიწყალე სული ჩვენი ეშმაკთა მიერ ვნებული“.
ხოლო მან ზესთა სახიერმან, ყოვლად­ტკბილმან და მოწყალემან, გურქუას კაცთმოყვარებით ყოვლადსაწადელითა და ღმრთივშვენიერითა ჴმითა ბრწყინვალითა: „მშვიდობა შენთანა, მცნებათა ჩემთა აღმასრულებელო. „სარწმუნოებამან შენმან გაცხოვნა შენ, ვიდოდე მშვიდობით“[ლკ. 7,50] ზეცად მიმართ და დაიმკვიდრე სასუფეველი, რომელი პირველითგან განგიმზადე საშვებელად შენდა და სადიდებელად ჩემდა, ვინათგან „მცირესა ზედა ეკ­კლესიასა სარწმუნო იქმენ, აჰა, ესერა დიდსა ზედა სასუფეველსა დაგადგინო შენ უფლად და მეფედ, განშვენებული გვირგვინ-დიადიმ და პორჶირითა, რათა სუფევდე და იხარებდე საუკუნოდ“[მთ. 25,21].
გულსმოდგინე ვიქმნეთ, ჵ, საყვარელნო ძმანო, ღირსყოფად ჩვენდა სასუფეველისა დიდებასა და დიდად შვენიერსა ბრწყინვალებასა დამკვიდრებად, მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი პვ [86]
კრძალულებისათვის შვენიერისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „ეკრძალენით და დაიცვენით თავნი თქვენნი ყოვლისაგან ვნებისა“[ლკ. 12,15].
საყვარელნო, კრძალულება მშობელი არს ყოველთა კეთილთა, კრძალულება საუნჯე არს სათნოებათა, კრძალულება პატიოსნება არს სულისა და კეთილად წარმმართებელი ცხოვრებისა. აქაცა მშვიდობისა შემტკბობელი და მას საუკუნესა დიდებისა მომატყვებელი, და არს სათნო უფლისა, მსგავსება ანგელოსთა და საქმე წმიდათა.
რამეთუ ილოცვიდა ოდესმე სანატრელი მამა ჩვენი მაკარი, და ესმა ჴმაჲ ანგელოსისაგან, ვითარმედ: „მას რომელსამე ქალაქსა არიან ორნი დედანი ფრიად კეთილკრძალულნი და სათნო უფლისა“.
ხოლო მივიდა მათდა მიმართ ღმერთშემოსილი იგი მამა მაკარი და ჰკითხა მეტყველმან: „მშვიდობა თქვენ თანა, ღმრთივსულიერნო ასულნო, გამომიცხადეთ მე საქმენი თქვენნი კეთილნი“. ხოლო მათ ჰრქუჱს სიმდაბლით: „ჩვენდა რაჲ კეთილ არს ცოდვილთა ამათ დედაკაცთა თანა, პატიოსანო მამაო?“ და იგი ეტყოდა: „მარქუთ მე, შვილნო სულიერნო, სათნოებანი თქვენნი მცნებისათვის უფლისა“. ხოლო მათ მიუგეს და ჰრქუჱს: „ჩვენ, მამაო სანატრელო, უცხონი ვართ ურთიერთას, და ორთა ძმათა შევეყვენით ცოლად ამას სახლსა და მოგვიხდა გულსა სიწმიდით ცხოვრება და წარსლვა ქალწულთა მონასტერსა და არა გვიტევეს მეუღლეთა ჩვენთა, რამეთუ ქორწინებისა სჯულითა შეკრულ ვიყვენით. და ვინათგან ესე სურვილი ჩვენი არა იქმნა, ათხუთმეტი წელი არს, რომელ ვჰყავთ აღთქმაჲ, რათა ვეკრძალნეთ არა თქმად სიტყვა რაჲმე უშვერი და ამაო, არამედ მარადის ვილოცავთ პირითა ჴელთსაქმარსა თანა და მით ვიქმთ მოწყალებასა ქვრივთა და ობოლთა მიმართ, და ვჰმსახურებთ ეკკლესიათა, პატივს­ ვცემთ მღუდელთა და ვადიდებთ კაცთმოყვარებასა ღმრთისასა“.
ესერა ესმა წმიდასა მას ბერსა, ჰრქუა მათ: „კურთხევით გაკურთხენ თქვენ უფალმან და სრულ ჰყავნ კეთილი ეგე სრბა თქვენი საუკუნო ცხოვრებად“. და თავსა შორის თვისსა განკვირვებული ადიდებდა უფალსა, რომელსა მრავალნი ესევითარნი კეთილკრძალულნი და პატიოსანნი სულნი ჰყვანან სადიდებელად სახიერებისა მისისა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, პატიოსანნო მსმენელნო, მოვიგოთ კრძალულება და მყუდროება, რამეთუ იტყვის უფალი: „ვის მივხედნე, გარნა მშვიდსა და მყუდროსა“[ეს. 66,2]. და განვაგდოთ ჩვენგან კადნიერება და ლაღობა, რომელი ბილწად წოდებულ არს წერილთა შინა.
კრძალულება ყოველსავე შინა კეთილ არს, საყვარელნო და უმეტესად ლოცვასა შინა, ვითარცა იტყვის სამღთო მოციქული: „ლოცვასა განკრძალულ იყვენით“(რომ. 12,12).
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, ლოცვასა განვეკრძალნეთ, რათა არა უჯერო რაჲმე სიტყვა გამოვიდეს პირით ჩვენით, არამედ რა იგი არს სათნო უფლისა, ყოველთა გულთა მეცნიერისა. და გულისსიტყვათაცა ჩვენთა ვეკრძალნეთ, ძმანო, აღკრძალვითა საცნობელთათა დავიმონნეთ იგინი, რათა არა ვსცეთ ადგილი ეშმაკთა, არამედ კეთილთა სამღთოთა წერილთა ვიწვრთიდეთ მარადის, ფსალმუნებითა უგალობდეთ უფალსა და ლოცვასა შინა ლმობიერი ცრემლი შევსწიროთ, ვითარცა ნელსაცხებელი ღირსთა დედათა. და ტკბილითა სიტყვითა ყოველთა კაცთა თანა კეთილსა ვჰყოფდეთ, ვითარცა შვენიერი მზრახველი იოსებ. და ქრისტესა მეუფესა ჩვენსა ძალისაებრ ჩვენისა გულსმოდგინებით ვმსახურებდეთ სათნოყოფად მისა. ქრისტესთანა ვივნოთ კეთილითა მოღვაწებითა, რათა მისთანაცა ვიდიდნეთ დიდებასა მას კაცთაგან გამოუთქმელსა, რომლისათვისცა ჴმობს იესო ტკბილი: „მამაო, მნებავს, რათა სადაცა მე ვიყო, ესენიცა ჩემთანა იყვნენ და ჰხედვიდენ დიდებასა ჩემსა“[იო. 17,24]. რომელსა ღირსმცა ვართ ყოველნივე მადლითა და კაცთმოყვარებითა მაცხოვრისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი პზ [87]
სარწმუნოებით კურნებისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „უკეთუ ძალგიძს რწმუნებად, ყოველივე შესაძლებელ არს მორწმუნისა“(მრკ. 9,23).
საყვარელნო, სარწმუნეობა კეთილი სულისა ბრწყინვალება არს, გონებისა ელვარება და გულისა ნათელი; ხოლო ლოცვისა წმიდისა – უეჭველი სრულყოფა, ვითარ იგი უფალი, ლოცვათა მსმენელი და თხოვათა აღმასრულებელი და ყოველთა გულთა და გონებათა მეცნიერი, იესო ტკბილი, ბრძანებს, ვითარმედ: „უკეთუ გაქუნდესთ სარწმუნოება, ვითარცა მარცუალი მდოგვისა და ჰრქუათ მთასა ამას – აღიფხვარ და შთავარდი ზღვად, იყოს ეგრეთ“[მთ. 21,21; ლკ. 17,6]. და რაჲმცა იყო უზესთაეს ამის პატიოსნებისა, რომელ უკეთუ ვინ სარწმუნოება შეიმოსოს, აქაცა ყოველსა კეთილსა სათხოველსა თვისსა მიიღებს და მას საუკუნესა, სასუფეველსა დაიმკვიდრებს, და ღმრთივშვენიერითა მარგარიტოვან გვირგვინითა იხარებს საუკუნოდ.
რამეთუ იყო ვინმე კაცი მართალი, წრფელი, ტკბილი, კეთილგონიერი და სარწმუნოებაშემოსილი ღმრთისა მიმართ და წმიდათა კაცთა ფრიად მსასოებელი. რომლისა ძე მხოლოდშობილი წყლით მანკიერ იქმნა და არარაჲ იპოებოდა მისთვის ლხინება. არამედ მხურვალითა სარწმუნოებითა წარიყვანა ძე იგი მონასტრად და დასდვა კარსა თანა გარე სენაკისა ღმერთშემოსილისა და საკვირველთმოქმედისა მამისა ჩვენისა მაკარისა და თვით განეშორა. ხოლო სიწმიდით სრულმან, ყოვლადნეტარმან მაკარი გარდამოიხილა სარკმლით და იხილა მდებარე იგი სნეული და ჰრქუა: „ვინ მოგიყვანა შვილო, შენ, აქა?“ მიუგო უძლურმან: „მამამან ჩემმან მომიყვანა აქა. დამაგდო, უფალო, და თვით წარვიდა“. ჰრქუა მას სასწაულთმოქმედმან ბერმან: „აღსდეგ, შვილო, ადრე და ეწიე მას“. ეჰა, საკვირველებათა შენთა, ღმერთო! რამეთუ, სიტყვასა მას თანა წმიდისასა, სრულიად განმრთელებული აღხლდნა სალმობიერი იგი და სრბით ეწია მამასა თვისსა.
ესერა იხილა კეთილმორწმუნემან მამამან მისმან, განკვირვებული ადიდებდა კაცთმოყვარებასა ღმრთისასა და იტყოდა: „დიდ ხარ შენ, უფალო, და საკვირველ წმიდათა შორის შენთა, ღმერთო ჩვენო, დიდება შენდა“[ფს. 67,36].
იხილეთ, საყვარელნო, თუ კეთილმან სარწმუნოებამან მართლისა მის კაცისამან და სრულმან სიწმიდემან ღირსისა მის ბერისამან და ორთავე ზედა ღმრთის მოწყალებამან, ვითარი მსწრაფლი კურნება და საკვირველება დიდებული აღასრულა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, შევიმოსოთ ჩვენცა სარწმუნოება ჭეშმარიტი და მოვიგოთ საქმენი კეთილნი. და ესრეთ, რაჲცა ვითხოოთ, ყოველივე შესაძლებელ იქმნების ჩვენ მიერცა უეჭველად. დაღაცათუ ძე არა გვყვანდეს სნეული, არამედ სული ჩვენი ცოდვისა მიერ სნეული განჰკურნოს, იესო ყოვლადსახიერმან. დაღაცათუ წმიდა მამა მაკარი არა იყოს აწ აქა, არამედ ქრისტე მეუფე ჩვენი არს უხილავად ყოველგან ღმრთაებითა თვისითა გარეშემოუწერელი იგი. უკეთუ ჩვენ სარწმუნოებით ჴმა ვჰყოთ მისა მიმართ, იგი სახიერი მსწრაფლ გვეპოების და გვიბრძანებს ყოვლადტკბილითა ჴმითა: „აჰა, ესერა მე თქვენ თანა ვარ“(მთ. 28,20).
ამისთვის ვიქმოდეთ, საყვარელნო, საქმეთა კეთილთა ქრისტეს მიმართ სარწმუნოებით. უკეთუ ქრისტესა ვერ ვჰხედავთ ჴორციელითა თუალითა, აჰა, ქრისტეს ძმათა მარადის ვხედავთ. მივსცეთ ამათ წყალობა სარწმუნოებით და ქრისტე მიითუალავს უეჭველად და ქრისტე მეუფე მოგუცემს ნაცვალსა ერთისა წილ ასსა და ცხოვრებასა საუკუნოსა.
ჰე, გევედრები, საყვარელნო, ვითარცა მუშაკი სთესავს იფქლსა სარწმუნოებით და მოელის სასოებით, რათა უმრავლესი მოიმკოს, ეგრეთვე ჩვენცა, ძმანო, სარწმუნოებით ვთესოთ მოწყალება ჴელთა შინა გლახაკთასა. და სასოება გვაქუნდეს უეჭველად, რომელ ფრიად უმრავლესი მოვიღოთ ჴელისაგან ქრისტესისა და უბრწყინვალესი ოქროჲსა და უმრავლესი ვეცხლისა ათასეულისა დავიუნჯოთ დიდებაჲ და დიდად შვენიერი გვირგვინი ყვავილოვანი შევიმოსოთ და ღმრთივბრწყინვალედ ვიხარებდეთ დაუსრულებელად, მადლითა და წყალობითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომელსა ჰშვენის ყოველი დიდება, პატივი და თაყვანისცემა, თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი პჱ [88]
სარწმუნოებით მოწყალებისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „მცირესა ზედა სარწმუნო, მრავალსა ზედაცა სარწმუნო არს“[ლკ. 16,10].
საყვარელნო, სარწმუნო ვექმნეთ მცნებათა ღმრთისათა და აღთქმასა იესო ტკბილისასა, ვითარმედ: „მიეცით და მოგეცესთ თქვენ საწყაული კეთილი და ზედა გარდათხეული“[ლკ. 6,38]. ამისთვის, ძმანო, მიცემა გლახაკთა მოწყალებისა აქაცა უვნებელად დაგვიცვამს და საუკუნო დიდებასაცა მოგვატყვებს. ხოლო უნჯება ოქროსა და ვეცხლისა, აქაცა მტერთა განგვიმრავლებს და შიშით გვაცოცხლებს და მუნ არას გვარგებს. გარნა სარწმუნოებით მიცემა გლახაკთა ზეცას წარუპარველად დაიუნჯების და საუკუნო სასოებითა გვახარებს.
რამეთუ იყო ვინმე კაცი მართალი, წრფელი, მუშაკი სათნოებისა და მოწყალე ფრიად. და რაჲსაცა მოირეწდა მუშაკობითა თვისითა, ყოველსავე გლახაკთ მისცემდა სარწმუნოებით და სასოება ქრისტესდა აქუნდა შემსჭვალული.
ხოლო კეთილის მოძულემან ეშმაკმან შთაუგდო გულსა მისსა ვეცხლისმოყვარება, ვითარმედ: „ოდეს დასნეულდე, სახმარ შენდა იყოსო“. და შეინახა ერთი დრაჰკანი, და შესძინა მეორეცა და მიუმატა მესამეცა, ვიდრე მეხუთედმდე. და ოდეს შეჰქმნა ხუთი დრაჰკანი, მაშინ შეემთხვია სალმობა ფერჴისა და განძლიერდა სენი მისი. გამოიღო ერთი დრაჰკანი და არარაჲ სარგებელ ეყო. წარაგო მეორეცა, ვიდრემდის ხუთივე წარაგო და ვერარაჲ ლხინება ჰპოვა. მერმე მოვიდა მკურნალი ვინმე კეთილჴელოვანი და გამოცდილი და ჰრქუა მას: „კაცო, ფერჴსა შენს მოკვეთა უნდა, თუ არა ყოველი გუამი შენი დალპოლვად არს“. და მოკვეთად განაჩინეს ფერჴი მისი ხვალისად.
და მას ღამესა იწყო ტირილად და ილოცვიდა ღმრთისა მიმართ გულითა მხურვალითა. და ტირილსა მას შინა და ლოცვასა, აჰა, ესერა წარმოუდგა მას ანგელოსი უფლისა და კაცი იგი განჰკრთა ბრწყინვალებისა მისგან. ხოლო ანგელოსმან მშვიდობისა სახითა და ტკბილითა ჴმითა ნუგეშინის სცა მას, და შეახო თითი მისი წმიდა ფერჴსა მისსა და განჰკურნა და ჰრქუა: „აწ რაჲსა იტყვი, ჵ, კაცო! შეჰქმნაღაა ხუთი დრაჰკანი და დასდვა სასოება შენი ვეცხლისა მიმართ, ვიდრე უფლისა მიმართ ღმრთისა შენისა?!“
ესერა ჰრქუა, უჩინო იქმნა ანგელოსი იგი და ვითარცა განთენა მოვიდა მკურნალი, რათა მოჰკვეთოს ფერჴი მისი და ურეკა კარსა. მაშინ თვით სნეულ ყოფილი იგი მიეგება და განუღო კარი. იხილა რა მკურნალმან, განცვიფრდა, და ვითარცა გამოიკითხა და ზედმიწევნით გულისჴმა ჰყო საკვირველება ღმრთისა, მეყსეულად მოიქცა მკურნალი იგი ჭეშმარიტსა სარწმუნოებასა ზედა ქრისტესსა, რამეთუ პირველ წარმართი იყო. და მის ძლით კაცმანცა მან ღმრთისამან და მკურნალმანცა, შესძინეს მოწყალებასა გლახაკთასა სარწმუნოებით და ადიდებდეს ღმერთსა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო და სარწმუნოებით განათლებულნო, სარწმუნოებასა ამას ჩვენსა თანა ჭეშმარიტსა მოვიგოთ სათნოებაცა და სასოება ჩვენი დავსდვათ უფლისა მიმართ ღმრთისა ჩვენისა და ნუ ვეცხლისა და ოქროჲსა. სარწმუნო მონა ვიქმნეთ უფლისა ღმრთისა ჩვენისა და ნუ დავამონებთ აზნაურებასა ჩვენსა მამონასა მას სიცრუისასა. არამედ ვიქმნეთ კეთილგონიერებით ბრძენ, სახიერებით – მოწყალე და სარწმუნოებით – განმგებელ, უფლისა ჩვენისა მიერ რწმუნებულსა ჩვენდა ყოველსავე ნიჭსა, რათა მორავიდეს ყოვლადსახიერი იგი და მართლმსაჯული უფალი დიდებისა და გვიბნრძანოს ყოვლადტკბილითა და ღმრთივშვენიერითა ჴმითა: „კეთილ მონაო, სახიერო და სარწმუნოო, ვინათგან მცირესა ზედა სარწმუნო იქმენ, აჰა, ესერა მრავალსა ზედა დაგადგინო შენ, შევედ სიხარულსა უფლისა შენისასა და განისვენე შენთვის განმზადებულსა საყდარსა ზედა“[მთ. 25,21], რამეთუ „სრბა მოღვაწებისა აღგისრულებიეს, სარწმუნოება მართალი დაგიმარხავს და მოწყალება პატიოსანი დაგიუნჯებიეს, რომლისათვის მიგელის ღმრთივბრწყინვალე ვარსკულოვოვანი გვირგვინი დიდებისა “[2 ტიმ. 4,7-8]. ვინათგან შენ სარწმუნო ექმენ სიტყვათა ჩემთა, მეცა სარწმუნო ვარ საქმეთა შენთა, რომელი ჰქმენ კეთილითა გონებითა ძმათა მიმართ ჩემთა. ამისთვის ღირს არს და მართალ, რათა ჩემთანა იხარებდე საუკუნოდ.
ჵ, ძმანო, ვისმინოთ ესე ტკბილნი სიტყვანი მაცხოვრისანი და სარწმუნოებით ვიქმოდეთ მოწყალებასა გლახაკთა მიმართ, და სასყიდელი მოვიღოთ ქრისტე იესოს მიერ, უფლისა ჩვენისა და მის თანა ვიხარებდეთ დაუსრულებელად უკუნითი უკუისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი პთ [89]
დაფარულთ მცნობელობისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „სარწმუნოებისა თქვენისაებრ გეყავნ თქვენ“(მთ. 9,29).
საყვარელნო, ესე იგი არს, ვითარმედ: ვითარიცა სარწმუნოება ჩვენ გვაქუნდეს ღმრთისა მიმართ, ანუ წმიდათა კაცთა, ეგოდენიცა მადლი და წყალობა მოგვეფინების ზეგარდამო. ამისთვის ჯერ არს ჩვენდა, ძმანო, სარწმუნოება უეჭველი და სასოება მტკიცე, წმიდათა და სათნოთა კაცთა ზედა. და რაჲსაცა ვსასოებდეთ, გამოგვიცხადდების მათ შორის დამკვიდრებულითა ღმრთისა მადლითა.
რამეთუ იყვნეს ორნი ძმანი სულიერნი, კათილმოსურნენი სათნოყოფად ღმრთისა, სამღთოსა მოქალაქობით წარმატებულნი და ეძიებდეს უაღრესსა სათნოებასა, მეტყველნი: „ნეტარ რაოდენი მადლი და წყალობა მოენიჭების ღმრთისა მიერ მოწყალეთა გლახაკთასა, რომელ ესრეთ უმეტესად და უზესთაესად მოწყალება არს პატივცემულ წმიდათა წერილთა შორის?“ და ჰსთქუჱს, წერილ არს, ვითარმედ: „ჰკითხე მამასა შენსა, გითხრას შენ და მოხუცებულთა გასწავონ“[2 სჯ. 32,7].
წარვიდენ უკუჱ ღმრთივგანათლებულისა მამისა იოსებისა, რათა ჰკითხონ მას ამის პირისათვის. ხოლო ყოვლადღირსმან და პატიოსანმან ბერმან გულისჴმა ჰყო მადლითა სულის წმიდისათა და დასდგა ორი სკამი ამიერ და იმიერ, და მორავიდეს ძმანი იგი სულიერნი, სიხარულით შეიწყნარნა და დასხნა სკამთა მათ ზედა. და თვით შევიდა სენაკად და შეიმოსა სამოსელი საგლახაკო. გამოვიდა და ორთა მათ შორის განვლო და გამოვლო დუმილით. და კვალად განიძარცვა სამოსელი იგი საგლახაკო და შეიმოსა თვისივე. და მითცა განვლო შორის მათსა და გამოვლო.
იხილეს რა ესე ძმათა მათ, ჰრქუჱს მას: „რაჲ ესე ჰყავ, ღმრთივგანბრძნობილო მამაო პატიოსანო?“ მიუგო წმიდამან ბერმან: „ვიცვალეაა, საყვარელნო შვილნო, სამოსლითა მით საგლახაკოჲთა, ანუ სამოსლითა ამით ჩემითა?“ ხოლო მათ ჰრქუჱს: „არა იცვალე, ყოვლადსანატრელო მამაო, არამედ ორთავე შინა სამოსელთა იგივე ხარ წმიდა ეგე ღმრთისა“. მაშინ ჰრქუა მათ წმიდამან ბერმან: „ვითარცა ესე მე ორთავე შინა იგივე ვარ და ვერ მცვალეს სამოსელთა, ეგრეთვე, შვილნო ჩემნო საყვარელნო, მოწყალებისა ქმნაჲ, გინათუ ქრისტესა მისცე, ანუ თუ გლახაკსა, ორივე ერთ არს, რამეთუ თვით იესო ჭეშმარიტებისა წყარო ბრძანებს: „რაოდენი უყავთ ერთსა ამას მცირეთაგანსა ძმათა ჩემთასა, იგი მე მიყავთ“(მთ. 25,40).
ესერა იხილეს და ესმათ ძმათა მათ, ფრიად დაუკვირდათ, თუ ვითარ რა იგი გულსა მათსა აქუნდათ, წმიდამან ბერმან დაფარულთმცნობელმან სახითა ჭეშმარიტითა დაუმტკიცა და სიტყვითა მადლისათა სარწმუნო ჰყვნა. და მიერიდგან უმეტესის სარწმუნოებით იქმოდეს მოწყალებასა და ადიდებდეს ღმერთსა.
გულისჴმა ვჰყოთ, საყვარელნო, თუ ვითარ სათნოებისა მოსურნეთა ღმერთი წმიდათა კაცთა მიერ განუმარტებს და განუცხადებს კეთილსა, რომლისათვისცა ჰგალობს მეფსალმუნე: „განცხადება სიტყვათა მათ შენთა, უფალო, განანათლებს და გონიერ ჰყოფს ჩვილთა“[ფს. 118,130].
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, შევიტკბოთ სათნოებათა თუალი – მოწყალება, რამეთუ ვითარცა თუალი პატიოსანი ოქროს ბუდესა შინა მჯდომარე და გარემოს მისა აქუნდენ მარგარიტნი კეთილნი, ეგრეთ შვენიერ არს და ბრწყინვალე სათნოებათა შორის მოწყალებაჲ. რამეთუ მოწყალებისა მიერ იქმნების გამობრწყინვება ჩვენი შორის სასუფეველისა და ღმრთივშვენიერითა გვირგვინითა შემკობა და საყდართა ზედა პატიოსანთა სუფევა და განათლება, და საუნჯეთა ზედა განმრავლებულთა უფლება. რამეთუ დაღაცათუ აქა ერთი მივსცეთ სარწმუნოებით გლახაკთა, ხოლო ქრისტე ასწილად სარგებლით განგვიმზადებს, რათა წინაშე ანგელოსთა და კაცთა მიგვიწოდოს ჴმითა მაღლითა და ღმრთივბრწყინვალითა მეტყველმან: „მოვედით, გამომზრდელნო და შემმოსელნო ჩემნო, და განისვენეთ ნაშრომთა თქვენთა ზედა და უფალ იყვენით საუნჯეთა დიდძალთა და დაიდგთ ოქროსა და ანთრაკისა უპატიოსნესი გვირგვინი შვენიერი მეფობისა, კურთხეულნო მამისა ჩემისანო“.
აჰა, ესერა გევედრები, ძმანო, „აწ არს ჟამი იგი შეწყნარებისა; აჰა, ესერა აწ არს დღე იგი ცხოვრებისა“(2 კორ. 6,2), შევიმოსოთ მოწყალება გლახაკთა, შეწყნარება უცხოთა და შებრალება ტყვეთა. დავაშვრნეთ ჴელნი ჩვენნი კეთილმოქმედებითა და განვაშვენოთ მოწყალებითა, რათა ჴელისაგან ქრისტესისა მოვიღოთ გვირგვინი და პირისაგან იესოსა, ვისმინოთ კურთხევა და მისთანაცა ვსუფევდეთ მადლითა და წყალობითა მისითა, რომელი კურთხეულ არს და დიდებულ, თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ჟ [90]
წინასწარ მცნობელობისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „სარწმუნოებამან შენმან გაცხოვნა შენ, ვიდოდე მშვიდობით“[ლკ. 7,50].
საყვარელნო, სარწმუნოებით ქმნილი ყოველივე კეთილი ფრიად შვენიერ არს და სათნო უფლისა. და თვინიერ სარწმუნოებისა არარაჲ არს კეთილ, ვითარცა სამღთო მოციქული იტყვის: „რომელი არა სარწმუნოებით იქმნების, იგი ცოდვა არს“[რომ. 14,23]. არამედ სარწმუნოებისაგან შეწევნილი სათნოება მტკიცე არს და შეურყეველ, გინათუ სიყვარული, გინათუ მორჩილება, გინათუ ცხოვრება, გინათუ სიკუდილი, ყოველივე სარწმუნოებისაგან აღორძინდების და სრულსა საზომსა უვნებელობისასა მიიწევის და სამღთოს მადლით განათლებული სულითა განბრწყინდების.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა და ღმერთშემოსილი, მდაბალი, წრფელი, გულისჴმიერი, სათნოებათა მუშაკი, სარწმუნოებით განათლებული და სიყვარულით ამაღლებული. და უმეტესის მადლის შეძინებისათვის ჰბაძვიდა პირველსა ტობიას სათნოებათა და მკუდართა შემურვიდა კეთილად და გულსმოდგინებით. და ამით სახითა სრულ ჰყოფდა ჭეშმარიტსა სიყვარულსა, რომლითაცა შეიძენდა დიდსა მადლსა ღმრთისა მიერ.
და ჰყვანდა მას სანატრელს მამასა მსგავსი თვისისა სათნოებისა მოწაფე დამორჩილებული, ყოველსა შინა საქმესა კეთილსა და ძმა იგი სარწმუნოებით, სიყვარულით და უმანკოებით ჰმსახურებდა მამასა თვისსა სულიერსა. და წინასწარმცნობელობისა მადლითა სცნა კეთილმან მან მოწაფემან კეთილისა მოძღვრისამან აღსასრული თვისი და ჰრქუა მამასა თვისსა: „ღმერთ­შემოსილო მამაო პატიოსანო, მე რომ მოვჰკუდე კეთილად შემმურამაა და წარმგზავნი უფლისად მშვიდობით?“
ჰსცნა მანცა სულითა მხილველმან მამამან წინასწარმცნობელობისა მადლითა, ვითარმედ ახლოს არს აღსასრული მოწაფისა მის და ჰრქუა: „ჰე, შვილო საყვარელო, ესრეთ კეთილად შეგმურავ, რომელ თვით სთქუა თუ კეთილ არს“.
და შემდგომად არა მრავლისა ჟამისა მიიცვალა ღმრთივკურთხეული და ყოვლადსანატრელი ძმა იგი და საქმით აღესრულა წინასწარ სიტყვით გამოცხადებული მისი.
ხოლო წმიდამან ბერმან კეთილად შემურა, ვითარცა ჰშვენოდა პატიოსნებასა მისსა. და ოდეს მიიღეს ეკკლესიად და შემოჰკრბენ ძმანი ყოველნი წარგზავნასა მისსა, მაშინ ჰრქუა მიცვალებულსა მას მამამან მისმან სულიერმან: „შვილო საყვარელო, კეთილად შემურვილ ხარაა, ანუ თუ გაკლს რაჲმე?“ ხოლო მიცვალებულმან ჴმა ჰყო და მორჩილ ექმნა ამას ზედაცა მამასა თვისსა და ჰრქუა: „კეთილ არს და გულსავსე ვარ, ღმერთშემოსილო მამაო“.
ესერა ესმათ მუნ მყოფთა, ყოველთა განჰკვირდეს სარწმუნოებასა და სიწმიდესა ზედა მის მამისასა და მორჩილებასა და სიყვარულსა მის ძმისასა და ადიდებდეს საკვირველთმოქმედსა ღმერთსა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, მოვიგოთ ჩვენცა სარწმუნოება, სასოება და სიყვარული. მოწაფენი სარწმუნოებით ვმორჩილებდეთ მოძღვართა ჩვენთა, და მოძღვარნი სიყვარულით ულოცვიდეთ კეთილად მორჩილთა, და სასოებითა ყოველნივე მოველოდეთ ღმრთისა მიერ მადლსა და სასყიდელსა.
ძმათა მიმართ ჩვენთა ვაჩვენოთ სიყვარული და წყალობა, და ნუცა მტერთა მიმართ და მოძულეთა ჩვენთა დავაყენებთ სიყვარულსა და კეთილისყოფასა მცნებისათვის უფლისა, ვითარ იგი ბრძანებს: „გიყვარდენ მტერნი თქვენნი… და კეთილსა უყოფდეთ მოძულეთა თქვენთა“(მთ. 5,44).
და უფროსად მიცვალებულთა ზედა ვაჩვენოთ სიყვარული და წყალობა, ძმანო, რომელ ესე არს ჭეშმარიტება და სათნო უფლისა, ვინათგან მათ მიერ არღარას მოველით ნაცვალსა ამას სოფელსა, და მათ მაგიერად ღმერთი მოგვანიჭებს, მადლსა და დიდსა წყალობასა.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, შევიმოსოთ ესევითარი სათნოება, რათა ქრისტე შევიმოსოთ და ქრისტეშემოსილნი ქრისტესა ვმსახურებდეთ. და ქრისტეს მსახურნი ქრისტეს თანა ინახიდ ყოფნასა ღირს ვიქმნეთ, ვითარცა თვით ბრძანებს: „სადაცა მე ვიყო, მუნცა მსახური ჩემი იყოს და ხედვიდეს დიდებასა ჩემსა“[იო. 12,26; 17,24].
ჵ, საყვარელნო, უკეთუ გვსურის ქრისტეს თანა ყოფაჲ, და დიდებისა მისისა ხილვაჲ, ესე სათნოებანი კეთილად და ღმრთივშვენიერად აღვასრულნეთ. და ჭეშმარიტისა სარწმუნოებითა სრულსა სიყვარულსა მივიწივნეთ და მადლითა ღმრთისათა განათლებულნი ზეცისა სასუფეველსა გამოვბრწყინდეთ. ვაქებდეთ, ვადიდებდეთ და უგალობდეთ ყოვლადწმიდასა სამებასა, რომელსა ჰშვენის ყოველი დიდება, პატივი და თაყვანისცემა საუკუნითგან, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

დასასრuლი მეცხრისა თავისა

თავი 10

სიყვარულისათვის ღმრთისა თანა შეერთებულისა

თხრობა სულიერი ჟა [91]
სიყვარულისათვის მოყვსისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „იყვარებოდით ურთიერთას, ვითარცა მე შეგიყვარენ თქვენ“(იო. 13,34). და სამღთო მოციქული იტყვის: „ძმანო, სიყვარული სულგრძელ არს და ტკბილ. სიყვარულსა არა შურნ, სიყვარული არა მაღლოჲს, ყოველსა თავს იდებნ, ყოველი ჰრწამნ, ყოველსა მოითმენნ და სიყვარული არასადა დავარდების“[1 კორ. 13,4-8].
ამის ესევითარისა სამღთოსა და სანატრელისა სიყვარულისა შემ­ტკბობელი იყო ვინმე ბერი წმიდა და ღმერთშემოსილი მრავალთა სათნოებათა მოქმედი, სახელით აღათონ, რომელი რაჲსაცა მოქმედებდა ჴელითა თვისითა, ყოველსავე სიყვარულად მისცემდა.
ესე სანატრელი მამა, ანგელოსთა მსგავსი მოქალაქობითა, დღესა ერთსა წარვიდა ქალაქად განსყიდვად ჴელთსაქმისა თვისისა. და იხილა გზასა ზედა მდებარე განრღვეული ვინმე გლახაკი და ჰრქუა მას განრღვეულმან: „სადა წარხვალ, მამაო პატიოსანო?“ ხოლო მან მიუგო: „ქალაქად წარვალ, ქრისტეს მიერ საყვარელო ძმაო“. ჰრქუა მას განრღვეულმან: „ჰყავ სიყვარული, ღმერთშემოსილო მამაო, და წარმიყვანე მეცა შენთანა ქალაქად“. ხოლო მან სიყვარულისათვის ქრისტეს მცნებათასა აღიკიდა და მიიყვანა ქალაქად. და ოდეს განჰყიდა ჴელთსაქმარი თვისი, ჰრქუა მას განრღვეულმან: „ღმრთივსულიერო მამაო, მიყიდე მე ესე და იგი რაჲმე“. ხოლო მან უდრტვინველად უყიდა მას, რაჲცა უნებდა.
მერმე ჰრქუა მას განრღვეულმან: „წარხვალაა მამაო პატიოსანო?“ ხოლო მან მიუგო: „ჰე, წარვალ, ღმრთივსულიერო ძმაო“. ჰრქუა მას განრღვეულმან: „ჰყავ სიყვარული კვალადცა, ღმერთშემოსილო მამაო, და წარმიყვანე მუნვე, სადაცა მპოვე“. ხოლო მან იტვირთა და მოიყვანა ადგილსა მასვე.
მაშინ ამაღლდა იგი და ჰრქუა მას: „კურთხეულ ხარ შენ ღმრთისა მიერ, მამაო აღათონ, ცათა შინა და ქვეყანასა ზედა!“
ესერა სთქუა, მიეფარა თუალთაგან მისთა, რამეთუ ანგელოსი იყო უფლისა და მოსრულ იყო გამოცდად მისა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, შევიყვაროთ ქრისტეს მიერ ძმანი, რომელნი ერთისა სარწმუნოებითა, ერთისა ემბაზისაგან აღმოშობილ ვართ და ერთისა ზეცათა მამისა შვილნი ვართ. გინათუ გლახაკი იყოს, გინათუ უძლური, ანუ კეთილისმყოფელი იყოს ჩვენი, ანუ ბოროტისმოქმედი, სრული სიყვარული და წყალობა ვაჩვენოთ მათ ზედა და ვიქმნეთ შვილ ღმრთისა, ვითარცა „იგი თავადი ტკბილ არს და სახიერ ყოველთა მიმართ და მზესა თვისსა აღმოუბრწყინვებს ყოველთავე“[ლკ. 6,35; მთ. 5,45].
ვემსგავსნეთ სათნოებითა ამით, მეუფესა ჩვენსა ქრისტესა, რამეთუ მან პირველვე შემიყვარნა და სული თვისი ჩვენთვის დასდვა. ვითარ იგი თვით ბრძანებს: „უფროსი ამისსა სიყვარული არა ვის აქუს, რათა სული თვისი დასდვას მეგობართა თვისთათვის. და თქვენ მეგობარნი ჩემნი ხართ“(იო. 15,13-14).
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, შევიტკბოთ დიდის ესე და მაღალი სათნოება – სიყვარული მოყვსისა, რომელი არაოდეს იგონებს ბოროტსა, არამედ მარადის ყოველთათვის კეთილსა განიზრახავს, რამეთუ „აღმასრულებელი სჯულისა სიყვარული არს“(რომ. 13,10), ვითარმედ: „შეიყვარო მოყვასი შენი, ვითარცა თავი თვისი“(ლევ. 19,18; მთ 19,19; მრკ. 12,31; რომ 13,9; გალ. 5,14; იაკ 2,8).
მოვიგოთ საყვარელნო ჭეშმარიტი სიყვარული, რომელი აღამაღლებს კაცსა სასუფეველად და ღმრთისა თანა მდგომარე ჰყოფს. ვითარცა წერილ არს: „ღმერთი სიყვარული არს და რომელი ეგოს სიყვარულსა ზედა, ღმერთი მისთანა ჰგიეს და იგი ღმრთისათანა“(1 იო. 4,16).
სიყვარულითა და მოწყალებითა, ვითარცა ორითა ფრთითა ოქროსფერითა, აღვფრინდებით და ავმაღლდეთ ზეცისა სავანეთა და ანგელოსთა თანა ვიხარებდეთ და წმიდათა თანა გვირგვინოსან ვიქმნებოდეთ ქრისტე იესოს მიერ, უფლისა ჩვენისა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ჟბ [92]
ძმათ მოყვარებისათვის კეთილისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „სადაცა იყვნენ ორნი, გინა სამნი შეკრებულ სახელითა ჩემითა, მუნ ვარ მე შორის მათსა“(მთ. 18,20). და სულითა წმიდითა მეფსალმუნე გალობს: „რამე კეთილ, ანუ რამე შვენიერ, არამედ დამკვიდრება ძმათა ერთად სიყვარულითა სულიერითა“[ფს. 132,1].
საყვარელნო ღმრთისანო, არარაჲ არს უპატიოსნეს ურთიერთას სიყვარულისა და ღმერთი დაემკვიდრების ჭეშმარიტსა სიყვარულსა შორის და ანგელოსნი იხარებენ, პატიოსანსა ამას სათნოებასა ზედა სიყვარულისასა და კაცნი წმიდანი ადიდებენ და აქებენ ყოვლადსანატრელსა სიყვარულსა.
რამეთუ იყვნეს სამნი სულიერნი ძმანი: მართალნი, წრფელნი და ურთიერთას შეყვარებულნი, ერთსულად და ერთგულად შეერთებულნი, ლოცვითაცა და ყოვლითა სათნოებითა კეთილითა და ქველისსაქმითა.
წარვიდენ სანატრელნი იგი ზოგად და აღიღეს სამოცი ორნატეული ყანაჲ სამკალად, რათა ერთბამად აღიღონ სასყიდელი მისი და ჰყონ თავისა მათისა საზრდელი და მით ჰყოფდენ მოწყალებასაცა. ხოლო პირველსავე დღესა დასნეულდა ერთი მათგანი, გარნა ორთა მათ სთქუჱს ურთიერთას: „ძმაო საყვარელო, ჯერ არს ჩვენდა უმეტესი შრომაჲ, რათა ძმისა მის ჩვენისა სნეულისა, ნაწილიცა ჩვენ მოვმკოთ და ფასი სამთავე ზოგად იყოს, რამეთუ სახიერი ღმერთი, ლოცვითა და მოთმინებითა მის უძლურისათა, უმეტესად შემწე გვექმნების, ვითარცა წერილ არს: „თავს იდებდით ურთიერთას სიყვარულითა“(ეფეს. 4,2).
და ადრე სრულ ჰყვეს სამუშაკო იგი მადლითა ღმრთისათა, მიიღეს სასყიდელი და მიართვეს ძმასა მას სნეულსა. ხოლო იგი იჯმნიდა სიმდაბლით და იტყოდა: „მე არა მიმკიეს, საყვარელნო ძმანო, და არა მაქვს ნაწილი მაგისი“, და იცილობოდეს ურთიერთას სიყვარულითა.
წარვიდენ დიდისა ვისმე ბერისა წმიდათაგანისა და განუცხადეს სამღთო იგი ცილობა მათი. რამეთუ ერთი იგი იტყოდა: „არა მიმკიეს და ვითარ მივიღო სასყიდელი, პატიოსანო მამაო?“ ხოლო ორნი იგი იტყოდეს, ვითარმედ: „ლოცვითა და მოთმინებითა უძლურისათა შეგვეწია ჩვენ ღმერთი, თუ არა, ჩვენ ორთა ვერ ძალგვედვა ესრეთ ადრე სრულყოფად საქმე იგი, ღმერთშემოსილო მამაო“.
ესერა ესმა წმიდასა მას კაცსა, განკვირვებულ იყო სიყვარულსა და სათნოებასა ზედა მათ ნეტართასა. და ევედრა ღმერთსა, რათა გამოუცხადოს საქმე მათი. და ანგელოსისა მიერ მოიღო უწყება, ვითარმედ: ჭეშმარიტი სიყვარული არს მათ შორის. და სამთავე სიტყვაცა სიყვარულით არს და სათნო უფლისა და მიიღონ სამთავე სწორად, რამეთუ უძლურისა მის წილ შეეწია ღმერთი სიყვარულისათვის მათისა.
ესე ვითარცა გამოუცხადა ძმათა მათ წმიდამან ბერმან, სარწმუნო იქმნეს და ადიდებდეს ღმერთსა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო ძმანო, შევიტკბოთ ურთიერთას სამღთო სიყვარული. და ერთსულ და ერთზრახვა ვიყვნეთ ზეცისა მოქალაქობისათვის, ვითარცა ერთ არს უფალი, ერთ სარწმუნოება, ერთ ნათლისღება და ერთ არს ღმერთი, მამა ჩვენ ყოველთა, რომელი ყოველთა ზედა არს და ჩვენ ყოველთა შორის, ვითარ იგი ბრძანებს მაცხოვარი ჩვენი იესო ქრისტე: „რომელსა უყვარდე მე, მამამანცა ჩემმან შეიყვაროს იგი და მოვიდეთ მე და მამა და მისთანა სავანე ვჰყოთ“[იო. 14,23].
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, ყოვლადვე შევიყვაროთ ღმერთი და მოყვასი ჩვენი, ვითარცა თავი თვისი, რამეთუ ქრისტემანცა ფრიად შემიყვარნა ჩვენ: უძლურებანი ჩვენნი იტვირთნა და სნეულებანი განჰკურნნა და მხართა თვისთა ზედა აღისუა ბუნება ჩვენი და მამასა მიგუარა. და კაცთ­მოყვარებით გვექმნა ძმა სულიერი, მეგობარ სარწმუნო, სიძე უხრწნელებისა. „და ყოველთა გვექმნა ყოვლადვე, რათა ყოველნი გვაცხოვნნეს“[1 კორ. 9,22].
აწ უკუჱ ჩვენცა შევიყვაროთ იგი და ძმანი მისნი, რომელ არიან: გლახაკნი, უძლურნი, უცხონი, მშიარნი, შიშველნი და ვაჩვენოთ მათ ზედა წყალობა და სიყვარული ჭეშმარიტი, რათა დავიმკვიდროთ სასუფეველი ცათა, რომელი განუმზადა ღმერთმან მოყვარეთა თვისთა, რომელსა ღირს­მცა ვართ ყოველნი ქრისტე იესოს მიერ უფლისა ჩვენისა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ჟგ [93]
ძმათ მოყვარებისათვის პატიოსნისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „ამას გამცნებ თქვენ, რათა იყვარებოდეთ ურთიერთას“[იო. 13,34].
საყვარელნო, ურთიერთას სიყვარულსა შორის წმიდასა ღმერთი დაემკვიდრების. ძმათმოყვარება უბიწოჲ ანგელოსთა მსგავსება არს და კაცთაგან ბრძენთა ფრიად სანატრელ, რომელიცა სამღთოსა სჯულსა აღასრულებს კეთილად და ღმრთივშვენიერად. და ძმათმოყვარებისა მიერ, ლოცვაჲ ღმრთისა მიმართ შეიწირვის და სათხოველი კეთილი მსწრაფლ აღუსრულდების.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა, ახოვნებით მოღვაწე, ძლიერებით მმარხველი, სიმხნით მლოცველი, ღმრთის სიყვარულით განათლებული და ძმათმოყვარებით განშვენებული, სახელით მოსე, მსგავსად ღმრთის მხილველისა მოსეს პირისა, გონებით განბრწყინვებული. რომელიცა წარვიდა უშინაგანესსა უდაბნოსა, რათა მყუდროებით ჰმსახურებდეს ღმერთ­სა. და იხილა ნაპრალი კლდისა და სათნო უჩნდა დამკვიდრებად მას შინა. გარნა საჭირველ იყო წყლისა მოღება და ვითარ იგი ზრუნვიდა თუ სადათ მოიღოს წყალი, მოიწია მისა ჴმაჲ ზეგარდამო: „მოსე, შევედ და ნუ ზრუნავ“. ხოლო იგი სარწმუნო ექმნა ჴმასა მას სამღთოსა და დაემკვიდრა მას შინა ანგელოსებრივისა მოქალაქობითა, და უმეტესად განბრწყინდა გონება მისი ღმრთისა სიყვარულითა.
დღესა ერთსა მოვიდნენ მის ნეტარისა ორნი ძმანი სულიერნი და პატიოსანნი. ხოლო მან სიყვარულითა სულისათა და სიხარულითა გულისათა შეიწყნარნა იგინი, თაფლისა უტკბილესითა სიტყვითა და სამოთხისა უშვენიერესითა თხრობითა განაპოხნა ძვალნი მათნი და დაუგო ტაბლაცა სიყვარულისა. გარნა ერთი ოდენ მცირე სარწყული წყალი აქუნდა და იგიცა დაელია. ხოლო მამა მოსე შევიდოდა და გამოვიდოდა მრავალგზის და ილოცვიდა დუმილით. და აჰა, ესერა ღრუბელი სავსე წყლითა მოვიდა კლდესა მას ზედა და აღავსნა ჭურჭელნი მისნი ყოველნი.
შემდგომად ამისა, ვითარცა სჭამეს სიყვარული, ჰკითხეს ძმათა მათ სულიერთა: „ღმერთშემოსილო მამაო პატიოსანო, რაჲსათვის ზედას ზედა შეხვიდოდი და გამოხვიდოდი?“ მიუგო წმიდამან ბერმან: „ამისთვის, საყვარელნო შვილნო, რომელ ლოცვასა ვჰყოფდი ღმრთისა მიმართ, ვითარმედ: „მოვედ სიყვარულითა შენითა, უფალო, ადგილსა ამას და აწ წყალი არა მაქვს, რათა ჰსუან მონათა შენთა, ძმათა ჩემთა სულიერთა, რომელნი მოსრულ არიან ჩემდა სიყვარულისათვის შენისა“. ამას ვევედრებოდი უფალსა, ვიდრემდის მომცა ჩვენ წყალი, ტკბილმან მეუფემან და კაცთმოყვარემან სახიერმან, რომელი აღაღებს ჴელსა თვისსა, და ყოველსავე განაძღებს სიტკბოებითა, და კურთხეულ არს ყოვლადწმიდა სახელი მისი უკუნისამდე“.
იხილეთ, საყვარელნო ძმანო, თუ ვითარ ყოვლადსახიერი ღმერთი ჩვენი მოშიშთა მისთა და მოყვარეთა სახელისა მისისათა, ვედრებასა მსწრაფლ შეისმენს და თხოვათა აღუსრულებს. ვითარცა იტყვის მგალობელი: „ნება მოშიშთა მისთა ჰყოს უფალმან და ვედრებისა მათისა ისმინოს“[ფს. 144,19].
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, მოვიგოთ ჩვენცა ძმათმოყვარება და სათნო ვეყვნეთ კაცთმოყვარესა ღმერთსა, რომელსა ჰნებავს ჩვენი ურთიერთას ჭეშმარიტი სიყვარული და ურთიერთას სათნოყოფა კეთილისა აღსაშენებელად, და არა თავთა თვისთა ოდენ სათნოყოფად, არამედ მოყვასთა სულთაცა სარგებელისა შეძინებად, რამეთუ ესე არს ჭეშმარიტი და სათნო უფლისა სიყვარული, რათა მოყვასთა სულთათვის ვზრუნვიდეთ და სარგებელსა მათსა ვეძიებდეთ, ყოვლით კერძო, ვითარცა სულთა ჩვენთათვის.
აწ უკუჱ, საყვარელნო ძმანო ჩემნო, ყოვლისა უპირატესად შევიყვაროთ სრულის სიყვარულითა, ყოვლადსაყვარელი ღმერთი და შევიყვაროთ მოყვასიცა ჭეშმარიტითა სიყვარულითა, ვითარცა თავი თვისი. „და გვიყვარდენ მტერნიცა და ულოცვიდეთ მოძულეთა ჩვენთა“[მთ. 5,44], მცნებისაებრ უფლისა, „რათა ვიყვნეთ შვილ მამისა ზეცათასა“[მთ. 5,45]. და არავინ არს ჩვენ მიერ საძულველ, თვინიერ ბოროტი ეშმაკი და ნაყოფი მისი ცოდვაჲ.
ჰე, გევედრები, საყვარელნო ძმანო, სრულიად მოვიძულოთ უკეთური ეშმაკი ცოდვითურთ, სულისა ჩვენისა წარმწყმედელი. და ყოვლადვე შევიყვაროთ ჭეშმარიტი ღმერთი და კეთილი მცნება მისი, რომელ არს ძმათ სიყვარული პატიოსანი, რომელი აცხოვნებს სულსა ჩვენსა და საუკუნო ნეტარებასა შინა განგვაბრწყინვებს და ღმრთივშვენიერად განგვანათლებს მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ჟდ [94]
მოყვასთა სულის სიყვარულისთვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „რომელმან ჰყოს ნება ჩემი, იგი არს ძმა ჩემი და დაჲ და დედა ჩემი“[მთ.12,50; მრკ. 3,35].
საყვარელნო, ესე არს ნება ღმრთისა, რათა მოვიგოთ სრული სიყვარული ღმრთისა და კაცთა. შევიმოსოთ სიწმიდე სულისა და ჴორცთა, შევიტკბოთ მოღვაწება და სათნოება და ყოვლადვე ვეკრძალებოდეთ ვნებასა და ცოდვასა სულისა ჩვენისა წარმწყმედელსა. და მოყვასთაცა სულთათვის ვზრუნვიდეთ და სარგებელსა მათსა სიტყვით და საქმით ვაჩვენებდეთ, რომელ ესე არს ნამდვილ ჭეშმარიტი სიყვარული კაცთა და სათნო ღმრთისა და უფროსად გვირგვინოსანმყოფელი სულთა ჩვენთა.
რამეთუ იყო ვინმე ქალწული ქრისტეს მოყვარე, სიწმიდის მოსურნე და განკრძალული ყოვლადვე, სახითა ფრიად შვენიერი, სახელით ალექსანდრია. რომელმან ზეცისა მოქალაქობისა სურვილითა დაუტევა ქალაქი და განვიდა უვნებელი და იშენა თავისა თვისისა სენაკი იწრო. და შეეყენა მას შინა და დაუტევა ერთკერძო მცირე სარკმელი, რათა მუნით მიიღებდეს საზრდელსა სადიდებელად ღმრთისა. ხოლო პირისპირ არავის იხილვიდა, არცა მამაკაცსა და არცა დედაკაცსა, თვინიერ მოძღვრისა თვისისა.
ამის სანატრელისა ქალწულისა მივიდა ყოვლადღირსი და პატიოსანი მელანია ჰრომაელი და ჰკითხა სარკმლით მეტყველმან: „ღმრთივსულიერო პატიოსანო დედაო, მომითხარ მე, თუ რაჲსთვის გამოხვედ ქალაქით და შეეყენე საფლავის მსგავსსა ამას სენაკსა უკაროსა?“ ხოლო მან ჰრქუა: „ამისთვის, ყოვლადსანატრელო დაო, რამეთუ ევნებოდა ვისმე ჭაბუკსა ჩემგან, რომელსა აქუნდა ბოროტი ტრფიალი ჩემთვის, და რათა არა ვექმნა მიზეზ წარწყმედისა და დავაბრკოლო სული, ხატად ღმრთისა დაბადებული, აღვირჩიე ამას სამარესა შინა სიკუდილი ჩემი, ვიდრე ვნება სულისა მისისა ხედვითა ჩემითა“.
კვალად ჰკითხა ღირსმან მელანია და ჰრქუა: „ვითარითა განწესებითა მოითმენ მარტოებასა, ჵ, მხევალო ქრისტესო?“ ხოლო მან ნეტარმან მიუგო: „ცისკრითგან ვიდრე მეცხრე ჟამადმდე ვილოცავ მოძღვრისა მიერ განწესებულთა ლოცვათა, და სხუათა მათ ნაშთთა ჟამთა ვიქმ ჴელთსაქმარსა და ვიწვრთი წმიდათა მამათა ცხოვრებასა და მოძღვრებასა. ხოლო მწუხრი რა მოიწიოს, შევსწირავ კვალად ლოცვასა სავედრებელად, და მოვიღებ საზრდელსა მმადლობელი ღმრთისა, მცირედ მივიძინი და აღვსდგები დიდებისმეტყველებად უფლისა, და მოველი აღსასრულსა ჩემსა, პატიოსანო დედაო“.
ესევითარითა ანგელოსებრივითა მოქალაქობითა და კეთილგონიერებით მოღვაწებითა დაჰყო სანატრელმან და ბრძენმან ქალწულმან სამარესა მას შინა ათი წელი და მშვიდობით უფლისა მიმართ მიიცუალა და მიეგება სიძესა მას უკუდავსა ლამპრითა ბრწყინვალითა და იხარებს ნათელსა მას შინა დაუღამებელსა საუკუნოდ და ანგელოსთა თანა უგალობს და ადიდებს ღმერთსა.
იხილეთ საყვარელნო, თუ დედანიცა უძლურისა ბუნებისა მქონებელნი, ვითარ განძლიერდებიან გულსმოდგინებითა და ზესთა ბუნებისა აღემატებიან ღმრთისა სიყვარულითა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო და სასუფეველის დიდებისა მეძიებელნო, მოვიგოთ ჩვენცა იესო ტკბილისა მიმართ სრული სიყვარული და სიყვარულითა მისითა განვეკრძალნეთ, რათა არავინ კაცთაგანი დავაბრკოლოთ კეთილისაგან და ვექმნეთ მიზეზ ვნებისა. არამედ უფროსად შევიყვაროთ მოყვასთა სული, ვითარცა სული ჩვენი [ლევ. 19,18; მთ. 19,19] და წარუმართებდეთ სათნოებისა მიმართ, რათა იგინიცა სცხონდენ შეწევნითა ჩვენითა. და ჩვენ მრჩობლი გვირგვინი მოვიღოთ ღმრთისა მიერ და ესე არს ნება ღმრთისა და ჭეშმარიტი სიყვარული კაცთა და მსგავსება ანგელოსთა მით, რამეთუ ვითარცა ანგელოსნი მარადის კეთილისა მიმართ ღმრთისა ტრფიალებითა წარემატებიან და ურთიერთას არას ავნებენ. ეგრეთვე ჩვენცა, საყვარელნო, მარადის კეთილსა ვიქმოდეთ სულთა ჩვენთათვის და მოყვასთაცა სულთათვის და ვეკრძალებოდეთ ვნებასა სულისა წარმწყმედელსა. და ნამდვილვე ანგელოსთა თანა ზეცისა მოქალაქობასა მოვიგებთ და მათთანა ვიხარებთ საუკუნოდ.
ჰე, გევედრები, პატიოსანნო მსმენელნო, მოვიგოთ სამღთო სიყვარული საქმითა და ჭეშმარიტებითა, და მოყვასთა სულთა პატივისცემაჲ, რათა ყოველნი ერთობით ღირს ვიქმნეთ ზეცისა სასუფეველსა, რომელი განუმზადა ღმერთმან მოყვარეთა თვისთა, რომელსა ჰშვენის ყოველი დიდება, პატივი და თაყვანისცემა აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ჟე [95]
ღმრთისა ტრფიალებისათვის სათნოჲსა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „მარიამ კეთილი ნაწილი გამოირჩია, რომელი არასადა მიეღოს მისგან“(ლკ. 10,42).
საყვარელნო, კეთილი ნაწილი ესე არს, რათა ყოვლადის სიყვარულით გვიყვარდეს ყოვლადსახიერი ღმერთი და სიყვარულითა მისითა ცეცხლებრ აღგზებულნი სათნოებათა ტრფიალ ვიყვნეთ. და უკეთუ ვნება რაჲმე სულისა გვებრძოლოს, ვითარცა ცეცხლისაგან ცვილი დადნეს და ჩვენ უვნებელნი წარვემატნეთ და დღითი დღე ამაღლდეს ჩვენ შორის სიყვარულისა ალი და შეერთოს სამღთოსა ცეცხლსა, რომლისათვის იტყვის: „ღმერთი ჩვენი ცეცხლ განმლეველ არს ვნებათა“[ებრ. 12,29]. რომლისაგან სერაჶიმმან მოიღო მარწუხითა და შეახო ბაგეთა ისაიასთა, მოსპოლვად მისგან ყოველთა ვნებათა. და ესე არს კეთილი ნაწილი, რომელი არასადა მიეღოს მომგებელთა მისთაგან.
რამეთუ ესევითარი იყო ვინმე ქალწული, ჭაბუკი ჰასაკითა, მხცოვანი გონებითა, განათლებული სიბრძნითა, დაცული სიწმიდითა, აღტრფობილი ღმრთისა სიყვარულითა, კეთილშვენიერი სახითა და ფრიად უშვენიერესი სულისა ბრწყინვალებითა. რომელიცა არაოდეს დააკლდებოდა ეკ­კლესიისა ლოცვასა და ტრფიალებით ისმენდა სამღთოსა წირვასა.
ხოლო ესე სანატრელი ქალწული დასნეულდა ოდესმე ძლიერად და ვერ შემძლებელ იყო მისლვად ეკკლესიასა. და მოიწია დღესასწული ეკ­კლესიისა დიდი და საუფლო. ყოველნი წარვიდენ სამღთოსა წირვისა სმენად და იგი მარტო დაშთა სახლსა შინა უძლური მდებარე. ლმობიერ იქმნა გულითა და ილოცვიდა გონებითა მხურვალითა და განათლდა ღმრთისა სიყვარულითა და ამაღლდა სული მისი და მიეცა სამღთოსა განკვირვებასა. და იხილა ეკკლესია ფრიად მაღალი და ყოვლადშვენიერი და უბრწყინვალეს მზისა განათლებული, და მას შინა ურიცხვნი წმიდანი და უმრავლესნი ანგელოსნი. და შორის მათსა საყდარი მაღალი და საყდარსა მას ზედა, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე შემოსილი გვირგვინითა და სამღვდელ­მთავრო სამკაულითა. ჭეშმარიტად დიდი იგი მღუდელმთავარი, რომელმან განვლნა ცანი და დასჯდა საყდართა დიდებისათა ზეცათა შინა. რომლისა ბრწყინვალება თუალთშეუდგამ იყო, და მისგან გამომკრთოლვარე ნათელი ბრწყინვალე მოეფინებოდა ყოველთავე მუნ მყოფთა და განანათლებდა. და მას ქალწულსაცა მოეფინა ნათელი, ვითარცა სანთლისა სხივი და განათლდა გული მისი უმეტესის სიხარულითა.
ესე ყოველი რა იხილა, მოეგო კვალად თავსავე თვისსა განკვირვებისა მისგან და ჰპოვა თავი თვისი ყოვლითურთ მრთელი და უვნებელი. და მოვიდენ რა მოყვასნი მისი ეკ­კლესიით და მან ნეტარმან ესე ყოველი მოუთხრა. და ყოვლნივე ადიდებდეს ღმრთისა კაცთმოყვარებასა.
იხილეთ, საყვარელნო, თუ ღმრთისა ტრფიალებით მოყვარენი ვითარ ზესთა საზომსა მიიწევიან, სურვილით წადიერნი.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ შეყვარებულნო, ჩვენცა სრულის გულით შევიყვაროთ პირველითგანვე შემყვარებელი ჩვენი ქრისტე და ტრფიალებითა მისითა სათნოყოფასა მისსა ვიქმოდეთ მარადის, რამეთუ იგი ბრძანებს: „უკეთუ გიყვარ მე, მცნებანი ჩემნი დაიმარხენით“(იო. 14,15). ხოლო მცნებანი მისნი მძიმე არა არიან, ძმანო, არამედ „სუბუქ ტვირთი და ტკბილი უღელი“[მთ. 11,30] მისი და სურვილით საწადელ არს მოყვარეთა მისთათვის ჭეშმარიტებით.
ჰე, გევედრები, პატიოსანნო უფალნო, სურვილით შევიყვაროთ იესო ტკბილი და სათნოყოფასა მისსა ვიქმოდეთ ყოველნივე – მამანიცა და დედანიცა: „რამეთუ არა არს რჩევა მამაკაცისა, არცა დედაკაცისა, არამედ ყოველნივე ერთ ვართ წმიდის ნათლისღებისა მიერ შვილ ღმრთისა ყოფილნი“[გალ. 3,28]. ყოველთა შევიყვაროთ ქრისტე მეუფე ჩვენი, რათა მანცა სახიერმან და კაცთმოყვარემან შეგვიყვაროს და შეგვიტკბოს. და ჩვენ ზედა დასხნეს ყოვლადწმიდანი ჴელნი მისნი ჩვენთვის სამსჭვლისა მიერ განწონილნი და ჰსთქუას მამისა მიმართ: „მამაო წმიდაო და მართალო, შეიყვარენ ესენი, ვითარცა მე შემიყვარე. მნებავს, რათა სადაცა მე ვიყო, ესენიცა ჩემთანა იყვნენ და ჰხედვიდენ დიდებასა ჩემსა საუკუნოდ“[იო. 17,23-24].
ჵ, ძმანო სასურველნო, გულსმოდგინე ვიქმნეთ, რათა ვიხილოთ ესე სანატრელი დიდება ქრისტე იესოს მიერ უფლისა ჩვენისა, რომლისა არს დიდება და სიმტკიცე თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ჟვ [96]
ღმრთის სიყვარულისათვის დიდებულისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „რომელსა უყვარდე მე, საყვარელ იყოს მამისა ჩემისა მიერ და მეცა შევიყვარო იგი და მოვიდეთ მე და მამა და მისთანა დავადგრეთ“[იო. 14,23].
ეჰა, საყვარელნო ღმრთისანო, რაჲმცა იყო უზესთაეს ამის სათნოებისა და უპატიოსნეს ამის დიდებულებისა, რამეთუ რომელმან ღმერთი შეიყვაროს, ვითარცა ჯერ არს ნამდვილვე იგი, წარმართებს ყოველსავე სათნოებასა კეთილად და სათნოდ უფლისა. ვითარცა იტყვის სამღთო მოციქული: „ღმრთისმოყვარეთა ყოველივე განემარჯვების კეთილად“(რომ. 8,28).
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა და ღმერთშემოსილი, რომელსა დიდის სურვილით და ფრიადის ტრფიალით უყვარდა ღმერთი. და სიყვარულითა მისითა ყოველსავე სათნოებასა იქმოდა კეთილად და ღმრთივშვენიერად სიწმიდითა გულისათა და სურვილითა სულისათა და უმეტესად მარხვასა და ლოცვასა განკრძალულ იყო. და მრავალგზის აღიტაცებოდა გონებითა და საკვირველებასა ღმრთისასა იხილვიდა.
ესე ყოვლადსანატრელი მამა დღესა ერთსა, განთიად დასდგა ლოცვად სენაკსა შინა. და მესამესა ჟამსა შევიდა მოწაფე მისი და იხილა იგი, რამეთუ აღეპყრნეს ჴელნი და გონება ზეცად და იყო განკვირვებასა შინა. დაუტევა და დახშა კარი.
კვალად შევიდა მეექვსესა ჟამსა და მეცხრესა და იხილა ეგრეთვე. ხოლო მეათერთმეტესა ჟამსა მივიდა და იხილა იგი მწოლარე ჭილობსა ზედა და ჰრქუა მას: „რაჲ გჭირს, მამაო ყოვლადპატიოსანო?“ ხოლო მან მიუგო: „უძლურ ვარ, შვილო საყვარელო“. და მოწაფე იგი შეუვრდა ფერჴთა მისთა და ეტყოდა: „გევედრები, ღმერთშემოსილო მამაო წმიდაო, მაუწყე თუ რაჲ იხილე განკვირვებასა მას შინა?“ მიუგო წმიდამან ბერმან და ჰრქუა: „ღმრთივსულიერო შვილო, მე ზეცას აღვიტაცე გონებითა და ვიხილე სულიერითა თუალითა დიდება ღმრთისა. რამეთუ ანგელოსნი ჰგალობდენ ჴმითა ტკბილითა და ყოვლადსაწადელითა, და მუნ ვიხილენ ყოველნი წმიდანი მიუთხრობელითა და თუალთშეუდგამითა ბრწყინვალებითა განათლებულნი. და მეცა მათ თანა მდგომარე ვიყავ ვიდრე აქა ჟამადმდე და აწღა განტევებულ ვიქმენ“.
ესერა სთქუა სანატრელმან და ყოვლადღირსმან ბერმან, გამოისახა ნიში პატიოსნისა ჯვარისა და განწმედილი სული თვისი უფალსა შევედრა, რომლისადა სურვიელ იყო. და შეერთო ბანაკსა მას წმიდათასა და ღმრთივბრწყინვალედ იხარებს მათ თანა საუკუნოდ.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ღმრთისმოყვარენო, ყოვლითა გულითა და სულითა და ყოვლითა ძალითა ჩვენითა, შევიყვაროთ ღმერთი და მცნებათა მისთა აღვასრულებდეთ, რამეთუ თვით ბრძანებს: „უკეთუ გიყვარ მე, მცნებანი ჩემნი დაიმარხენით“(იო. 14,15). და ესე არს მცნება მისი, ძმანო, რათა „ვიყვარებოდეთ ურთიერთას“[1 პეტ. 1,22]. ვითარცა იტყვის წმიდა მოციქული იოანე, სიყვარულისა მახარებელი, ვითარმედ: „ესე მცნება მოვიღეთ მისგან, რათა რომელსა უყვარდეს ღმერთი, უყვარდეს ძმაცა თვისი“(1 იო. 4,21). რამეთუ ყოველი სჯული ორთა ამათ მცნებათა დამოკიდებულ არიან, რომელ არს: „სრული სიყვარული ღმრთისა და ჭეშმარიტი სიყვარული მოყვსისა, ვითარცა თავი თვისი“[მთ. 22,37-40].
რამეთუ ამათ მცნებათა მოასწავებდენ წმიდანი წინასწარმეტყველნი, ამათ ჰქადაგებდენ ყოვლადქებულნი მოციქულნი, ამით გვირგვინოსან იქმნნეს ღვაწლისა მძლენი მოწამენი და ამით გამობრწყინდეს ღმერთშემოსილი მამანი და ყოველნი წმიდანი.
და უფროსღა სიყვარულითა გამოსჩნდა ღმერთი კაცთა შორის და სიყვარულითავე იქმნების კაცთა ზეცად აღსლვა დიდებად ღმრთისა და დამკვიდრებად ყოველთა წმიდათა შორის.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, მოვიგოთ თავი და ბეჭედი ყოველთა სათნოებათა – სიყვარული ჭეშმარიტი და ამის მიერ განბრწყინვებულნი ავმაღლდეთ ზეცისა სასუფეველსა და ყოველთა წმიდათა თანა ნათლით შემოსილნი, ვხედვიდეთ დიდებასა ღმრთისასა და ვიშვებდეთ საუკუნოდ მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომელსა ჰშვენის ყოველი დიდება, პატივი და თაყვანისცემა, თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ჟზ [97]
სასუფეველის სიყვარულისათვის შვენიერისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „ეძიებდით პირველად სასუფეველსა ღმრთისასა და სიმართლესა მისსა და ესე ყოველი შეგეძინოს თქვენ“(მთ. 6,33); [ლკ. 12,31].
აწ უკუჱ საყვარელნო, რად არა ვეძიებთ სასუფეველსა, რომელი ჩვენთვის განმზადებულ არს პირველ სოფლის დაბადებისა? რამეთუ, რომელთამე სასუფეველისა სიყვარულითა, ყოველი მონაგები მათი გლახაკთ განუყვეს, რომელთამე თავნიცა თვისნი განჰყიდეს და მოწყალებად მისცნეს. მრავალთა სისხლი დასთხიეს სასუფეველისა სურვილითა და უმრავლესთა: ცრემლითა, ოფლითა, შიმშილითა და წყურვილითა დაადვნეს თავნი თვისნი სასუფეველის ტრფიალებითა და მარადის შვენიერებასა მისსა იგონებდეს და შემსჭვალულ იყვნეს სულითა და გონებითა.
რამეთუ იყო ვინმე ბერი წმიდა და ღმერთშემოსილი, სახელით სისო, რომელმან ყოველივე მსოფლიო ზრუნვა დაუტევა და მხოლოდ სასუფეველი ღმრთისა შეიყვარა. დიდებასა და დიდად შვენიერებასა სიკეთისა მისისასა განიცდიდა გონებისა თუალითა, და მარადის იგონებდა ბრწყინვალებასა და ელვარებასა მისსა, თუ ვითარ თუალთშეუდგამი იგი ნათელი ღმრთაებისა განაბრწყინვებს ხერუვიმთა და სერაჶიმთა, ანგელოსთა და მთავარანგელოსთა. და იგინი სამწმიდაარსობით უგალობენ ღმერთსა, და ძალნი ცათანი ალლილუიასა შესწირვენ ჴმითა ყოვლადსაწადელითა. და თუ ვითარ ღმრთივბრწყინვალითა გვირგვინითა შემკობილ არიან წინასწარმეტყველნი, მოციქულნი, მოწამენი, მამანი, ქალწულნი და ყოველნი წმიდანი და მართალნი. დღე ყოველ ამათ საწადელთა შვენიერებათა იგონებდა სანატრელი იგი მამა, რამეთუ სიყვარული ღმრთისა და სურვილი სუფევისა მისისა განფენილ იყო გულსა შინა მისსა. და ოდესმე გარდავლის მრავალი ჟამი უჭმელად და ჰრქვის მოწაფემან მისმან: „ღმრთივსულიერო მამაო პატიოსანო, ჭამადი მიიღე“. ხოლო მან მიუგის განკვირვებით, არა გვიჭამიესაა შვილო, დღეს პური?“ და ჰრქვის მოწაფემან: „არა მიგიღიეს, ყოვლადსანატრელო მამაო“. მაშინ ჰრქვის წმიდამან ღმრთისამან: „მაშა მოიღე და ვსჭამოთ სადიდებელად ღმრთისა“.
იხილეთ, ღმრთისმოყვარენო პატიოსანნო მსმენელნო და გულისჴმა ჰყავთ საზომი სიმაღლისა სათნოებისა მისისა, რომელ ღმრთის სიყვარულითა და სასუფეველის შვენიერების სურვილითა, დავიწყებულ იყო მისგან მიღება ბუნებითისა საზრდელისა, ვითარცა იტყვის მეფსალმუნე: „დამავიწყდა მე ჭამად პური ჩემი“[ფს. 101,5]. და ჰგალობს ღმრთისა მიმართ: „ვითარ საყვარელ არიან საყოფელნი შენნი, უფალო ძალთაო, ჰსურის და მოაკლდების სულსა ჩემსა“(ფს. 83,2-3).
ვაშა, ვაშა, საყვარელნო! რაჲმცა იყო უსანატრელეს სასუფეველისა, რომლისა მსგავსი „თუალმან არა იხილა, ყურსა არა ესმა და გულსა კაცისასა არა მოუხდა, რომელი განუმზადა ღმერთმან მოყვარეთა მისთა“(1 კორ. 2,9].
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ საყვარელნო, შევიყვაროთ ჩვენცა სასუფეველისა შვენიერება და ვეტრფიალნეთ სიკეთესა მისსა, ვეძიებდეთ გულსმოდგინედ და ვიქმოდეთ სიმართლესა მისსა, რათა დავიმკვიდროთ მას შინა.
უკეთუ გსურის სასუფეველისა პოვნად, ჵ, კაცო, გეტყვის ქრისტე: „მომეც მე მცირე პურის ნატეხი, ერთი სასმელი წყალი გრილი, უნდო სამოსელი, უცხო ვიყო – შემიწყნარე, სნეულ ვიყო – მომხედე, საპყრობილესა ვიყო – მოვედ ჩემდა“[მთ. 25,35-36] და მე ამათ მცირედთა წილ სასუფეველისა დიდსა დიდებასა მოგანიჭებ და იშვებდე ჩემთანა ბრწყინვალითა და შვენიერითა გვირგვინითა საუკუნოდ“.
აწ უკუჱ რაჲღა გვნებავს უფროსი ამისსა სიყვარული, სახიერება და მოწყალება ღმრთისა ჩვენდა მომართ?! ჵ, ძმანო, ვიქმოდეთ ამათ ადვილთა მცნებათა, რათა მივემთხვივნეთ ზეცისა სასუფეველსა. ანგელოსთა თანა ვგალობდეთ, წმიდათა თანა ვიშვებდეთ, ღირსთა თანა ვიხარებდეთ და ღმრთისა მიერ გვირგვინოსან ვიქმნეთ ღმრივშვენიერად და პატიოსნად.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო, გულსმოდგინე ვიქმნეთ სათნოებისათვის: მოვიგოთ სიყვარული და სიწმიდე, შევიტკბოთ მარხვა და ლოცვა, და ვიქმოდეთ სიმართელსა და მოწყალებასა, რათა ღირს ვიქმნეთ სასუფეველსა ცათასა – საყვარელსა სასურველსა და საწადელსა, მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომლისა არს დიდება თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ჟჱ [98]
ღმრთის სიყვარულით მცნებათა დამარხვისათვის

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „რომელსა აქუნდეს მცნებანი ჩემნი და დაიმარხნეს იგინი, იგი არს რომელსა უყვარ მე“(იო. 14,21).
საყვარელნო, ამით სრულ იქმნების სიყვარული ღმრთისა ჩვენ მიერ, რომელ მცნებანი მისნი ღმრთივშვენიერნი აღვასრულნეთ კეთილად და პატიოსნად, სიბრძნითა და გონიერებითა, ვითარცა იტყვის იაკობ, ძმა უფლისა, ვითარმედ: „ზეგარდამო სიბრძნე პირველად სიწმიდე არს, მშვიდობა, სახიერება, სავსე წყალობითა და ნაყოფითა კეთილთა საქმეთათა“[იაკ. 3,17].
აწ უკუჱ, ძმანო, შევიყვაროთ ღმერთი სიბრძნითა და მცნებათა მისთა აღსრულებითა. ხოლო სამღთო მცნება ესე არს, რათა კეთილითა გონებითა ვმუშაკობდეთ ჴელითა ჩვენითა და ნაშრომთაგან ჩვენთა ნაყოფიერ ვჰყოფდეთ სულსა ჩვენსა, რომელ არს: მიხედვა ქვრივთა და ობოლთა ჭირთა შინა მათთა და შეწევნა ნაკლულევანთა და შეწყნარება გლახაკთა.
რამეთუ იყო ნამდვილვე ესევითარი ვინმე კაცი ღმრთისა: მმარხველი, მლოცველი, ღმრთის სიყვარულითა განათლებული, მცნებათა მისთა მოსურნე და გლახაკთა მიმართ ფრიად მოწყალე, სახელით ჶილორომოს, ხოლო ჴელოვნებით კეთილი, და სათნო მწერალი, რომელიცა ღმრთის სიყვარულითა აღტრფობილ იყო და სათნოებითა წარმატებულ. და ესევითარი აქუნდა განწესება, რომელ ღამე უმრავლესსა ილოცვიდა და დღე ყოველ სწერდა წმიდათა წერილთა, ხოლო მარადღე სმენითა მათითა განათლებული აქუნდა გონება და საქმითაცა მოსწრაფე იყო აღსრულებად. და რაჲსაცა მოირეწდა ჴელთსაქმრისა მიერ თვისისა, გლახაკთა, უცხოთა, უძლურთა, ქვრივთა და ობოლთა განუყოფდა და თვით ნაკლულევანი იმარხვიდა სასოებითა და ითმენდა ღმრთისა მადლობითა.
ესევითარსა სანატრელსა მოქალაქობასა შინა იქმნა იგი ოთხმეოცის წლისა და არაოდეს განეშორა ჴელითა თვისითა წერასა. და ჟამსა მიცვალებისა მისისასა კითხულ იქმნა სარგებელად სულისა თუ: ესოდენთა წელთა რაჲ სათნოება წარუმართებიეს სანატრელსა მას. ხოლო მან არა დაჰფარა ძმათ სიყვარულისათვის და ჰრქუა: „არა ოდეს დაუტევე კანონი ლოცვისა ჩემისა და არცა გონება ჩემი ღმრთისა ხედვისაგან. და ჴელთსაქმრისა ჩემისა მიერ მივეც ორასორმოცდაათი დრაჰკანი უძლურთა და გლახაკთა“. ხოლო მსმენელნი ჰნატრიდეს სათნოებასა მისსა და ადიდებდეს ღმერთსა, რომელმან ესრეთ განაძლიერა მონა თვისი მცნებათა მისთა აღსრულებად.
იხილეთ, საყვარელნო, გულსმოდგინებით და სურვილით მცნებათა ღმრთისათა აღსრულებითა, თუ რაოდენნი კეთილნი დაიუნჯნა ზეცისა სასუფეველსა, რომელთა ზედა აწ განისვენებს და იხარებს ოქროჲსა უბრწყინვალესითა გვირგვინითა საუკუნოდ.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო! მსგავსად სამოთხისა ღმრთივშვენიერნი ყუავილნი სათნოებათანი აღმოვაცენოთ და ნაყოფი სულისა ვაჩვენოთ სიმართლისა მზესა, უფალსა ჩვენსა იესოს. და მან სახიერმან და ტკბილმან შეიწიროს საყნოსელად სუნად სუნნელად და გან­გვიმზადოს გვირგვინი ყუავილოვანი დაუჭნობელი, სამოთხისა უშვენიერესი.
რამეთუ ვითარცა ხილულისა ამის მზისა მცხინვარებისა მოფენითა იქმნებიან ფერად-ფერადნი ჰაერკეთილოვანი ყვავილოვნება ნერგთა სამოთხისათა და კეთილსუნნელნი შროშანნი ველისანი და ნაყოფ დამატკბობელ მგემებელთანი. ეგრეთვე მზისა მის სიმართლისა შარავანდედისა მოფენითა იქმნებიან სულსა შინა ჩვენსა პირად პირადნი ყუავილოვნება სათნოებათა. და მსგავსად საკმეველისა კეთილსუნნელება სამღთოსა მადლისა და სულისა ნაყოფიერება უტკბილეს მანანაჲსა და სათნო მსხვერპლად სულისა წმიდისა.
ჰე, გევედრები, საყვარელნო, ორ ფერჴად მოვიგოთ სიმდაბლე და მორჩილება, ორ ჴელად – სიმართლე და მოწყალება, ორ თუალად – სიწმიდე და სარწმუნოება, ხოლო სულად მაცოცხლებელად – სამღთო სიყვარული და ენად – ლოცვა წმიდა, რომლითა ღაღად ვჰყოთ: „ილი სავაოთ, ადონაჲ, უფალო, შეგვიწყალენ ჩვენ“.
ხოლო იგი სახიერი მეტყვის: „რაჲსა ღაღადებთ ჩემდა მომართ, უკეთუ შეწყნარებასა ითხოვთ, მე უმჯობესი თქვენთვის წინასწარ განვიგულე და სასუფეველი განგიმზადე, თქვენ შეიწყალეთ მოყვასი თქვენი და შეიწყნარებით სასუფეველსა და მაშვრალნი მცნებისათვის განისვენებთ საუკუნოდ“.
ჵ, საყვარელნო ძმანო, ვისმინოთ მცნება მაცხოვრისა და აღვასრულოთ ნება მისი. და აღვსდგეთ აღდგომასა მას მართალთასა და ღრუბლითა აღტაცებულნი, ავმაღლდეთ სასუფეველად მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომლისა არს დიდება და სიმ­ტკიცე, თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი ჟთ [99]
სრულისა სიყვარულისათვის სამღთოჲსა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „ვითარცა შემიყვარა მე მამამან, მეცა შეგიყვარენ თქვენ, დაადგერით სიყვარულსა ზედა ჩემსა“[იო. 15,9].
საყვარელნო, აჰა, უსაზღვრო კაცთმოყვარება ღმრთისა ჩვენდა მომართ მოფენილი, რომელ მსგავსად თავისა თვისისა უყვართ ჩვენ გლახაკნი და ჩვენცა სრულსა სიყვარულსა თვისსა გვამცნებს. და რომელმან ნამდვილ-ჭეშმარიტი სიყვარული ღმრთისა მოიგოს, არარას არსთაგანსა წინა პატივ სცემს უფროს ღმრთისა სიყვარულისა. მისი ოდენ სიყვარული ექმნების ნათელ, ბრწყინვალება, სიხარულ, ცხოვრება, საზრდელ და ყოვლისა ნუგეშინისმცემელ, და მარადის ღმრთისა მიმართ ზრახავს წმიდისა ლოცვისა მიერ განათლებული სულითა, ესევითარი კაცი ღმრთისა, არარაჲთ ნაკლულევანი ანგელოსთაგან მოქალაქობითა.
რამეთუ იყო ვინმე კეთილჴელოვანი მწერალი, რომელმან მოიგო ზესთა ბუნებისა ტრფიალება ღმრთისა და დაუტევა ყოველივე სოფლისა შინანი. და განვიდა უდაბნოდ და მხოლოდ ოდენ ღმერთი შეიყვარა სრულის გულითა, ვითარცა ჰშვენის წმიდათა. და მარადის საყვარელისა ღმრთისა მიმართ ჰზრახვიდა ლოცვითა წმიდითა და მის მიერ განათლდებოდა გონებითა. კაცობრივთა საზრდელთაგან განეყენა და მადლითა სულისა წმიდისათა იზარდებოდა. და ოდესმე ნაყოფსა ველისასა და მდელოსა მწვანვილისასა იხმევდა. და განბრწყინვებული სულითა შემსჭვალულ იყო სიყვარულსა ღმრთისასა.
დღესა ერთსა მოვიდენ მისა ძმანი მონასტრისანი და მოართვეს ქაღალდი ვედრებით, რათა დასწეროს წიგნები. ხოლო მას სანატრელსა არა აქუნდა მოცალება ღმრთისა ხედვისაგან, რამეთუ მრავალგზის აღუმაღლდის გონება და განიცდინ საკვირველებათა ღმრთისათა. და ჰხედავნ სასუფეველისა დიდებასა და იგონებნ ყოვლადშვენიერსა და ღმრთივბრწყინვალებასა ღმრთისმშობელისა მარიამისასა, ანგელოსთა ელვარებასა, ნათლისმცემლის დიდებულებასა, წინასწარმეტყველთა ბანაკსა, მოციქულთა გუნდსა, მოწამეთა მწყობრსა, მღუდელმთავართა დიდებასა, მამათა ღირსებასა, დედათა პატიოსნებასა და ყოველთა მართალთა სავანეობასა.
ამათ ესევითართა ღმრთივშვენიერებისა განცდისათვის დასდგის ლოცვად, ვითარცა სვეტი აღიმაღლის გონება მყოვარჟამ და შეექცის ღმრთისა ხედვასა, და არღარა აქუნდა მოცალება საქმედ მოქმედებისა.
და ოდეს მოვიდენ ქაღალდისა უფალნი, რათა წარიღონ წიგნები, იხილეს, რომელ არარაჲ დაეწერა, გარნა ნახევარ მუხლი ოდენ. და ჰრქუა წმიდამან ბერმან: „შემინდევით, ძმანო საყვარელნო, რამეთუ არა მცალს წერად“. და მათ ჰრქუჱს: „წმიდაო ღმრთისაო, მუხლიცა ესე უსრული არს“. ხოლო მან ჰრქუა: „წარვედით შვილნო, პირველად საქმით აღასრულეთ წერილი ეგე და მერმე მოვედით და სხუაცა დაგიწერო თქვენ მადლითა ღმრთისათა“.
გულისჴმა ვჰყოთ, საყვარელნო, თუ რაოდენსა მადლსა და ბრწყინვალებასა მიიღებდა სასუფეველსა შინა სული მის ნეტარისა, რომელი აქავე ესრეთ განათლებულ იყო ღმრთისა სიყვარულითა.
ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიერ შეყვარებულნო, მოვიგოთ ჩვენცა ყოვლისა უპირატესად ღმრთისა სიყვარული, ვითარცა სული და სამშვინელი ცხოვრებისა ჩვენისა და ამასთანავე სიყვარული ძმათა, ვითარცა მარჯვენა ჴელი, რამეთუ თვინიერ მეორისა ამის, პირველი იგი არა იქმნების. და შევიმოსოთ ძმათა მიმართ წყალობაჲ, რომელ ესე არს ჭეშმარიტი ხატი და სახე სიყვარულისა და არს თუალი მარჯვენე, და ბეჭედი მტკიცე სათნოებისა. და მოვიგოთ ქრისტეს მსგავსი სიმდაბლე, რომლისა მიერ იქმნების ამაღლება ჩვენი სასუფეველად. და ვიღვაწოთ მოგებად გულის სიწმიდე, რომლისა ძლით ვიხილოთ ღმერთი ჩვენ შორის აღმობწრყინვებული, ვითარცა მზე სიმართლისა. ხოლო მან სახიერმან და ტკბილმან მოგვფინოს ყოვლადბრწყინვალე შარავანდედი თვისი და ჩვენ გავნათლდეთ, ვითარცა ქვეყანა სამღთოს მადლით პოხილნი და აღმოვაცენოთ სათნოებათა ყუავილი შვენიერი და წარმოვაჩინოთ სრული ნაყოფი სულისა, რომელიცა შეიწიროს სულმან წმიდამან და სათნო იყოს მზემან სიმართლისამან, რომლითა იდიდოს მამა ზეცათა, ვითარცა ბრძანებს იესო ტკბილი: „ამით იდიდოს მამა ჩემი, რათა ნაყოფი მრავალი გამოიღოთ, და იყვნეთ ჩემდა მოწაფე“(იო. 15,8).
ჰე, გევედრები, საყვარელნო, ვიდრემდის ვართ სოფელსა შინა ჴორცითა ამით, გულსმოდგინებით მოსწრაფე ვიქმნეთ სათნოებათა მუშაკობად და ნაყოფისა მრავლისა გამოღებად და ღმრთისა ძღვნად პატიოსნად შეწირვად, რათა ოდეს განვიდეთ სოფლისაგან ამაოსა და ჴორცთაგან დაუდგრომელთა, მუნ სავსებით დაუნჯებული ვჰპოვოთ ნაყოფი, ნაშრომი ჴელთა ჩვენთა, რომლისათვის მეუფემან მეუფეთამან და უფალმან უფლებათამან მოგუანიჭოს გვირგვინი დაუჭნობელი ყვავილოვანი, საყდარი დიდებისა, პორჶირი მეფობისა და სავანე ბრწყინვალებისა, რომელთა ზედა, ვიხარებდეთ, ვიშვებდეთ და ვსუფევდეთ საუკუნოდ. რომლისა ღირსმცა ვართ ყოველნი, მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომელსა ჰშვენის ყოველი დიდება, პატივი და თაყვანისცემა თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

თხრობა სულიერი რ [100]
სრულისა სიყვარულისათვის ღმრთისა

ღმრთივსულიერნო შვილნო ეკკლესიისანო, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ბრძანებს: „ისმინე, ისრაილ, უფალი ღმერთი შენი, უფალი ერთ არს“[2 რჯ. 6,4]; (მრკ. 12,29) და შეყვარებად იგი ყოვლითა სულითა, გულითა, ძალითა და გონებითა შენითა [მთ. 22,37; მრკ. 12,30].
საყვარელნო, ჰშვენის ჩვენდა ღმრთივ სწავლულთა სათნოებისათა, სრულიად შეყვარება ღმრთისა და არარაჲსა შიშისათვის დაყენებად სათნოყოფასა მისსა, ვითარცა იტყვის საყვარელი მოწაფე, უსაყვარლესისა მოძღვრისა, ვითარმედ: „სრულმან სიყვარულმან გარე განსდევნის შიში“(1 იო. 4,18). და უკეთუ მოვიგოთ ნამდვილ-ჭეშმარიტი სიყვარული, ღმერთი ჩვენთანა დაადგრების და ჩვენ ღმრთისათანა.
ეჰა, უფსკრული სახიერება და კაცთმოყვარება ღმრთისა, რომელ დამბადებელი დაბადებულთა თვისთა თანა მეინახეობად სათნო იჩენს. და რაჲმცა იყო უზესთაეს ამის სათნოებისა, რომელი ესე იქმნების სრულითა ღმრთისა სიყვარულითა. და ესევითარისა სიყვარულისა მომგებელსა კაცსა ღმრთისასა არარაჲ ამის სოფლისაგანი სურის, არამედ მარადის ღმრთისა თანა იქცევის უმთავრესითა გონებითა და განათლდების სამღთოჲთა ხედვითა.
რამეთუ იყო ვინმე კაცი მართალი, წრფელი, უმანკო, უზაკველი და ღმრთისმოყვარე, ვითარ იგი უფალი ბრძანებს: „აჰა, ისრაიტელი რომლისა თანა ზაკვა არა არს“[იო. 1,47]. ესევითარსა უზაკველსა და სანატრელსა კაცსა ესმა წმიდისაგან სახარებისა, ვითარმედ: „უკეთუ გნებავს სრულ ყოფა ერთიღა გაკლს შენ, წარვედ, განჰყიდე ყოველივე და მიეც გლახაკთა. მოვედ და შემომიდეგ მე“[მთ. 19,21].
ხოლო ესერა ესმა წმიდისაგან სახარებისა, მან საქმით აღასრულა მცნება ღმრთისა: ყოველივე დაუტევა და მხოლოდ მხოლოჲ ღმერთი შეიყვარა სრულის გულით. და მადლითა მისითა წარემატა სათნოებითა და აღვიდა თავსა სრულებისასა, ვითარ იგი უფალი ბრძანებს: „იყვენით თქვენ სრულ, ვითარცა მამა თქვენი ზეცათა სრულ არს“(მთ. 5,48).
და ოდეს ილოცის მრავალგზის გონება მიეტაცის სამღთოთა ხედვათა მიმართ. და განიცდინ შვენიერებასა ზეცისასა, სავანეობასა წმიდათასა, გალობასა ანგელოსთასა, დიდებასა მთავარანგელოსთასა, ელვარებასა უსხეულოთა ძალთასა და ღმრთივშვენიერსა და ყოვლადბრწყინვალესა ნათელსა თუალთშეუდგამსა, რომელი ჰსუფევს საყდართა ზედა ხერუვიმთასა, და სამწმიდაარსობით იგალობების სერაჶიმთა მიერ, რომლისაგან გამომკრთოლვარე ნათელი ბრწყინვალე განანათლებს და განაბრწყინვებს ყოველთავე გარემოს მისთა.
ამით ესევითარითა საცნაურებისა ხედვითა განათლებულ იყო სანატრელი იგი და მარადის ამათ იგონებდა, რამეთუ განფენილ იყო გულსა შინა მისსა სიყვარული ღმრთისა.
და მცირედ ოდენ საზრდელსა მიიღებდა მეცხრესა ჟამსა განსამტკიცებელად სხეულისა და სადიდებელად ღმრთისა. დღესა ერთსა მოწაფემან მისმან დააგო ტაბლაჲ მეცხრესა ჟამსა ჩვეულებისაებრ. იწყეს რა ლოცვად, მიეცა სანატრელი იგი მამა განკვირვებასა. და იქმნა მწუხრი და იქმნა განთიად და იქმნა კვალად მეცხრე ჟამი და მაშინღა მოეგო თავსა თვისსა გან­კვირვებისა მისგან, რამეთუ შეექცა სამღთოთა ხედვათა.
და მსგავსად პავლესა სუროდა განსლვად ჴორცთაგან და მისლვად უფლისა ნამდვილ საყვარელისა ღმრთისა. და ოდეს ინება სახიერმან ღმერთმან მიცვალება მისი, ლოცვასა და მაღალხედვასა შინა, სული თვისი განწმედილი ჴელთა ღმრთისათა შევედრა. და იხარებს დაუსრულებელად წინაშე ყოვლად­წმიდისა სამებისა, ბრწყინვალებითა მისითა განათლებული და დიდებული, რამეთუ რომელსა იგი აქაჲთ ხედვიდა სარკითა და სახითა გონებისათა, ხოლო აწ პირისპირ განცხადებულად განიცდის დიდებასა ღმრთისასა.
გულისჴმა ვჰყოთ, საყვარელნო, ესე ყოველნი მაცხოვრისა მიერ სიყვარულით ბრძანებულნი მცნებანი, წმიდათა მამათაგან საქმით აღსრულებულნი, და ჩვენდა სიტკბოებით მოხსენებულნი და წინადადებულნი სათნოებანი.
ვინაცა, ამისთვის გლოცავ და გევედრები, ქრისტეს მიმართ მორწმუნენო, საყვარელნო, სიხარულნო და გვირგვინნო ჩემნო, სარწმუნოებით ვისმინოთ იესო ტკბილისა მოძღვრება, სასოებით შეუდგეთ საქმეთა მამათა ჩვენთასა და სიყვარულით აღვასრულოთ სათნოებითი ცხოვრება. და სათნო ვეყვნეთ ყოვლადწმიდასა სამებასა, რათა სარწმუნოებით შეწყნარებისათვის ღმრთისა მცნებათა, მამამან შეგვიწყნაროს და სასოებით წმიდათა მიბაძვისათვის, ძემან შეგვიყვაროს, და სიყვარულით სათნოებისა აღსრულებისათვის, სულმან წმიდამან გვირგვინითა გვადიდოს.
ჰე, გევედრები, ქრისტეს მოყვარენო ძმანო!
1. პირველად დავსდვათ, ვითარცა საფუძველი მტკიცე, ქრისტეს მსგავსი სიმდაბლე და სიმშვიდე;
2. და შევიტკბოთ იესოს ტკბილი უღელი მორჩილებისა;
3. განვსწმდეთ აღსაარებითა და განვამხიარულნეთ ანგელოსნი სინანულითა ჩვენითა;
4. ვაცხოვნოთ სული ჩვენი მოთმინებითა;
5. სათნოებათა ყვავილი გამოვიღოთ უვნებელითა მარხვითა, და ნაყოფი სულისა წარმოვაჩინოთ წმიდითა ლოცვითა;
6. ღმერთსა მივემსგავსნეთ კეთილის გულით მოწყალებითა;
7. სათნოება შევიკრიბოთ სიმართლისა მოქმედებითა;
8. ანგელოსთ მივემსგავსნეთ სიწმიდის ცხოვრებითა;
9. უფალი შევიწყნაროთ ჭეშმარიტისა სარწმუნოებითა და
10. ღმერთსა შევეთვისნეთ სამღთოსა სიყვარულითა, რომელისათვის წერილ არს: „შეიყვარნა თვისნი იგი… და სრულიად შეიყვარნა იგინი“(იო. 13,1).
ესრეთ სათნოებითი სათნოებად წარმატებულნი და დიდებითი დიდებად ამაღლებულნი, ვითარცა იაკობის კიბითა, თავსა სრულებისასა მიწევნილნი, შევერთნეთ სრულსა სიყვარულსა, რომელ არს ღმერთი და მისთანა ვჰსუფევდეთ დიდებითა და ბრწყინვალებითა დაუსრულებელად, მადლობად, გალობად და ქებად მამისა და ძისა და წმიდისა სულისა აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

ლოცვა
ჵ, უფალო იესო ქრისტე, ძეო ღმრთისა ცხოველისაო, ბრწყინვალებაო დიდებისაო, მზეო სიმართლისაო! რომელი გამოგვიბრწყინდი კაცთა ნათესავსა მაცხოვრად და განანათლენ გულნი მორწმუნეთა და ნაყოფიერ ჰყვენ სულნი მოყვარეთა შენთანი.
შენ შეგივრდებით და გევედრებით, სახიერო მეუფეო, მოგვფინე ყოვლადბრწყინვალე შარავანდედი სიყვარულისა შენისა წმიდისა და მოგვმადლე გულსმოდგინება აღსრულებად ღმრთივშვენიერთა მცნებათა შენთა. და მივემსგავსნეთ ძალისაებრ ჩვენისა წმიდათა მამათა სათნოებასა, რათა უვნებელად წარვლოთ ცხოვრება ჩვენი და ჟამსა აღსრულებისა ჩვენისასა ანგელოსი მშვიდობისა მოგვივლინე. ხოლო მოსლვასა შენსა დიდებით, მარჯვენით, მართალთა თანა აღგვადგინე და ღრუბლითა აღტაცებულნი, სასუფეველსა, ვითარცა მზე განგვაბრწყინვე. და ყოველთა წმიდათა თანა გვირგვინითა, პატივითა და დიდებითა განგვისვენე, რათა მადლობასა, გალობასა და კურთხევასა აღვავლენდეთ სამარადისოდ, რამეთუ ჰშვენის შენდა ყოველი დიდება, პატივი და თაყვანისცემა თანა მამით და სულით წმიდითურთ პირველ საუკუნეთა, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

დასასრuლი მეათისა თავისა

ბეჭედი
ღმრთივსულიერსა ამას წერილსა ეწოდების „სამოთხისა ყუავილი“; მით, რამეთუ წიგნისა მისგან მამათასა, რომელ არს „სამოთხე“ რჩევით აღმოწერილ არს და დატკბობილ სამღთოთა სიტყვებითა და განათლებულ სარგებელად სულთა ღმრთისმოყვარეთა. ვითარ იგი კაცი ბრძენი შერავალნ მტილსა წალკო­ტთასა და მოარჩევნ ყუავილთა შვენიერთა და შეჰკრავნ ერთად კეთილსუნნელთა, საყნოსელად მოსურნეთა.
და ვითარცა ნერგნი შვენიერნი ვარჯოვანნი, სამოთხისა შორის მზისა შარავანდედისა მოფენითა გამოიღებენ ჰაეროვანსა: 1. ყუავილსა, 2. ფურცელსა და 3. ნაყოფსა.
ეგრეთვე სიმართლის მზისა ბრწყინვალებისა მოფენითა ამის წიგნის სურვილით მკითხველნი: 1. გონებით გამოიღებენ ყუავილსა სათნოებათასა; 2. და რომელნი სხუათაცა ახარებენ სიტყვით წარმოაჩენენ ფურცელსა მადლთა შეძინებისათა; 3. ხოლო საქმით აღმასრულებელნი, შესწირვენ ღმერთსა ნაყოფსა სულისასა ცხოვრებად საუკუნოდ.
რომელსა ჰქონან თვის შორის თავნი ათნი მსგავსად ათთა მცნებათა მოსეანურთა პირგანბრწყინვებულისა. და თვითოეულსა თავსა შორის ათი თხრობაჲ, მებრ ათთა ნაყოფთა სულისათა პავლესთა სამ ცამდე აღწევნილისა. და ვინათგან ათგზის ათი შეკრბების ასად, მათ მიემსგავსების, რომელთა ნაყოფი გამოიღონ:
1. ოცდაათეული მკითხველთა, 2. სამოცეული სხუათაცა მეტყველთა და 3. ასეული საქმით აღმასრულებელთა.
1. ხოლო ასეულნი განბრწყინდებიან დიდებისაებრ მზისა, 2. სამოცეულნი განშვენდებიან დიდებისაებრ მთუარისა და 3. ოცდაათეულნი განათლდებიან დიდებისაებრ მთიებისა.
და ყოველნივე თვითოეულისა წილ მიიღებენ ასსა, ღმრთისა მიერ მადლსა და ცხოვრებასა საუკუნოსა დაიმკვიდრებენ, სადიდებელად ძისა ღმრთისა ცხოველისა. ამინ.